ترندنیوز مطالب مذهبی+آموزشی+سرگرمی+خبری
دستور ضرب و زدن در آیه، جنبه موقت و گذرا دارد و نباید پیوسته باشد، زیرا به دنبال این عمل، دو واکنش احتمال مى رود:یکى آن که زن به حقوق مرد وفادار شود. در این صورت قرآن مى فرماید: «فَإِنْ أَطَعْنَکُمْ فَلا تَبْغُوا عَلَیْهِنَّ سَبِیلاً، اگر به اطاعت درآمدند، بر آنان ستم روا مدارید.» واکنش احتمالى دیگر، آن است که همچنان سرسختى نشان دهد و کانون خانواده را گرفتار تزلزل و بى ثباتى کند. در این رابطه در آیه بعد مى فرماید:«وَ إِنْ خِفْتُمْ شِقاقَ بَیْنِهِما فَابْعَثُوا حَکَمًا مِنْ أَهْلِهِ وَ حَکَمًا مِنْ أَهْلِها إِنْ یُریدا إِصْلاحًا یُوَفِّقِ اللّهُ بَیْنَهُما إِنَّ اللّهَ کانَ عَلیمًا خَبیرًا، اگر از جدایى و شکاف میان آن دو (همسر) بیم داشته باشید، یک داور از خانواده شوهر و یک داور از خانواده زن انتخاب کنید [تا به کار آنان رسیدگى کنند]. اگر این دو داور، تصمیم به اصلاح داشته باشند، خداوند به توافق و سازش آنها با یکدیگر کمک مى کند، زیرا خداوند، دانا و آگاه است [از درون همه خبر دارد]» (نساء/35)
بر این اساس در مرحله بعد، گشودن گره را به دست نزدیکان و بستگان قرار مى دهد تا ابتدا پاى قانون و مراجع قانونى به میان نیاید، بلکه کار به نزدیکان و خویشان سپرده شود. آنان نیز با برخوردهاى عاطفى و بررسى هاى عقلانى، حتى الامکان مشکل را با صفا و صمیمیت حل کنند و خداوند نیز در توفیق اصلاح، آنان را یارى مى دهد. این از لطایف احکام و دستورات نورانى قرآن است تا مسئله با سلامت هرچه بیشتر، روال خود را طى کند و براى این که حقى از هیچ یک از طرفین زایل نشود و تبعیضى رخ ندهد، دستور مى دهد که از جانب هر طرف، حَکَمى برگزیده شود و آنان با رعایت حقوق و مصالح طرفین، مشکل را برطرف کنند. بنابراین در حکم زدن زن به عنوان همسر، شرایط زیر دیده مى شود:
1) حل اختلاف با رعایت مراتب، موعظه، روگردانى و تنبیه انجام پذیرد.
2) زدن نباید موجب کمترین آسیبى بر بدن زن شود.
3) موقّتى است، یعنى، چه داراى نتیجه مثبت باشد و چه منفى، باید به زودى از آن دست کشید.
