ترندنیوز مطالب مذهبی+آموزشی+سرگرمی+خبری
۱۳۹۸/۰۵/۱۴
–
۱۴۹۳ بازدید
در یکی از کتب داستانی شهید دستغیب شنیدم عالمی به زیارت حضرت سید محمد میرفته… خواستم بدانم حضرت این سید که زیارتگاهش در سامرا هست کیست؟
ابا جعفر محمد بن علی الهادی (ع) مشهور به سید محمد (که در اصطلاح محلی به سبع الدُجَیل (شیرمرد دجیل) معروف است)، فرزند بزرگ امام هادی(ع) است که به سبب برخورداری از جایگاه والای روحی و اخلاقی، شیعیان و غیر شیعیان گمان می‌کردند امامت بعد از امام هادی(ع) به وی خواهد رسید، ولی مرگ او در زمان حیات پدرش، این گمان را برطرف کرد.آرامگاه سید محمد در شهر بلد در ۵۰ کیلومتری جنوب سامراء مورد احترام فراوان شیعیان مخصوصا شیعیان عراق است. کرامات فراوانی از او نقل شده است.شامگاه ۱۷ تیر ۱۳۹۵ش. حرم سید محمد مورد حمله تروریستی قرار گرفت. سید محمد، در حدود سال ۲۲۸ق در روستای صریا در نزدیکی مدینه متولد شد. بنا بر قول مشهور، او فرزند اول امام هادی(ع)[۱] و بزرگتر از امام حسن عسکری(ع) بود. مادرش حدیث (یا سلیل) نام داشت.[۲]وقتی امام هادی(ع) به دستور متوکل عباسی، به سامرا احضار شد، محمد (که آن زمان تقریبا پنج ساله بود) در صریا ماند.
فرزندان
از کتاب «بحر الانساب» نقل شده که سید محمد، نُه فرزند پسر داشته که برخی از آنها در شهرهای خوی و سلماس در ایران مدفون هستند. نسل او تنها از دو تن از پسرانش به نام احمد و علی ادامه یافته است.[۳]شایستگی‌های اخلاقی
ابو جعفر، سید محمّد دارای اخلاق والا و ادب بسیار بود و این کمالات او را از دیگران متمایز می ساخت تا آنجا که بسیاری از شیعیان بر این باور بودند که پس از امام هادی منصب امامت به او می رسد.[نیازمند منبع]«الکلانی» درباره شخصیت او چنین می گوید:
خدمت ابوجعفر، محمّد بن علی در آغاز شکوفایی و سن کم رسیدم و از او باوقارتر، بزرگوارتر، جلیل تر و پاکیزه تر ندیدم. در آن هنگام امام حسن عسکری- در حجاز- کودک بود و ابوجعفر او را بسیار می ستود. ابو جعفر همواره ملازم برادرش امام حسن عسکری بود و از او جدا نمی شد حضرت نیز آموزش و تربیت او را به عهده گرفته از علوم، معارف و آداب خویش او را بهره مند می ساخت.[۴]از آنجا که سید محمد شایستگی‌هایی داشت، شیعیان تصور می کردند وی امام بعدی است. اما پس از درگذشت وی در زمان حیات امام هادی(ع)، شیعیان با راهنمایی امام هادی(ع)، از جانشینی امام حسن عسکری (ع) در امر امامت آگاه شدند.[۵]وفات
سید محمد در سال ۲۵۲ه.ق برای زیارت خانه خدا ، قصد سفر کرد. هنگامی که به قریه بلد (در نزدیکی سامرای عراق) رسید، بیمار شد و در ۲۹ جمادی‌الثانی درگذشت. شیعیان او را در همانجا دفن کردند. برخی احتمال مسموم شدن او از سوی عباسیان را مطرح کرده‌اند.[۶]پس از درگذشت او، امام هادی(ع) برای او مجلس ختم برگزار کرد. جمعی از بنی هاشم؛ از جمله حسن بن حسن افطس نقل کرده‌اند:
