دررفتگی مچ دست یکی از انواع دررفتگی‌های استخوان است که باعث به وجود آمدن مشکلات زیادی در زندگی می‌شود و به بیمار استرس و نگرانی زیادی وارد می‌کند. دراین مقاله به تمام نکات ابهام آمیز درباره‌ی این موضوع جواب خواهیم داد
 

سه قسمت مفصل مچ دست عبارتند از:

* پروگزیمال مفصل مچ دست. نزدیک به ساعد
* مفصل میانی مچ دست
* مفصل دیستال مچ دست. نزدیک به کف دست

در رفتگی مچ دست چیست؟

مچ دست از ۸ استخوان کوچک به نام کارپال (carpal) تشکیل شده است‌. گروهی از رباط‌ها این استخوان‌ها را در یک جا نگه داشته و به آن‌ها اجازه حرکت می‌دهند. پارگی هر کدام از این رباط‌ها باعث می‌شود که یک یا دو استخوان کارپال از مکان معمول خود جا به جا شده و در نتیجه در رفتگی مچ دست (dislocated wrist) رخ دهد.

در حالی که در رفتگی مچ دست می‌تواند همه‌ی ۸ استخوان کارپال را درگیر کند، استخوان هلالی یا لونیت و استخوان ناوی یا اسکافوئید هم تحت تاثیر قرار می‌گیرند. این دو استخوان بین استخوان‌های زند زبرین و زند زیرین در ساعد و دیگر استخوان‌های کوچک‌تر در مچ دست یک پل تشکیل می‌دهند.
 

انواع دررفتگی‌های مچ دست

در رفتگی مچ دست انواع مختلفی دارد:

در رفتگی استخوان هلالی قدامی (Anterior lunate dislocation): در این نوع از دررفتگی استخوان هلالی می‌چرخد در حالی که دیگر استخوان‌ها در جای خود قرار دارند.

در رفتگی پری لونیت (Perilunate dislocation): در این نوع دررفتگی استخوان هلالی و سه رباط اطراف آن درگیر می‌شوند.

شکستگی گالزی (Galeazzi fracture): این نوع شامل شکستگی استخوان زند زبرین و دررفتگی مفصل رادیواولنار (مفصلی بین سر زند زبرین و بریدگی رادیال استخوان زند زیرین) است‌.

شکستگی مونتژیا (Monteggia fracture): این نوع شامل شکستگی استخوان زند زیرین و دررفتگی یکی از دو سر استخوان زند زبرین است.

بیش‌تر انواع در رفتگی مچ دست شامل دررفتگی  استخوان هلالی قدامی یا دررفتگی پری لونیت است.

علائم و نشانه‌های دررفتگی مچ دست

نشانه‌ای اصلی مچ در رفته درد شدیدی است که معمولاً با حرکت دادن مچ به سمت بالا و پایین و طرفین بدتر می‌شود‌.  همچنین در این حالت فرد در ساعد خود هم ممکن است درد احساس کند.

علاوه بر این ممکن است فرد متوجه علائم زیر در اطراف مچ دست خود شود:

* تورم
* تحریک پذیری
* ضعف
* تغییر رنگ یا کبودی
* درد لحظه‌ای پس از آسیب مچ دست
* شکل مچ دست از حالت طبیعی خود خارج می‌شود.
* سوزن سوزنی شدن انگشت‌های اشاره، میانی و شست
* تشدید درد در هنگام حرکت دادن مچ دست
* کاهش دامنه حرکتی مچ دست
* تشدید درد در هنگام گرفتن مچ
* سفت‌شدگی و گرفتگی انگشتان و شست

اگر استخوان هلالی مچ دست درگیر شده باشد به عصب‌های این ناحیه هم فشار وارد می‌شود‌ و منجر به سوزن سوزن شدن و یا بی‌حسی در انگشتان دست شود.
 

