پیروزى و غلبه حضرت مهدى(عج) و تشکیل حکومت جهانى، ممکن است به طور اعجاز و خرق عادت انجام یابد و ممکن است با فراهم شدن اسباب و علل ظاهرى باشد و ممکن است به هر دو نوع واقع شود ؛ چنان که پیشرفت و غلبه پیامبر اکرم و قواى اسلام بر هر دو نوع بود. بر این اساس مؤلفه ها و عوامل زیر در پیروزى سریع و قاطع آن حضرت نقش دارد:
یک. ناگهانى بودن قیام
حضرت مهدى(عج) زمانى ظهور مى کند که دشمن در غفلت و بى خبرى قرار دارد و با قیام ناگهانى ایشان (بغته)، غافلگیر شده و پیروزى هاى سریعى به دست خواهد آورد. در توقیع شریف حضرت آمده است: «پس همانا امر ما به طور ناگهانى خواهد بود»[احتجاج، ج 2، ص 326.].
دو. اصلاح سریع کارها با امدادهاى غیبى
طبق روایات خداوند، حجت خود را در قیام بزرگ و شکوهمندش یارى مى دهد و با انواع امدادهاى غیبى، پیروزى او را آسان و کارهایش را سریع اصلاح مى کند. و رسول خدا (صلی الله علیه وآله)  مى فرماید: «مهدى از ما اهل بیت است خداوند (امر) او را در یک شب اصلاح مى کند»[کمال الدین، ج 1، ص 152، ح 15.].
موارد امدادهاى غیبى خداوند عبارت است از:
2.1. ایجاد ترس در دل دشمنان
حضرت مهدى(عج) یارى شده با ترس (مؤید بالرعب) است ؛ یعنى خداوند چنان رعب و ترس او را در دل دشمنان مى اندازد که قدرت هر عکس العمل شدید و سفاکانه را از آنها سلب مى کند، حتى ترس از سپاهیان آن حضرت، یک ماه جلوتر از حرکت آنها بر دشمن حاکم مى شود.
امام صادق (علیه السلام) مى فرماید: «خداوند… مهدى را به سه لشکر تأیید مى کند… و رعب (یویده ثلاثه اجناد… الرعب)»[الغیبة نعمانى، ص 198.].
2.2. یارى شده با فرشتگان
از جمله تأییدات و امدادهاى غیبى الهى، کمک فرستادن ملائک براى یارى امام مهدى(عج) و جهاد آنان همراه با حضرت است. در روایتى آمده است: «خداوند او را به سه هزار ملائکه یارى خواهد کرد…»، «هنگامى که قائم آل محمد ظهور نماید، خداوند او را به وسیله گروه هاى فرشتگان نشاندار، پیاپى، فرود آورده شده و مقرب (بالملائکه المسومین و المردفین و المنزلین و الکروبین) یارى خواهد کرد. جبرئیل، فرشته امین وحى، پیشاپیش آن حضرت و میکائیل سمت راست و اسرافیل سمت چپ او خواهد بود. ترس و رعب به مسافت یک ماه، پیشاپیش و سمت راست و طرف چپش حرکت خواهد کرد و فرشتگان مقرب در کنار او خواهند بود»[همان، ص 234 ؛ بحارالانوار، ج 52، ص 348].
2.3. یارى شده با نیروهاى طبیعى
براى حضرت قائم حتى زمین نیز مهیا و آماده مى شود (تطوى له الارض)[منتخب الاثر، ص 468.] بر این اساس ممکن است خداوند به وسیله نیروهایى چون باد و دیگر نیروهاى طبیعت، حضرت مهدى(عج) را یارى رساند ؛ چنان که همه نیروهاى طبیعت (باد و صاعقه و…) مسخر حضرت سلیمان (علیه السلام)  بودند. با تسلط حضرت مهدى(عج) به نیروهاى طبیعت و تصرف در آنها با اذن الهى، پیروزى هایى نصیب ایشان خواهد شد.
