با توجه به این که انسان‌ها در زمان ظهور و پس از آن نیز، دارای اختیار بوده و اعمال و رفتار خود را بر اساس اختیار و انتخاب خود انجام می‌دهند، بنابراین ممکن است برخی دچار خطا و اشتباه شده و گرفتار گناه شوند. البته چون عدالت در جهان حکم فرماست، اگر فردی گناهی مرتکب شد که باید مورد مجازات قرار گیرد به مجازات خواهد رسید. اما این به معنای برقراری دوباره شرک و کفر و انحراف در جامعه نیست بلکه، حکومت عدل الهی تا پایان عمر دنیا باقی می‌ماند و به دنبال آن قیامت بر پا می‌شود. شیطان در این عصر از بین می رود ؛ اما انسان بدون شیطان نیز زمینه و امکان گناه دارد؛ چون هم اختیار دارد و هم دارای نفس اماره است که بدون شیطان نیز می تواند انسان را به سوی گناه بکشاند. در قرآن مجید از شیطان نقل میکند که پس از اینکه به دلیل سجده نکردن بر انسان و تمرد از دستور الهی، رانده شد، به خداوند عرض کرد: قالَ رَبِّ فَأَنْظِرْنِی إِلى یَوْمِ یُبْعَثُونَ؛پروردگارا! مرا تا روزی که بر انگیخته خواهند شد مهلت ده(حجر، 36). شیطان در این درخواست دو مطلب را از خداوند متعال خواسته است: 1. به او مهلت داده شود، 2. این مهلت تا قیامت و روز مبعوث شدن بندگان ادامه داشته باشد. پاسخ حضرت حق تعالی به او چنین است: قالَ فَإِنَّکَ مِنَ الْمُنْظَرِینَ * إِلى یَوْمِ الْوَقْتِ الْمَعْلُومِ ؛تو از مهلت یافتگانی، تا روز و وقت معلوم(حجر، 37و38) خداوند متعال به او مهلت داده است و درخواست اولی او را اجابت کرده است. اما درخواست دوم او او را که خواسته بود تا روز قیامت مهلت داشته باشد اجابت نشده است، بلکه تا روز و وقت معلوم به او مهلت داده شده است. پر در بحار الانوار، ج60 ص221، از امام صادق(ع) روایتی وارد شده است ابن وهب از امام درباره سرنوشت ابلیس در آیه پرسش میکند که این روز، چه روز و زمانی ااست؟ امام میفرمایند: ای وهب! آیا تصور میکنی که آن روز زمانی است که خدا در آن روز مردم را مبعوث میکند؟(چنین نیست) بلکه خداوند ابلیس را تا روز قیام قائم ما مهلت میدهد. در آن زمان حضرت، ابلیس را محم میگیرند و گردن او را میزند و آن روز، زمان معلوم است. هدف اصلی انسان سعادت است و سعادت در جامعه بشری با حکومت حضرت مهری(ع) حاصل میشود که در آن زمان زمین پر از عدل و داد میشود و خبری از کفر و ظلم نیست. در آن زمان، قلبها از وسوسههای شیطانی پاک میشود و فساد نابود میگردد. در این روز، ابلیس که کاری جز وسوسه و به انحراف کشاندن جامعه بشری ندارد، به عنوان اصل فساد، گردن زده میشود پس منظور از کشته شدن ابلیس و شیطان به دست حضرت، به قتل رساندن شیطان و پایان مهلتی است که به شیطان داده بود. البته قتل شیطان و ابلیس، به معنای از بین رفتن همه شیاطین به ویژه انسانهای شیطان صفت نیست، زیار تکلیف برقرار است و تکلیف دائر مدار اختیار خیر و شر است و برخی انسانها هتسند که نقش شیطان را بر عهده دارند. ضمن اینکه نفس اماره نیز اتس. امام رئیس شیطانها را که نقشی اساسی برای انحراف و گناه دارد از بین میبرد. برای آگاهی بیشتر به تفسیر المیزان، ج14، ص167ـ 169 ذیل آیه 38 از سوره مبارکه حجر و ص 184 ذیل بحث روایی آیه مذکور مراجعه شود.
