علائم و نشانه‌های عصمت چیست؟ و چرا امام باید معصوم باشد؟

شیعه بر خلاف اهل‌سنت معتقد است، امام در تمام شئون – جز مسئلۀ وحی – با پیامبر(ص) هم‌گام و هم‌سنگ است. بنابراین، باید مثل پیامبر از خطا، لغزش و گناه معصوم باشد. همان‌گونه که پیامبر اسلام(ص) و دیگر انبیای الاهی چنین بودند.

اما اهل‌سنت، جانشینی پیامبر(ص) را یک مقام و موهبت اجتماعی می‌داند – نه یک منصب الاهی – که از طرف مردم به خلیفه اعطا می‌گردد و شخص خلیفه از طریق انتخاب به این مقام نایل می‌شود؛ لذا به اعتقاد آنان مقام عصمت برای شخص خلیفه ضروری نیست.

دلایل عقلی و نقلی شیعه:

1. عقل سلیم حکم می‌کند، امام که تبیین کننده و حافظ شریعت و رسالت انبیا است، باید صد در صد مورد اعتماد مردم بوده و از هرگونه خطا و انحراف معصوم باشد، تا بتواند از دین و احکام آن پاسداری کند؛ زیرا که هدف از ارسال رسل و امامان تعلیم و تربیت است، و این محتاج به علم سرشاری است که از طرف خداوند به آنها اعطا گردد و این علم الاهی باید بدون کم و کاست به مردم برسد و از انحراف و تحریف مصون بماند. اضافه بر این فلسفه وجوب نصب امام، اقتضای آن دارد که امام باید معصوم باشد.
2. دلیل‌های نقلی اعم از آیات و روایات معتبر و صحیح وجود دارد که عصمت امام از آنها استفاده می‌شود. آیات تطهیر، امامت و اطاعت، هم‌چنین حدیث ثقلین و منزلت از جملۀ آنها است.

علاوه بر اینها، شیعه بر این عقیده است که امامت که همان جانشینی پیامبر(ص) است، بسان نبوت یک مقام انتصابی است – نه انتخابی – و عهده‌دار این مقام از طرف خداوند تعیین می‌گردد. به عبارت دیگر، معصوم کسی است که در خلوت و جلوت(مخفیانه و علنی) مرتکب گناه و خطا نمی‌شود و بدیهی است که غیر از خدا کسی نمی‌تواند عهده‌دار بیان عصمت کسی باشد، پس تشخیص عصمت فقط از راه نص و نقل پیامبر(ص) امکان پذیر است.