در روایتى از امام صادق (علیه السلام)  آمده است: «… (وقتى) قائم ما مهدى ظهور کند، تمام مشرکان در روى زمین محو مى شوند، تا جایى که سنگ به سخن مى آید و به مؤمن مى گوید: اى مؤمن! درون من کافرى است، مرا بشکن و او را به قتل برسان»[الغیبة نعمانى، ص 229، ح 11.].
سه. توانمندى و فرماندهى بى نظیر امام(عج)
یکى از مهم ترین عوامل پیروزى حضرت مهدى(عج)، صلابت، شجاعت و رهبرى بى نظیر آن حضرت در جهاد با دشمنان دین حق است. آن حضرت در این مصاف سرنوشت ساز هم از توانمندى و نیروى جسمى و شخصى برخوردار است و هم در مدیریت و فرماندهى نظامى، مقتدرانه و قاطعانه برخورد مى کند.
امام رضا (علیه السلام)  در مورد ایشان مى فرماید: «قائم کسى است که وقتى ظهور مى کند، در سن پیران است، ولى به نظر جوان مى آید. اندامى قوى و تنومند دارد ؛ به طورى که اگر دست را به سوى بزرگ ترین درخت دراز کند، آن را از ریشه بیرون مى آورد و اگر میان کوه ها فریاد برآورد، صخره مى شکند و از جا کنده مى شود. عصاى موسى و انگشتر سلیمان همراه او است»[کمال الدین، ج 2، ص 48 ].
امیرمؤمنان على (علیه السلام)  مى فرماید: «پدرم فداى فرزند نیکوترین کنیزان که (ظالمان و کافران) را خوار و ذلیل خواهد کرد و جام زهرآگین به کامشان خواهد ریخت و با شمشیر با آنان برخورد خواهد کرد»[الغیبة نعمانى، ص 229، ح 11].
چهار. یارى مؤمنان و صالحان
بسیارى از مسلمانان، از پیشتازان و پیشگامان ملت هایى هستند که به گرد آن خورشید جهان افروز حلقه مى زنند و زیر پرچم او قرار مى گیرند و به یارى مى شتابند. مهم ترین اینان 313 تن از یاران خاص و آن گاه ده هزار نیروى زبده رزمى و… است.
امام صادق (علیه السلام)  مى فرماید: «313 تن از یاران حضرت با او بیعت مى کنند، ولى حضرت در مکه مى ماند تا عدد یاران به ده هزار تن برسد، آن گاه به طرف مدینه حرکت مى کند»[منتخب الاثر، ص 684.].
پنجم. تسلیم شدن مسیحیان
براساس روایات فراوان، حضرت عیسى (علیه السلام)  به هنگام قیام امام مهدى(عج) از آسمان فرود مى آید و به آن گرامى اقتدا مى کند و به امامت او نماز مى گذارد. هم چنین فرماندهى سپاه حضرت را به دست مى گیرد و در سرکوبى دشمنان به امام یارى مى رساند. پس از این واقعه، همه مسیحیان به دستور او زیر پرچم امام عصر(عج) وارد مى گردند و اسلام واقعى را مى پذیرند و از طرفداران امام عصر مى شوند. البته مى دانیم که زمامداران و ملت هاى اروپا و امریکا و بخشى از قاره آفریقا مسیحى اند و تسلیم شدن آنان، نقش بسزایى در پیروزى حضرت و بر داشته شدن موانع دارد.
امام باقر (علیه السلام)  مى فرماید: «هنگامى که ده هزار پیکارگر آگاه، گرد آن حضرت آمدند، دیگر یهودى و مسیحى یافت نمى شود، جز این که به او و قیام جهانى اش ایمان مى آورند و او را تصدیق مى کنند»[معجم احادیث امام مهدى(عج)، ج 5، ص 176. روشن است که این دگرگونى عظیم، به سرعت در نظام هاى مختلف جهانى اثر عمیق خود را مى گذارد و در تسلیم شدن آنان نیز نقش خواهد داشت.