روز وفات سید محمد، به خانه امام هادی(ع) رفتیم و دیدیم، در صحن خانه فرشی گسترده‌اند و مردم دور تا دور نشسته‌اند. جمعیت را تخمین زدیم، غیر از موالی و سایر مردم، ۱۵۰ نفر از آل ابی طالب، بنی هاشم و قریش حضور داشتند. ناگهان امام حسن عسکری در حالی که گریبان خود را در مرگ برادر چاک زده بود، وارد شد و در کنار پدرش ایستاد. ما حضرت را نمی‌شناختیم. پس از ساعتی امام هادی(ع) رو به او کرده، فرمود: یا بُنَیّ أَحْدِثْ لِلَّهِ شُکْراً فَقَدْ أَحْدَثَ فِیکَ أَمْراً. امام حسن(ع) گریه کردند و گفت: اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ، اِیاهُ نَشْکُرُ نِعَمَهُ عَلَینا وَ إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیهِ رَاجِعُونَ. پرسیدم او کیست؟ جواب دادند: حسن فرزند امام علی النقی(ع). در آن هنگام ۲۰ ساله به نظر می‌رسید، ما فهمیدیم که پس از پدر، او امام است.[۷]فرقه محمدیه
پس از وفات سید محمد، برخی از شیعیان طرفدار امامت او گفتند: او نمرده و زنده است، زیرا امام هادی او را برای امامت معرفی کرده و از آنجا که نسبت دروغ بر امام جایز نیست و نیز نمی‌توان گفت بداء رخ داده است، پس او جانشین است و پدرش از ترس مردم که ممکن بود گزندی به وی برسانند، او را پنهان کرده است.[۸]آستانه امامزاده سید محمد
مرقد سید محمد در شهر بلد از توابع استان صلاح الدین در ۸۵ کیلومتری شمال بغداد است و امروز یکی از زیارتگاه‌های شیعیان است.
از تاریخ بنای اولیه امامزاده، اطلاع دقیقی در دست نیست، جز این که در خلال تعمیراتی که در سال‌های ۱۳۷۹ -۱۳۸۴ ق در این آستانه انجام گرفته چنین برمی‌آید که عمارت اوّل این آستانه متعلّق به قرن چهارم است که توسط عضدالدوله دیلمی انجام گرفته است. پس از آن در قرن دهم هجری، عمارت دوم، توسط شاه اسماعیل صفوی، پس از فتح بغداد انجام گرفت.
بر کتیبه‌ای بر ضریح نوشته شده است:
این مرقد سید جلیل ابوجعفر محمد فرزند امام هادی است که فردی عظیم‌الشأن است و شیعیان را این گمان بود که او پس از امام هادی به امامت خواهد رسید و چون درگذشت، امام هادی(ع) بر امامت حسن عسکری(ع) اشاره فرمود. هنگامی که امام هادی(ع) از مدینه به سامرا می‌رفت، سید محمد کودکی بیش نبود و بعدها چون به بلوغ رسید راهی سامرا شد و چندی در سامرا بود تا آنکه تصمیم گرفت به مدینه برگردد و چون نُه فرسنگ از سامرا دور شد و به روستای بلد رسید در همین جا بیمار شده و درگذشت.[۹]حمله تروریستی
شامگاه ۱۷ تیر ۱۳۹۵ش. مرقد سید محمد مورد حمله تروریستی قرار گرفت. نیروهای گروه تروریستی داعش ابتدا به سوی این مرقد خمپاره پرتاب کردند و سپس چند تروریست خود را در نزدیکی حرم به صورت انتحاری منفجر کردند.[۱۰]کرامات
کرامات زیادی از سید محمد دیده شده است. میرزا حسین نوری در النجم الثاقب می‌نویسد:
سید محمد، صاحب کرامات متواتر است. حتّی نزد اهل سنت هم معروف است. مردم عراق و حتی اعراب بادیه نشین نیز می‌ترسند به نام او سوگند یاد کنند. اگر آنها را به برداشتن مالی متهم کنند، آن را برمی‌گردانند، ولی به سید محمد قسم نمی‌خورند.