دیدگاه کلى شارع نسبت به زدن همسر، نگرشى منفى است و روایات زیادى در نهى از این عمل وارد شده است و دستورات در زمانى بیان شده که خشونت علیه زنان، از توهین و فحاشى گرفته تا ضرب و جرح و حتى قتل، رواج داشت و اسلام آنها را تحریم کرد، بعضى از این روایات عبارت است از:
– پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود: «من در شگفتم از کسى که زن خود را مى زند، در حالى که خودش براى کتک خوردن سزاوارتر است! زنانتان را نزنید که قصاص دارد.» قال النبى صلى الله علیه و آله: «انّى اتعجَّب ممن یضرب امرأته و هو بالضرب اولى منها، لا تضربوا نساءکم بالخشب فان فیه القصاص»، (بحارالانوار، محمد باقر مجلسى، بیروت: مؤسسه وفا، 1403، ج 100 باب احوال الرجال والنساء، ص 249، حدیث 238)
– و نیز فرمود: «زنان بر مرد کریم، غالب مى شوند و مرد لئیم، بر زنان مسلّط مى گردد. من دوست دارم کریم مغلوب باشم، نه لئیم غالب.»«المرائته تغلب الرجل الکریم و یغلبها الرجل الئیم أنا احب ان اکون کریم مغلوب ولا لئیم ینتصر»، (منتدى الشواهق، ص 11)
– امام صادق علیه السلام از پدرش روایت کرده است: «وقتى با زنى ازدواج مى کنید، احترامش کنید، او مایه آرامش شما است. زنان را آزار ندهید و حقوق آنان را ضایع نکنید.» «من اتخذّ امرأته فلیکرمها، فانما امرأة احدکم لعبة فمن اتخذها فلا یضیعها»، (بحارالانوار، پیشین، ج 100، ص 224)
– پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود: «هر مردى که بر بداخلاقى همسرش صبر کند، خدا اجر داوود علیه السلام را به او مى دهد و به هر زنى که بر بداخلاقى مردش صبر کند، همچون اجر آسیه که با فرعون کنار آمد، عطا مى کند.» قال النبى صلى الله علیه و آله: «من صبر على سوء خلق امرأته اعطاه العدمن الاجر، اعطاه داود علیه السلام على بلائه و من صبرت على سوء خلق زوجها اعطاها شل شواب آسیته بنت مزاحم»، (بحارالانوار، پیشین، ج 100، ص 247)
– حضرت على علیه السلام مى فرماید: «در هر حال با زنت مدارا کن و با او به نیکى رفتار نماى تا زندگى لبریز از صفا و صمیمیت باشد.»قال على علیه السلام: «فدارها على کل حال واحسن الصحبته لها لیصفوعثیک»، (وسایل الشیعه، محمدبن حسن الحر العاملى، تهران، مکتبة الاسلامیه، 1384 ق، ج 7، ص 120، باب 87، ح 3)
– آخرین چیزى که به وقت وفات از رسول خدا شنیدند که در زیر زبان مى گفت، سه سخن بود: «نماز بر پاى دارید و مراقب حقوق بردگان باشید و ستم نکنید. خدا را، خدا را درباره زنان که در دست شمایند. با زنانتان نیکو زندگى کنید و حریم آنان را نگاه دارید.» «الله الله فى النساء و فیما ملکت ایمانکم، فانّ آخر ما تکلّم به نبیکم صلى الله علیه و آله ان قال: «اوصیکم بالضعفین النساء و ما ملکت ایمانکم، الصلوة الصلوة» ( تحف العقول، ابومحمد حرانى، ترجمه صادق حسن زاده، قم: آل على، چاپ دوم، 1382، ص 334)
– آن حضرت خشم و توهین زنان را تحمّل مى کرد. روزى زن عمر، جواب وى را به خشم باز داد. عمر گفت: اى… جواب باز مى دهى؟ گفت: آرى که رسول صلى الله علیه و آله از تو بهتر است، زیرا زنان وى را جواب باز مى دهند و او تحمل مى کند. (بحارالانوار، پیشین، ج 16، ص 385)
برای کسب اطلاع بیشتر ر./ک: زن در آیینه‌ی جمال و جلال- آیت الله جوادی آملی
بر این اساس در مرحله بعد، گشودن گره را به دست نزدیکان و بستگان قرار مى دهد تا ابتدا پاى قانون و مراجع قانونى به میان نیاید، بلکه کار به نزدیکان و خویشان سپرده شود. آنان نیز با برخوردهاى عاطفى و بررسى هاى عقلانى، حتى الامکان مشکل را با صفا و صمیمیت حل کنند و خداوند نیز در توفیق اصلاح، آنان را یارى مى دهد. این از لطایف احکام و دستورات نورانى قرآن است تا مسئله با سلامت هرچه بیشتر، روال خود را طى کند و براى این که حقى از هیچ یک از طرفین زایل نشود و تبعیضى رخ ندهد، دستور مى دهد که از جانب هر طرف، حَکَمى برگزیده شود و آنان با رعایت حقوق و مصالح طرفین، مشکل را برطرف کنند. بنابراین در حکم زدن زن به عنوان همسر، شرایط زیر دیده مى شود:
1) حل اختلاف با رعایت مراتب، موعظه، روگردانى و تنبیه انجام پذیرد.
2) زدن نباید موجب کمترین آسیبى بر بدن زن شود.
3) موقّتى است، یعنى، چه داراى نتیجه مثبت باشد و چه منفى، باید به زودى از آن دست کشید.