علت در رفتگی مچ دست چیست؟

هر نوع صدمه و آسیبی که به دست یا بازو وارد شود، می‌تواند منجر به در رفتگی مچ دست شود.
دلایل رایج این آسیب‌ها عبارتند از:

* انواع ضربات شدید در فوتبال یا هاکی
* تصادفات رانندگی
* زمین خوردن و افتادن وزن بدن روی دست

علاوه بر این، کشیدگی رباط‌های مچ دست هم می‌تواند باعث در رفتگی استخوان مچ دست شود. این نوع از کشیدگی رباط‌ها ناشی از وارد کردن فشار دائمی به مچ دست مانند راه رفتن با عصای زیر بغل است‌.
 

تشخیص در رفتگی و جابه‌جایی مچ دست

در صورت دررفتگی مچ حتماً برای جلوگیری از بدتر شدن شدت آسیب، به سرعت به پزشک یا بخش اورژانس بیمارستان مراجعه کنید. 

پزشک با چرخاندن مچ دست در جهات مختلف بیمار را معاینه می‌کند، در حین حرکت دادن مچ دست از شخص سوال می‌شود که آیا دردی احساس می‌کند یا خیر؟ این کار به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص دهد کدام رباط یا استخوان دست درگیر شده است. 

از طرفی دیگر امکان تشخیص آسیب‌های احتمالی به عصب، رگ‌های خونی و تاندون‌های دست و مچ وجود دارد. بعد از آن برای تایید تشخیص از دست و ساعد تصویر رادیولوژی اشعه ایکس گرفته می‌شود.

اگر پزشک احتمال آسیب رباط در مچ را بدهد یک تصویر ام آر آی هم گرفته می‌شود، این عکس به تشخیص عارضه کمک می‌کند. ام آر آی قابلیت ارایه‌ی تصویری دقیق و پر از جزئیات از بافت‌های نرم از جمله رباط‌ها را دارد.‌

روش‌های درمان در رفتگی مچ دست

در رفتگی مچ دست خفیف با جا انداختن درمان می‌شود. در این شیوه‌ی درمانی پزشک به آرامی به استخوان مچ دست فشار وارد کرده و آن را در جای مناسب خود قرار می‌دهد. جا انداختن استخوان در رفته به نسبت شدت در رفتگی می‌تواند بسیار دردناک باشد. برای اینکه بیمار درد کمتری را تحمل کند، پیش از جا انداختن از بی حسی موضعی و یا بیهوشی عمومی ‌ استفاده می‌شود.

بعد از آن ممکن است مچ دست فرد گچ گرفته شده و یا در آتل قرار داده شود. این کار مچ دست را تا زمان درمان کامل بدون حرکت نگه می‌دارد. مچ دست گچ گرفته شده را می‌توان به کمک یک آویز یا اسلینگ از شانه آویزان کرد.

برای موارد شدیدتر، فرد به جراحی نیاز دارد. جراحی کمک می‌کند تا استخوان‌ها در جای خود قرار گرفته و رباط‌های پاره شده اصلاح شوند. در جراحی مچ دست برای پایداری و ثبات بیش‌تر اجزا از پیچ و مهره‌های مخصوص ارتوپدی استفاده می‌شود.
 

داروهای ضدالتهابی

داروهای ضدالتهابی برای از بین بردن مایعات جمع شده یا کاهش درد، تورم و التهاب مصرف می‌شود. دیورتیک، ایبوپروفن و ناپروکسن داروهای پر مصرف برای این موارد هستند.
 

روش درمانی RICE

روش درمانی RICE که شامل استراحت و پرهیز از انجام فعالیت‌های شدید بوده (Rest)، قرار دادن یخ در محل آسیب (Icing)، استفاده از پانسمان‌های فشاری (compression) و بالا نگه داشتن مچ آسیب دیده (Elevation) می‌شود.
 