تعدادی از علما درباره کرامات سید محمد کتاب‌هایی نوشته‌اند؛ از جمله رساله‌ای در کرامات سید محمدبن علی الهادی، تألیف مهدی آل عبدالغفار کشمیری. در اینجا به نمونه‌ای از کرامات وی اشاره می‌شود: علاّمه سید میرزا هادی خراسانی از سید حسن آل خوجه از خدام آستانه عسکریین (علیهما السلام) نقل می‌کند:
در صحن شریف ابی جعفر سید محمد نشسته بودم، متوجه شدم شخصی عرب در حالی که یکی از دستهایش را به گردن بسته بود، وارد آستانه شد. نزدیک رفتم و از علت مریضی‌اش پرسیدم. گفت: سال گذشته، روزی به منزل خواهرم رفتم، دیدم در حیاط، گوسفندی بسته است. خواستم ذبح کرده، بخورم. خواهرم اجازه نداد و گفت: این گوسفند نذر سید محمد است. من به حرف او توجه نکردم و آن را ذبح کردم، پس از سه روز آثار شلی در دستم نمایان شد و روز به روز بدتر شد. من متوجه علت آن نبودم، تا این که در این اواخر متوجه کار خود شدم، حالا هم پشیمانم و برای شفا به آستانه سید محمد آمده ام. سپس با همراهیان وارد حرم شد و شروع به گریه و زاری کردند. پس از ساعتی دیدم دستش را حرکت می‌دهد. سجده شکر به جا آورد و نذر کرد هر سال گوسفندی بیاورد و به نیت سید محمد ذبح کند.[۱۱]معرفی کتاب
حیاة و کرامات ابوجعفر محمد بن الامام علی الهادی (ع): محمدعلی اردوبادی (۱۳۱۲-۱۳۸۰ق.) این کتاب را در احوال امام زاده سیدمحمد، به زبان عربی تالیف کرده که ترجمه فارسی این کتاب به نام ستاره دجیل، با مقدمه علی اکبر مهدی پور منتشر شده است. وی در پایان کتاب، ضمائمی (۱۴۳-۱۹۹ص) مشتمل بر زندگی نامه مؤلف کتاب و نیز فرزندان، کتاب نامه و زیارت نامه سید محمد افزوده. این کتاب در دو بخش تدوین شده که مؤلف در بخش اول، مراحل زندگانی امامزاده سیدمحمد را تشریح کرده و در بخش دوم، کرامات وی را ذکر نموده است.
برگرفته از پایگاه ویکی شیعه
پی نوشت:
1. طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۲۰۰.
2. مجلسی، بحارالانوار، ۱۳۶۳ش، ج۵۰، ص۲۳۷-۲۳۸.
3. سبع الجزیره
4. قرشی، زندگانی امام حسن عسکری (ع)، ۱۳۷۵ش، ص۲۳.
5. قرشی، زندگانی امام حسن عسکری (ع)، ۱۳۷۵ش، ص۲۳.
6. قرشی، زندگانی امام حسن عسکری (ع)، ۱۳۷۵ش، ص۳۰.
7. مجلسی، بحارالانوار، ۱۳۶۳ش، ج ۵۰، ص۲۴۶.
8. اشعری قمی، المقالات و الفرق، ۱۳۶۱ش، ص۱۰۱.
9. مقدس، راهنمای اماکن زیارتی، نشر مشعر، ص۳۱۲.
10. خبرگزاری ابنا
11. مقدس، راهنمای اماکن زیارتی، نشر مشعر، ص۳۰۲.
