این پرسش در صورت اعتقاد به یکپارچگی زندگی انسان در طول دنیا و آخرت بصورت تخصصی حذف میگردد. یعنی با اعتقاد به اینکه دنیا و آخرت در امتداد خلقت هستند جایی برای چنین پرسشی باقی نمیماند. اگر چه حکمت الهی بر ما پوشیده است .برخی حکمتهای لزوم عذاب در آخرت که توسط بزرگان از منابع دینی استخراج گردیده بدین شرح است :
1. دنیا ظرفیت مجازات همه گناهان را ندارد. بی شک کسی مثل صدام و بوش که مسبب قتل هزاران نفر ، و مستوجب هزاران بار مجازات هستند بیش از یک مرتبه قابل مجازات نیستند.
2. یکی از مهمترین سنت های الهی سنت استدراج است . بر اساس این سنت الهی ، برخی از گناه کاران به لحاظ اینکه امیدی به تربیت و اصلاح آنان نیست و مورد لعن و تنفر الهی هستند در دنیا نه تنها مجازات نمی شوند بلکه ممکن است زمینه رفاه و ظلم ایشان پیش از پیش مهیا گردد تا درجه درجه بر عذاب اخروی خویش بیفزایند و مستحق عذاب ابدی الهی گردند.
3. نکته دیگر اینکه بسیاری از گناهکاران نه در دنیا و نه در آخرت مجازات نمی شوند بلکه با رحمت و مغفرت الهی بخشیده شده و حتی گناهان آنان به حسنات تبدیل می شود. توبه کنندگان از این دسته هستند.
4. برخی انسان ها نیز فقط مجازات قسمتی از گناهان خویش را در این دنیا متحمل می شود. و بسیاری از گناهان نیز بخشوده می شود. البته هرجا انسان گناه کار مجازات گناهش دراین دنیا را کشیده باشد و یا از گناه خویش توبه نموده باشد بی شک با فضل و عدالت الهی در آخرت مجازات نخواهد شد و به هیچ کس در این باره ظلم نمی گردد. خداوند متعال در آیات متعدد قران کریم به حقایق فوق اشاره نموده است.«و اتقوا یوما ترجعون فیه الى الله ثم توفى کل نفس ما کسبت و هم لا یظلمون؛و بپرهیزید از آن روز که بسوى خدا بازگشت داده مى شوید , آنگاه به هر کسى آنچه که فراهم کرده است به تمام و کمال پرداخت مى گردد و به آنان ستم نمى شود»[1]. «و وجدوا ما عملوا حاضرا و لا یظلم ربک احدا؛ آنچه را که انجام داده اند حاضر مى یابند و پروردگار تو به احدى ستم نمى کند»[2]. برای مطالعه بیشتر مراجعه کنید به کتاب : عدل الهی ص 198 به بعد
5 . برخی از گناهان در این دنیا ادامه دار بوده و تبعات آنها به سادگی و در زمان حیات شخص گناهکار تمام نمیشود لذا باید در آخرت عذاب شوند.
6. رابطه تکوینی عذاب با اعمال شخص یا تجسم اعمال فقط در آخرت میسر است.
پی نوشت:[1] . بقره 281
[2] . کهف 49