درمان‌های فیزیکی

درمان‌های فیزیکی باعث تسریع روند بهبودی شده و کمک می‌کند تا مچ به عملکرد طبیعی خود دوباره دست یابد. این درمان‌ها شامل موارد زیر است:

* حرکت دادن مفصل
* ماساژ بافت نرم
* اولتراسوند
* استفاده از بریس و مچ‌بند
* یخ و حرارت
* تمرینات تقویتی ورزشی
* اصلاح و تعدیل فعالیت‌ها
* ارائه برنامه مناسب برای بازگشتن به فعالیت‌های عادی

حرکت های اصلاحی فیزیوتراپی برای درمان مچ دست و آرنج دست که شامل موارد زیر می شوند:

1. تمرین های افزایش دامنه حرکت
* تمرین های دامنه حرکتی انفعالی (PROM)
* تمرین های دامنه حرکتی با کمک فعال (AAROM)
* تمرین های دامنه حرکتی فعال (AROM)
* تمرین های دامنه حرکتی مقاومتی فعال (ARROM)

2. تمرین های کششی یا انعطاف پذیری

3. تمرین های تقویت عضلات
 

آموزش دادن به بیمار (پس از اینکه دررفتگی آرنج وی جا اندازی شد) درباره مواردی که در ادامه ذکر می شود:

* اقدامات احتیاطی مورد نیاز
* اقدامات خود مراقبتی برای زخم ها (در صورت استفاده از عمل جراحی)
* پیشگیری از آسیب دیدگی مجدد

برنامه توان بخشی بستگی به مشکلات خاص مفصل آرنج و مچ دست، مرحله ریکاوری، و اهداف درمانی بیمار دارد. روش های درمانی مطرح شده فوق به این معنی نیست که متخصص فیزیوتراپی از همه این روش ها در یک جلسه درمانی استفاده می کند. بلکه متخصص فیزیوتراپیست به شما در تعیین بهترین برنامه درمانی و مراقبتی با استفاده از بهترین روش های مناسب کمک خواهد کرد.
 

تحریک الکتریکی عصب (TENS)

تحریک الکتریکی عصب (TENS) یک جریان الکتریکی بدون درد را به عصب درون بافت و عضلات زیر جلدی مچ دست وارد می‌کند. جریان باعث سوزن سوزن شدن و بی‌حسی در مچ دست می‌شود که به کاهش درد کمک می‌کند. TENS همچنین گرمای ملایمی را تولید می‌کند که به کاهش خشکی عضلات و مچ دست کمک می‌نماید و باعث تحرک مفصل مچ دست می‌شود.
 

درمان لیزر سرد

درمان لیزر سرد درمان شگفت انگیزی برای در رفتگی مچ دست می‌باشد. انرژی فوتونی توسط سایت‌های گیرنده فوتون در غشای سلولی جذب می‌شود که یک پیام‌رسان ثانویه برای ایجاد آبشاری از سیگنال‌های داخل سلولی می‌باشد که باعث ایجاد، مهار و یا تسریع فرآیندهای بیولوژیکی مانند بهبود زخم، التهاب و یا کنترل درد می‌شود.

تحریک مغناطیسی عملکردی (FMS)

تحریک مغناطیسی عملکردی (FMS) روشی جدید برای ترمیم بافت استخوان بعد از در رفتگی مچ دست است که با القاء میدان الکتریکی به محل دررفتگی مچ دست، باعث تحریک ترمیم محل دررفتگی مچ دست و از طرف دیگر با القاء میدان مغناطیسی به سلول‌های استخوان و عضلات مچ دست نفوذ کرده و با افزایش تبادل یون و افزایش جریان خون در بافت اطراف محل در رفتگی مچ دست، اکسیژن رسانی را افزایش داده و منجر به احیاء و بازسازی استخوان مچ دست می‌شود.