فرزندان
از کتاب «بحر الانساب» نقل شده که سید محمد، نُه فرزند پسر داشته که برخی از آنها در شهرهای خوی و سلماس در ایران مدفون هستند. نسل او تنها از دو تن از پسرانش به نام احمد و علی ادامه یافته است.[۳]شایستگی‌های اخلاقی
ابو جعفر، سید محمّد دارای اخلاق والا و ادب بسیار بود و این کمالات او را از دیگران متمایز می ساخت تا آنجا که بسیاری از شیعیان بر این باور بودند که پس از امام هادی منصب امامت به او می رسد.[نیازمند منبع]«الکلانی» درباره شخصیت او چنین می گوید:
خدمت ابوجعفر، محمّد بن علی در آغاز شکوفایی و سن کم رسیدم و از او باوقارتر، بزرگوارتر، جلیل تر و پاکیزه تر ندیدم. در آن هنگام امام حسن عسکری- در حجاز- کودک بود و ابوجعفر او را بسیار می ستود. ابو جعفر همواره ملازم برادرش امام حسن عسکری بود و از او جدا نمی شد حضرت نیز آموزش و تربیت او را به عهده گرفته از علوم، معارف و آداب خویش او را بهره مند می ساخت.[۴]از آنجا که سید محمد شایستگی‌هایی داشت، شیعیان تصور می کردند وی امام بعدی است. اما پس از درگذشت وی در زمان حیات امام هادی(ع)، شیعیان با راهنمایی امام هادی(ع)، از جانشینی امام حسن عسکری (ع) در امر امامت آگاه شدند.[۵]وفات
سید محمد در سال ۲۵۲ه.ق برای زیارت خانه خدا ، قصد سفر کرد. هنگامی که به قریه بلد (در نزدیکی سامرای عراق) رسید، بیمار شد و در ۲۹ جمادی‌الثانی درگذشت. شیعیان او را در همانجا دفن کردند. برخی احتمال مسموم شدن او از سوی عباسیان را مطرح کرده‌اند.[۶]پس از درگذشت او، امام هادی(ع) برای او مجلس ختم برگزار کرد. جمعی از بنی هاشم؛ از جمله حسن بن حسن افطس نقل کرده‌اند:
روز وفات سید محمد، به خانه امام هادی(ع) رفتیم و دیدیم، در صحن خانه فرشی گسترده‌اند و مردم دور تا دور نشسته‌اند. جمعیت را تخمین زدیم، غیر از موالی و سایر مردم، ۱۵۰ نفر از آل ابی طالب، بنی هاشم و قریش حضور داشتند. ناگهان امام حسن عسکری در حالی که گریبان خود را در مرگ برادر چاک زده بود، وارد شد و در کنار پدرش ایستاد. ما حضرت را نمی‌شناختیم. پس از ساعتی امام هادی(ع) رو به او کرده، فرمود: یا بُنَیّ أَحْدِثْ لِلَّهِ شُکْراً فَقَدْ أَحْدَثَ فِیکَ أَمْراً. امام حسن(ع) گریه کردند و گفت: اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ، اِیاهُ نَشْکُرُ نِعَمَهُ عَلَینا وَ إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیهِ رَاجِعُونَ. پرسیدم او کیست؟ جواب دادند: حسن فرزند امام علی النقی(ع). در آن هنگام ۲۰ ساله به نظر می‌رسید، ما فهمیدیم که پس از پدر، او امام است.[۷]فرقه محمدیه
پس از وفات سید محمد، برخی از شیعیان طرفدار امامت او گفتند: او نمرده و زنده است، زیرا امام هادی او را برای امامت معرفی کرده و از آنجا که نسبت دروغ بر امام جایز نیست و نیز نمی‌توان گفت بداء رخ داده است، پس او جانشین است و پدرش از ترس مردم که ممکن بود گزندی به وی برسانند، او را پنهان کرده است.[۸]آستانه امامزاده سید محمد
مرقد سید محمد در شهر بلد از توابع استان صلاح الدین در ۸۵ کیلومتری شمال بغداد است و امروز یکی از زیارتگاه‌های شیعیان است.
از تاریخ بنای اولیه امامزاده، اطلاع دقیقی در دست نیست، جز این که در خلال تعمیراتی که در سال‌های ۱۳۷۹ -۱۳۸۴ ق در این آستانه انجام گرفته چنین برمی‌آید که عمارت اوّل این آستانه متعلّق به قرن چهارم است که توسط عضدالدوله دیلمی انجام گرفته است. پس از آن در قرن دهم هجری، عمارت دوم، توسط شاه اسماعیل صفوی، پس از فتح بغداد انجام گرفت.
بر کتیبه‌ای بر ضریح نوشته شده است:
این مرقد سید جلیل ابوجعفر محمد فرزند امام هادی است که فردی عظیم‌الشأن است و شیعیان را این گمان بود که او پس از امام هادی به امامت خواهد رسید و چون درگذشت، امام هادی(ع) بر امامت حسن عسکری(ع) اشاره فرمود. هنگامی که امام هادی(ع) از مدینه به سامرا می‌رفت، سید محمد کودکی بیش نبود و بعدها چون به بلوغ رسید راهی سامرا شد و چندی در سامرا بود تا آنکه تصمیم گرفت به مدینه برگردد و چون نُه فرسنگ از سامرا دور شد و به روستای بلد رسید در همین جا بیمار شده و درگذشت.[۹]حمله تروریستی
شامگاه ۱۷ تیر ۱۳۹۵ش. مرقد سید محمد مورد حمله تروریستی قرار گرفت. نیروهای گروه تروریستی داعش ابتدا به سوی این مرقد خمپاره پرتاب کردند و سپس چند تروریست خود را در نزدیکی حرم به صورت انتحاری منفجر کردند.[۱۰]کرامات
کرامات زیادی از سید محمد دیده شده است. میرزا حسین نوری در النجم الثاقب می‌نویسد:
سید محمد، صاحب کرامات متواتر است. حتّی نزد اهل سنت هم معروف است. مردم عراق و حتی اعراب بادیه نشین نیز می‌ترسند به نام او سوگند یاد کنند. اگر آنها را به برداشتن مالی متهم کنند، آن را برمی‌گردانند، ولی به سید محمد قسم نمی‌خورند.