شش. جنگ ها و نابودى دشمنان قبل از ظهور
امام صادق (علیه السلام)  فرمود: «قبل از قیام قائم هر مرگى وجود دارد، مرگ سرخ و مرگ سفید، تا اینکه از هر هفت نفر، پنج نفر مى میرند، مرگ سرخ کشته شدن است و مرگ سفید بیمارى طاعون است»[معجم الملاحم و الفتن، ج 4، ص 291.]. در روایت دیگرى مى فرماید: «حضرت خروج نمى کند تا این که یک ثلث از مردم کشته شوند و ثلث دیگر از دنیا بروند و ثلث دیگر باقى بمانند»[همان، ص 75].بنابراین آنچه برخى روایات درباره کشتار فراوان ذکر کرده اند، مربوط به کشتارهاى است که قبل از قیام حضرت به دست ستمگران واقع مى شود از قبیل جنگ جهانى دوم، جنگ هاى خاورمیانه، جنگ هاى دجال و سفیانى، شیوع بیمارى هاى مرموز و… .
هفت. استقبال همگانى و مردمى
ظهور امام مهدى(عج) زمانى اتفاق مى افتد که مردم در مشکلات و سختى هاى فراوان هستند و با یأس از مکاتب بشرى و حکومت هاى خود، در انتظار قیام منجى موعود به سر مى برند. به همین جهت، در برابر امام مهدى(عج)، سر تسلیم و خضوع فرود مى آورند و زمام امور خویش را به دست توانمند و کارگشاى او مى سپارند ؛ بدان امید که نجات و نیک بختى بشریت را تضمین نماید. در عمل نیز چنین خواهد شد و آن حضرت ریشه فقر و ظلم، نابرابرى، فساد و… را بر خواهد کند و حکام جور را عزل خواهد نمود. از طرفى خداوند محبت و عشق حضرت را در دل مردم خواهد افکند و آنان با او بیعت کرده و در گرد او جمع خواهند شد.
در روایتى آمده است: «امت اسلامى به مهدى(عج) مهر مى ورزند و به سویش پناه مى برند ؛ آن چنان که زنبورهاى عسل به سوى ملکه خود پناه مى برند، عدالت را در پهنه گیتى مى گستراند و…»[منتخب الاثر، ص 598، ح 2.].
در مورد سلاح امام زمان نیز گفتنی است:
نظر به روایات زیادی که در این مورد آمده است گرچه ظاهر این است که حضرت با شمشیر و اسب قیام می‌کنند اما چنین برداشتی بدون هیچ توضیح و تفسیری درست نیست یعنی در صورتی که بپذیریم اسلحه حضرت شمشیر و مرکب وی اسب است باید بگوییم در آنها ویژگی‌هایی است که ما از آن خبر نداریم به عنوان مثال درباره شمشیر یاران ولی عصر (ع) می‌گویند به گونه‌ای است که کوه‌ها را به دو نیم خواهد کرد آیا شمشیرهای مورد نظر ما چنین قدرتی را دارند؟ که به طور یقین جواب منفی است.
بنابراین احتمال اول این است شمشیر و اسب امام از نوع معمولی و متداول نیست احتمال دوم این است که مراد و مقصود چیز دیگری است یعنی به صورت کنایه استفاده شده است و این مطلب را می‌رساند که حضرت مأمور به جهاد هستند و تنها به تبلیغ زبانی اکتفا نمی‌کنند بلکه برای اجرای احکام الهی و دستورات قرآنی به اسلحه و دیگر تجهیزات جنگی متوسل می‌شوند و تنها امامی است که برای رسیدن به حکومت عدل جهانی از قدرت و امکانات لازم برخوردار هستند.