میکرو واس درمانی (Micro-Vas)

میکرو واس درمانی (Micro-Vas) با القاء ایجاد بلاک کننده‌های عصبی باعث کاهش انتقال سیگنال‌های درد و تحریک ترشح اندورفین می‌شود. فرم الکتریکی امواج ارسالی توسط دستگاه میکرو واس با مویرگ‌زایی و افزایش خون رسانی و در نتیجه اکسیژن رسانی به بافت‌ استخوان، باعث تحریک ترمیم و رشد بافت استخوان در محل شکستگی جوش نخورده استخوان می‌شود.

تمرینات ورزشی برای دررفتگی مچ دست

 بیمار در مرحله بهبودی و نقاهت باید حرکات کششی و تقویتی را برای بازگرداندن مچ به حالت عادی خود انجام دهد.
 

حرکات کششی برای دررفتگی مچ دست

حرکات خمش: برای انجام این تمرینات مچ دست را تا جایی که دردی احساس نمی‌کنید به سمت خودتان (پشت دست به طرف خودتان باشد) بکشید. این حالت را شش ثانیه حفظ کرده و در سه ست ۱۰ تایی انجام دهید.

حرکت اکستنشن: در این حرکت مچ را به سمت پایین خم کرده (کف دست رو به خودتان باشد) و تا جایی که دردی احساس نمی‌کنید آن را بکشید. این حالت را ۶ ثانیه حفظ کنید و در سه ست ۱۰ تایی انجام دهید

حرکت به چپ و راست: در این حرکت مچ را از پهلو خم کرده و تا جایی که دردی احساس نمی‌شود آن را بکشید این حالت را ۵ ثانیه برای هر سمت انجام دهید. این حرکت را در دوست ۱۵ تایی انجام دهید.

کشش مچ دست: آرنج خود را صاف و کشیده نگه دارید و انگشتان را روی چیزی قرار دهید به طوری که کف دست رو به پایین باشد. سپس وزن بدن خود را به جلو انداخته و این حالت را برای مدت ۲۰ ثانیه حفظ کنید.

کشش فلکسشن مچ دست. آرنج خود را صاف و کشیده نگه دارید و انگشتان خود را روی چیزی قرار دهید به طوری که کف دست رو به بالا باشد. سپس وزن بدن را به سمت جلو روی مچ دست انداخته و برای مدت ۲۰ ثانیه این حالت را حفظ کنید.
 

درمان کامل مچ دست در رفته چه مدت طول می‌کشد؟

مدت زمان بهبودی مچ دست در رفته به شدت آن بستگی دارد. در صورت جا انداخته شدن، مچ دست دو تا سه ماه طول می‌کشد که کاملاً بهبود پیدا کند. در  صورت انجام جراحی، برای بهبود کامل باید ۶ماه تا یک سال صبر کرد.

بعد از درمان مچ دست در رفته فرد باید مرتب توسط فیزیوتراپیست معاینه شود. تمرین‌های فیزیوتراپی به باز یافتن توان، قدرت و انعطاف پذیری مچ دست کمک می‌کند. تا زمان بهبودی کامل از وارد کردن فشار بیش از حد به مچ دست به شدت خودداری کنید.
 

سخن پایانی

آسیب مچ دست اثر زیادی روی فعالیت‌های روزانه‌ی زندگی خواهد گذاشت. به همین دلیل در صورت هرگونه آسیب به مچ دست باید هر چه سریع‌تر آن را درمان کرد. بر حسب اینکه بیمار به جراحی نیاز داشته باشد یا خیر برای بهبودی کامل آسیب مچ دست باید دو ماه تا یکسال طی ‌شود. 

حتی بعد از درمان کامل، زمانی که فرد در حال انجام کارهایی است که کشش و فشار زیادی روی مچ دست وارد می‌کند، مثلا در حال بلند کردن اجسام سنگین، باید از مچ بندهای مخصوص استفاده کند.

منبع: سایت دکتردکتر
سایت دکتر وریانی
سایت دکتر سعادتی