تعدادی از علما درباره کرامات سید محمد کتاب‌هایی نوشته‌اند؛ از جمله رساله‌ای در کرامات سید محمدبن علی الهادی، تألیف مهدی آل عبدالغفار کشمیری. در اینجا به نمونه‌ای از کرامات وی اشاره می‌شود: علاّمه سید میرزا هادی خراسانی از سید حسن آل خوجه از خدام آستانه عسکریین (علیهما السلام) نقل می‌کند:
در صحن شریف ابی جعفر سید محمد نشسته بودم، متوجه شدم شخصی عرب در حالی که یکی از دستهایش را به گردن بسته بود، وارد آستانه شد. نزدیک رفتم و از علت مریضی‌اش پرسیدم. گفت: سال گذشته، روزی به منزل خواهرم رفتم، دیدم در حیاط، گوسفندی بسته است. خواستم ذبح کرده، بخورم. خواهرم اجازه نداد و گفت: این گوسفند نذر سید محمد است. من به حرف او توجه نکردم و آن را ذبح کردم، پس از سه روز آثار شلی در دستم نمایان شد و روز به روز بدتر شد. من متوجه علت آن نبودم، تا این که در این اواخر متوجه کار خود شدم، حالا هم پشیمانم و برای شفا به آستانه سید محمد آمده ام. سپس با همراهیان وارد حرم شد و شروع به گریه و زاری کردند. پس از ساعتی دیدم دستش را حرکت می‌دهد. سجده شکر به جا آورد و نذر کرد هر سال گوسفندی بیاورد و به نیت سید محمد ذبح کند.[۱۱]معرفی کتاب
حیاة و کرامات ابوجعفر محمد بن الامام علی الهادی (ع): محمدعلی اردوبادی (۱۳۱۲-۱۳۸۰ق.) این کتاب را در احوال امام زاده سیدمحمد، به زبان عربی تالیف کرده که ترجمه فارسی این کتاب به نام ستاره دجیل، با مقدمه علی اکبر مهدی پور منتشر شده است. وی در پایان کتاب، ضمائمی (۱۴۳-۱۹۹ص) مشتمل بر زندگی نامه مؤلف کتاب و نیز فرزندان، کتاب نامه و زیارت نامه سید محمد افزوده. این کتاب در دو بخش تدوین شده که مؤلف در بخش اول، مراحل زندگانی امامزاده سیدمحمد را تشریح کرده و در بخش دوم، کرامات وی را ذکر نموده است.
برگرفته از پایگاه ویکی شیعه
پی نوشت:
1. طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۲۰۰.
2. مجلسی، بحارالانوار، ۱۳۶۳ش، ج۵۰، ص۲۳۷-۲۳۸.
3. سبع الجزیره
4. قرشی، زندگانی امام حسن عسکری (ع)، ۱۳۷۵ش، ص۲۳.
5. قرشی، زندگانی امام حسن عسکری (ع)، ۱۳۷۵ش، ص۲۳.
6. قرشی، زندگانی امام حسن عسکری (ع)، ۱۳۷۵ش، ص۳۰.
7. مجلسی، بحارالانوار، ۱۳۶۳ش، ج ۵۰، ص۲۴۶.
8. اشعری قمی، المقالات و الفرق، ۱۳۶۱ش، ص۱۰۱.
9. مقدس، راهنمای اماکن زیارتی، نشر مشعر، ص۳۱۲.
10. خبرگزاری ابنا
11. مقدس، راهنمای اماکن زیارتی، نشر مشعر، ص۳۰۲.