احتمال سوم اینکه ابا صالح المهدی (ع) با همین شمشیر و اسب قیام می‌کند که در این صورت باید بگوییم وضعیت سلاح در آن زمان تغییر می‌کند زیرا به دور از ذهن نیست که لشکرکشی‌های حکومت‌های زورگو و به دنبال آن از بین رفتن بسیاری از انسان‌ها سبب شود تا مسئله صلح جهانی و خلع سلاح‌ها به مرور زمان واقعیت پیدا کند و در نتیجه تمامی این تجهیزات از میان برداشته شود. حضرت آیت‌الله لطف‌الله صافی گلپایگانی در کتاب پاسخ ده پرسش می‌نویسد: منظور از خروج به شمشیر مأموریت جهاد، و توسل به اسلحه برای اعلاء کلمه حق است.
ثانیاً از کجا معلوم که در زمان ظهور آن حضرت این اسلحه‌های مهیب در اختیار بشر باقی باشد و شاید کسی باقی نباشد که بتواند از این اسلحه استفاده کند یا آنها را تهیه کند.
البته این توضیح لازم است که مراد از اینکه کسی باقی نباشد یعنی اینکه افرادی که قابلیت استفاده از این سلاح را داشته باشند وجود ندارند نه اینکه اصلا کسی نباشد تا اشکال شود پس قیام به شمشیر معنا نخواهد داشت زیرا چنانچه خلع سلاح جهانی شود نسل‌های بعدی از این پیشرفت علمی و تسلیحات بهره‌ای ندارند و نیازی به فراگیری آن علم نخواهد بود.
در خصوص احتمال اول به طور قطع نوع سلاحی که حضرت قائم در نبرد به کار می‌گیرد با دیگر سلاح‌های آن روزگار تفاوت اساسی دارد.
در خصوص احتمال دوم محمد صدر در کتاب تاریخ الغیبة الکبری می‌نویسد در روایات از این جهت تعبیر به سیف کرده‌اند که مردم آن زمان تنها با شمشیر آشنایی داشته‌اند و اطلاعی از اسلحه‌های امروزی نداشته‌اند و ما باید مصادیق آن را در هر عصری توسعه بدهیم. فیکون المراد بالسیف سلاح الامام المهدی (ع). بنابراین مراد از سیف اسلحه امام مهدی (ع) است.
اکثر فرهیختگان احتمال دوم را پذیرفته‌اند زیرا در روایاتی که در خصوص علامت‌های قبل از ظهور آمده است از شمشیر به عنوان اسلحه و وسائل جنگی یاد شده است. پس می‌توان گفت مقصود از شمشیر همین تجهیزات پیشرفته است از جمله در روایتی آمده که: “از امام باقر (ع) نقل شده است که گروهی از مشرق برای رسیدن به حق خود قیام می‌کنند که حقوقشان به آنها داده نمی‌شود باز دوباره قیام می‌کنند تا حق خود را بگیرند باز داده نمی‌شود بنابراین شمشیرهایشان را برمی‌‌‌دارند”تاریخ الغیبة الکبرى، چاپ اول، سال ۱۳۹۵، چاپ دار التعارف للمطبوعات، بیروت، ۴۴۸، محمد صدر.
پس با توجه به آینده‌‌‌نگری امام نسبت به خبر از حوادث آینده و این‌که مردم در حال حاضر و بعد از آن با فن‌‌‌آوری جدید و با اسلحه‌های مدرن و پیشرفته روی می‌آورند لذا منظور روایت قیام مردم مشرق با اسلحه پیشرفته است اما با این وجود در روایات استفاده از شمشیر یاد شده است.
دلیل دیگری که برای تقویت احتمال دوم مناسب است این است که برای گشودن سرزمین‌ها سلاحی مناسب لازم است که از همه آنها پیشرفته‌تر باشد به ویژه آنکه حضرت مهدی (ع) در بسیاری از فعالیت‌ها از طریق عادی عمل می‌کنند.
نتیجه آنکه مقصود از شمشیر جهاد و جنگ با کفار است به طوری‌‌‌که حضرت بسیاری از آنها را از بین می‌برد که در روایتی داریم وقتی افراد نادان اینها را می‌بینند چنین می‌گویند: اگر این مرد از فرزندان حضرت محمد (ص) بود مهربانی داشت.
ر.ک: مهدویت ( دوران ظهور) ، رحیم کارگر ، نشر معارف