اما در مورد شهاد امام زمان
به طور اجمال می گوییم راجع به شهادت حضرت مهدى(عج) و کیفیت آن، مدرک معتبرى وجود ندارد. در برخى از کتاب هاى اهل سنت نقلى آمده است که زنى ریش دار به نام سعیده، با انداختن هاونى از روى بلندى بر سر آن حضرت، ایشان را به شهادت خواهد رساند.این مسأله که آیا بعد از شهادت امام زمان کسى حکومت خواهد کرد یا خیر و در صورت اول، چه کسانى حکومت خواهند کرد، محل بحث و اختلاف آراء است و این ناشى از اختلاف مضمون روایات است. در مورد حکومت بعد از حضرت دو نظر عمده وجود دارد:1. بعد از شهادت امام زمان، ائمه معصومین، یکى پس از دیگرى به دنیا رجعت خواهند کرد و حکومت مى کنند، (امام مهدى از ولادت تا ظهور، سید کاظم قزوینى، ترجمه فریدونى، ص 672).2. بعد از شهادت امام زمان، و تأسیس حکومت عدل و رشد فکرى و دینى مردم و ایجاد مدینه ى فاضله، انسانهاى صالح که تربیت یافته ى مکتب امام زمانند، یکى پس از دیگرى این حکومت را اداره مى کنند تا روز قیامت، (تاریخ ما بعد الظهور، محمد صدر، ص 653 ـ 639).روایاتی که درباره‌ی رجعت و بازگشت عده‌ای از پیامبران و امامان (علیهم السلام) به زمین و حکمرانی آنان بعد از مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) سخن گفته و نیز آنجه را که در آیات متعدد تفسیر به رجعت شده است ، به این معناست که بعد از حکومت حضرت صاحب الامر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) یازده امام دیگر به دنیا باز گشته و حکومت می‌کنند. برخی روایات می‌گوید رجعت پیامبر (صلوات الله علیه وآله) بعد از رجعت امامان می‌باشد و نیز در روایات اولین کسی که از معصومین به دنیا باز می‌گردد امام حسین (علیه السلام) است و امام صادق (علیه السلام) میفرماید: نخستین کسی که به دنیا باز می‌گردد حسین بن علی (علیه السلام) است و آنقدر حکومت می‌کند که در اثر پیری موی ابروانش به روی چشم‌هایشان فرو می‌افتد.از روایاتى که به صورت پراکنده به زمان رجعت اشاره کرده اند این نتیجه حاصل مى شود که رجعت از هنگام ظهور حضرت مهدى (عج) آغاز شده تا قبل از قیامت و رستاخیز کبرى ادامه خواهد داشت. امام باقرعلیه السلام مى فرماید: «ایام الله عزو جل ثلاثة یوم یقوم القائم و یوم الکرة و یوم القیامة؛13 روزهاى خدا سه تاست؛ روزى که قائم(عج) قیام مى کند و روز رجعت و روز قیامت. بنابراین با ظهور امام زمان حکومت عدل تا روز قیامت ادامه می‌یابد. بررسی شهادت امام زمانروایات در مورد چگونگی رحلت حضرت (عج) (شهادت یا مرگ طبیعی) مختلف است. در کتابی به شهید شدن امام زمان (عج) توسط یک پیرزن با اوصاف خاص تصریح شده (الزام الناصب، ص 190) اما سندی برای این حدیث بیان نشده است .لذا نمی توان آن را پذیرفت. در مورد شهادت حضرت، روایات کلی هم وجود دارد که بر اساس آنها، هیچ امامی نیست، مگر این که کشته یا مسموم می شود. (من لا یحضره الفقیه، ج2، ص 585، ح 3192) . ظاهر این گونه روایات، شهادت حضرت را بیان می کند، (کفایه الاثر، ص 227) اما دلیل قطعی بر شهادت شخص حضرت، وجود ندارد.در روایات آمده، امام حسین (ع) و یارانش در اواخر حیات امام زمان (عج) رجعت می کنند و امام زمان (عج) بعد از معرفی آنها و شناخت مردم، از دنیا رحلت می کند و امام حسین (ع) غسل و دفن حضرت را بر عهده می گیرد. (کافی، ج8 ، ص 206؛ بحارالانوار، ج 53، ص 93، ح 102 از کافی) سپس سالهای طولانی حضرت امام حسین (ع) حکومت می کند و رهبری را بر عهده می گیرد. طبق این نوع روایات امام زمان (عج) به مرگ طبیعی از دنیا می روند و این احتمال قوی تر به نظر می رسد.مطلب مربوط به شهادت حضرت در الزام الناصب چنین است :«فاذا تمت السبعون سنه اتی الحجه الموت فتقتله امرأه من بنی تمیم اسمها سعیده و لها لحیه کلحیه الرجل بجاون صخر من فوق سطح و هو متجاوز فی الطریق. فاذا مات تولی تجهیزه الحسین(ع)؛ با پایان یافتن هفتاد سال از آمدن امام زمان(عج) زنی از قبیله بنی تمیم به نام سعیده او را شهید می کند. وی همچون مردان، دارای ریش می باشد و در حالی که امام زمان(عج) از راهی می گذرد، با هونگی از جنس سنگ امام را به شهادت می رساند. پس از فوت امام زمان(عج)، امام حسین(ع) غسل، تکفین و تدفین او را انجام می دهد» (محمد الصدر، موسوعه الامام المهدی، الکتاب الثالث، تاریخ ما بعد الظهور، ص 881، دارالتعارف للمطبوعات). اشکالاتی چند در این مطلب وجود دارد از جمله اینکه این سخن روایتی از یکی از معصومین(ع) نیست ، بلکه سخنی منقول از یکی از علماست، آن هم عالمی ناشناخته. اگر هم عبارت یاد شده به مضمون روایات اشاره داشته باشد، در این صورت هم به دلیل ناشناخته بودن سند، مرسل به حساب آمده و به دلیل ضعیف بودن از ناحیه سند، پذیرفته نیست، از این رو نمی تواند بیانگر رویدادی تاریخی باشد. ریش دار بودن قاتل نیز که خود یک زن است، روایت را با اشکالات فراوانی روبرو می کند از جمله: – هر چند به گونه ای نادر، برخی از زنان، ریش بسیار مختصری در می آورند، ولی هیچ گاه میزان آن به اندازه ریش یک مرد نمی رسد، آن گونه که در روایت بدان اشاره شده است. – در تاریخ سابقه ندارد که حتی یک زن به صورت ریش کامل یک مرد، ریش درآورده باشد ولی در روایت بدان تصریح شده است. اگر هم گفته شود چنین چیزی به عنوان یک استثناء و به قدرت الهی موجود شده تا با قاتل ولی عصر(عج) قرار گیرد پاسخ آن است که اگر چنین زنی مدتی در میان مردم آن زمان زندگی کند، با توجه به سخن گفته شده از او در کتاب ها به عنوان قاتل امام زمان(عج)، در این صورت حکومت حضرت مهدی(عج) درباره آن تصمیمی خاص می گرفت.