در پاسخ گفته می شود که معصومین وسیله اند و خود خدای متعال دستور توسل به وسایل خودش را داده است: یا ایها الذین آمنو اتقوا الله و ابتغوا الیه الوسیله – ای کسانی که ایمان آورده اید، تقوای الهی پیشه کنید و برای رسیدن به او وسیله بیابید.از کجا معلوم که منظور از وسیله در اینجا آل محمد هستند؟ به تصریح علمای بزرگ اهل سنت، فاطمه زهرا (ع) در ضمن خطبه ای که در قضیه غصب فدک ایراد کردند، فرمودند: ستایش می کنم خدایی را که هر چه در آسمان ها و زمین است برای رسیدن به او وسیله ای می جویند و ما آن وسیله در میان خلایق او هستیم.هدف انسان در زندگی قرب به خدای متعال است، منظور از وسیله قرار دادن اهل بیت و توسل جستن و زیارت آنان هم همین است، یعنی ما به زیارت می رویم تا ضمن بیعت و اعتراف به ولایت و تبعیت از ایشان، از آن مقربان درگاه الهی کمک بگیریم و با هدایت و ولایت تکوینی ایشان به خدا نزدیک شویم. پس اولین مبنای زیارت، بیعت و اعتراف به ولایت آنها و تقرب به خداوند به وسیله و واسطه گری اولیای خدا است. مبنای دوم زیارت، عشق به خداوند است. این که این همه انسان ها در جهان آمده اند و رفته اند، ولی تنها تعداد معدودی مورد توجه، محبت و عشق قلب های سلیم قرار گرفته اند، نشات گرفته از عشق اینان به خداوند است، اینکه عشق به پیامبر (ص) و ائمه (ع) قلعه دل ها را تسخیر کرده و دل های عاشق به گردشان طواف می کنند، همین جهت است، چرا که اینها مظاهر کامل خدای متعال در روی زمین و عباد صالح خدا بودند. عشق به پیامبری که بنده او است – اشهد ان محمدا عبده و رسوله – و عشق به امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب (ع) که می فرماید: الهی کفی بی عزا ان اکون لک عبدا. چیزی جز عشق به خدای متعال نیست.
پس یک مبنای زیارت نیز عشق به خدا است و بدون آن زیارت بی معنا است و از حد سیاحت فراتر نمی رود. فلذا عاشق خدا است که هر ساله رنج سفر به بارگاه ملکوتی امام رضا (ع) را هموار می کند و هر دم در شوق زیارت حرمین و عتبات عالیات می سوزد، آن کس که سیاحت می کند، این مکان ها برایش یک بار جاذبه دارد و بس، اما زائران آستان مقدس امامان پیوسته به یاد آنها بوده و آرزوی زیارت تربت پاکشان را دارند.
مبنای سوم زیارت، ابراز مودت به اهل بیت است که مزد رسالت است: قل لا اسالکم علیه اجرا الا المودة فی القربی (شوری، 23) مودة فی القربی مزد رسالت است و رفتن به زیارت اهل بیت در حقیقت اداء این دین است، دینی که در قبال رسالت بر گردن مسلمانان است. جایگاه این مودت قلب است. امر قلبی نمود و بروز می خواهد و یکی از جلوه های نمود مودت زیارت است. در حقیقت کسی که به زیارت آل الله می رود، مودت قلبی خود را ابراز می کند.
از دیگر جلوه های ابراز مودت، که اشاره به آن خالی از لطف نیست، شاد بودن در شادی اهل بیت و محزون بودن در غم ایشان است.
از دیگرراه های ابراز مودت، نامگذاری نام اهل بیت، بر فرزندان است. نامگذاری نشان از علاقه است
به هر حال مودت فی القربی مزد رسالت است و زیارت اداء این دین است.
مبنای چهارم زیارت، اعتقاد به حیات پیامبر (ص) و ائمه (ع) است. ما معتقدیم امامان و پیامبر (ص) زنده اند و حیاتی معنادارتر از حیات مادی دارند، وقتی شهدا زنده هستند «ولا تحسبن الذین قتلوا فی سبیل الله امواتا بل احیاء عند ربهم یرزقون » (آل عمران، 169) پیامبر (ص) و حضرت صدیقه طاهره سلام الله علیها و امامان معصوم علیهم السلام امام شهیدان اند.
بعضی «بل احیاء عند ربهم یرزقون » را به معنای زنده یادی و زنده بودن خاطراتشان معنا کرده اند، این گرچه قابل انکار نیست، ولی حیات شهیدان فوق این است، حیاتی را که قرآن مطرح می کند حیاتی واقعی تر از این حیات مادی است. به جهت همین اعتقاد است که در اذن دخول ائمه (ع) می گوئیم: «اشهد انک تسمع کلامی و ترد سلامی » شهادت می دهم که کلامم را می شنوی و سلامم را پاسخ می دهی.
این ابراز اعتقاد به حیات ائمه (ع) است. لذا در روایات فراوان وارد شده است که زیارت بعد از موت ائمه (ع) مانند زیارت زمان حیات است.
مبنای پنجم زیارت، اعلان بیعت با آرمان امامان (ع) است. در کمتر زیارتی است که مضامینی مانند این مضامین نباشد: «انی سلم لمن سالمکم و حرب لمن حاربکم و ولی لمن والاکم و عدو لمن عاداکم » قرینه نقش پر رنگ سیاسی زیارت امامان، برخورد خلفای جبار با آن است.
گنبد و بارگاه ابی عبدالله (ع) چه تاثیری دارد که متوکل می گوید: تربت ابی عبدالله (ع) را ویران کنید و شخم بزنید؟! تاثیرش این است که هر که به زیارت ابی عبدالله (ع) می آید سر تا پایش ضد ظلم و طغیان می شود و تجسم ظلم و طغیان متوکل عباسی است، پس برخورد می کند.
در تاریخ نقل شده است که متوکل آوازه خوان هائی داشت که مجالس عیش او را گرم می کردند! یکبار پرسید سرپرست آوازه خوان ها کجاست؟ گفتند: به زیارت سیدالشهدا رفته است. گفت: عجب! در دستگاه ما و زیارت سیدالشهدا! آن هم سرپرست آوازه خوان ها! پس بلافاصله دستور می دهد آن تربت را ویران کنند و هر کس به زیارت سیدالشهدا می رود، او را به زندان انفرادی بیندازند.
مبنای ششم زیارت معرفت ائمه اطهار (ع) است. بهترین راهی که اهل بیت (ع) برای معرفت خودشان برگزیده اند، زیارت های ماثوره است. زیارت های ماثوره را نباید فقط به قصد ثواب خواند، گرچه ثواب فراوان دارد، بلکه باید با این دید به زیارت نامه ها نگاه کرد که این ها (البته زیارتنامه های ماثوره) متون امام شناسی هستند.
از مجموع مطالب گذشته آشکار می شود که زیارت یکی از عبادات بسیار مهم و تاثیر گذار است و سالک و بنده خدا برای موفق شدن در سلوک معنوی به زیارت و ارتباط با معصومین (ع) نیاز وافر دارد و بلکه یکی از ارکان سلوک مومنین است.
همچنین از آموزه های مذهب شیعه و به خصوص از روایت سلسله الذهب از امام رضا (ع) استفاده می شود که ولایت شرط قطعی توحید و بندگی خدا است. زیارت امام (ع) در حقیقت راهی است که انسان مومن بوسیله آن ولایت مداری خود را به امامان ابراز می دارد و از طریق ایشان به خدا نزدیک می شود.