دیدگاه کلى شارع نسبت به زدن همسر، نگرشى منفى است و روایات زیادى در نهى از این عمل وارد شده است و دستورات در زمانى بیان شده که خشونت علیه زنان، از توهین و فحاشى گرفته تا ضرب و جرح و حتى قتل، رواج داشت و اسلام آنها را تحریم کرد، بعضى از این روایات عبارت است از:
– پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود: «من در شگفتم از کسى که زن خود را مى زند، در حالى که خودش براى کتک خوردن سزاوارتر است! زنانتان را نزنید که قصاص دارد.» قال النبى صلى الله علیه و آله: «انّى اتعجَّب ممن یضرب امرأته و هو بالضرب اولى منها، لا تضربوا نساءکم بالخشب فان فیه القصاص»، (بحارالانوار، محمد باقر مجلسى، بیروت: مؤسسه وفا، 1403، ج 100 باب احوال الرجال والنساء، ص 249، حدیث 238)
– و نیز فرمود: «زنان بر مرد کریم، غالب مى شوند و مرد لئیم، بر زنان مسلّط مى گردد. من دوست دارم کریم مغلوب باشم، نه لئیم غالب.»«المرائته تغلب الرجل الکریم و یغلبها الرجل الئیم أنا احب ان اکون کریم مغلوب ولا لئیم ینتصر»، (منتدى الشواهق، ص 11)
– امام صادق علیه السلام از پدرش روایت کرده است: «وقتى با زنى ازدواج مى کنید، احترامش کنید، او مایه آرامش شما است. زنان را آزار ندهید و حقوق آنان را ضایع نکنید.» «من اتخذّ امرأته فلیکرمها، فانما امرأة احدکم لعبة فمن اتخذها فلا یضیعها»، (بحارالانوار، پیشین، ج 100، ص 224)
– پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود: «هر مردى که بر بداخلاقى همسرش صبر کند، خدا اجر داوود علیه السلام را به او مى دهد و به هر زنى که بر بداخلاقى مردش صبر کند، همچون اجر آسیه که با فرعون کنار آمد، عطا مى کند.» قال النبى صلى الله علیه و آله: «من صبر على سوء خلق امرأته اعطاه العدمن الاجر، اعطاه داود علیه السلام على بلائه و من صبرت على سوء خلق زوجها اعطاها شل شواب آسیته بنت مزاحم»، (بحارالانوار، پیشین، ج 100، ص 247)
– حضرت على علیه السلام مى فرماید: «در هر حال با زنت مدارا کن و با او به نیکى رفتار نماى تا زندگى لبریز از صفا و صمیمیت باشد.»قال على علیه السلام: «فدارها على کل حال واحسن الصحبته لها لیصفوعثیک»، (وسایل الشیعه، محمدبن حسن الحر العاملى، تهران، مکتبة الاسلامیه، 1384 ق، ج 7، ص 120، باب 87، ح 3)
– آخرین چیزى که به وقت وفات از رسول خدا شنیدند که در زیر زبان مى گفت، سه سخن بود: «نماز بر پاى دارید و مراقب حقوق بردگان باشید و ستم نکنید. خدا را، خدا را درباره زنان که در دست شمایند. با زنانتان نیکو زندگى کنید و حریم آنان را نگاه دارید.» «الله الله فى النساء و فیما ملکت ایمانکم، فانّ آخر ما تکلّم به نبیکم صلى الله علیه و آله ان قال: «اوصیکم بالضعفین النساء و ما ملکت ایمانکم، الصلوة الصلوة» ( تحف العقول، ابومحمد حرانى، ترجمه صادق حسن زاده، قم: آل على، چاپ دوم، 1382، ص 334)
– آن حضرت خشم و توهین زنان را تحمّل مى کرد. روزى زن عمر، جواب وى را به خشم باز داد. عمر گفت: اى… جواب باز مى دهى؟ گفت: آرى که رسول صلى الله علیه و آله از تو بهتر است، زیرا زنان وى را جواب باز مى دهند و او تحمل مى کند. (بحارالانوار، پیشین، ج 16، ص 385)
برای کسب اطلاع بیشتر ر./ک: زن در آیینه‌ی جمال و جلال- آیت الله جوادی آملی
