مفهوم عجل فرجهم

معنای این عبارت درخواست تعجیل و شتاب در فرج آل محمد –ع- و فرا رسیدن هر چه زودتر زمان ظهور مبارک و مسرت بخش امام زمان –عج – می باشد.ظاهرا جمع بودن ضمیر، اشاره به همه اهل بیت دارد و برای این است که در پی ظهور امام زمان دغدغه همه ائمه برطرف می گردد. زیرا هدف تمام انبیاء و امامان علیهم السلام اصلاح امور جامعه و رساندن انسان به سعادت بوده و با ظهور امام زمان این مهم بر آورده می شود.یا منظور این است که با شکل گیری رجعت همه ائمه به ترتیب زنده شده و برای گشایش در امور مردم حکومت عدل بوجود می آورند.
البته بیشتر منظور از «فرج» در روایات، ظهور حضرت مهدی(عج) است. و معنای « و عجل فرجهم» یعنی گشایش آنها را به سرعت برسان. و با فرج حضرت حجت در کار همه چهارده معصوم فرج حاصل می شود. در کتاب روایی بحارالانوار، ج 52، باب فضل انتظار الفرج، به این معنا اشاره شده است. از ظهور حضرت مهدی(عج) به «فرج الله» تعبیر شده است (بحارالانوار، ج 52). با ظهور حضرت مهدی(عج) آنچه ائمه(ع) می خواسته اند به وقوع می پیوندد و در حقیقت فرج خدا که خواسته ائمه است با ظهور حضرت حجت معنا پیدا می کند. بدین لحاظ، ائمه(ع) دارای فرج هستند زیرا فرج الله را فرج خود می دانند و فرج خدا در ظهور حضرت مهدی تحقق می شود. 3- چون ائمه(ع) بالذات متحدند و از حیث ظهور مختلفند (شرح مقدمه قیصری، سید جلال الدین آشتیانی، ص 912) بنابراین گرچه در زمان حضور ظاهری ائمه چنین فرصتی دست نداد تا فرج الله به صورت ظاهری حاصل شود، اما چون ائمه نور واحدند و ذاتا متحد، با ظهور حضرت مهدی(عج) در واقع، همه ائمه ظهور کرده اند.
اضافه شدن واژه «و عجّل فرجهم» و «عجّل اللهمّ فرجهم» به صلوات در زمان پیامبر اکرم و ائمه اطهار(صل الله علیهم و آلهم اجمعین) بوده است، برای نمونه به چند روایت اشاره می‌شود:
در دعایی با نام «دعای حریق» که امام صادق(ع) از امامان پیش از خود نقل می‌کند که جبرئیل بر پیامبر اسلام(ص) نازل شد و این دعا را به آن حضرت تعلیم داد در فرازی از آن آمده است: «…اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ الطَّیِّبِینَ وَ عَجِّلِ اللَّهُمَّ فَرَجَهُم …»
1. ” مَنْ قالَ بَعدَ صَلوةِ الْفَجْرِ و بَعدَ صَلوةِ الظُّهرِ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد و اَلِ مُحَمَّد و عَجِّل فَرَجَهُمْ لَمْ یَمُتْ حَتّی یُدْرِکَ الْقَائِمَ مِن اَلِ مُحَمَّد صلی الله علیه و آله و سلم؛ هر کس پس از نماز صبح و نماز ظهر بگوید: “اللّهم صلّ علی محمّد و آل محمّد و عجّل فرجهم”، از دنیا نمی رود مگر آن که قائم آل محمد(ص) را درک می کند. (1)
2. مرو بن ابی مِقدام می‌گوید: امام صادق(علیه السلام) دعایی را به من یاد دادند و فرمودند: خیر دنیا و آخرت در این دعا جمع شده است، در یک فقره از آن دعا آمده: « اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ وَ رُوحَهُمْ وَ رَاحَتَهُمْ وَ سُرُورَهُمْ وَ أَذِقْنِی طَعْمَ فَرَجِهِمْ وَ أَهْلِکْ أَعْدَاءَهُمْ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْس». (2)
3. اسحاق ابن عمار می‌گوید از امام صادق(علیه السلام) دعایی را نقل می کنند که در فرازی از آن چنین آمده است.« اللَّهُمَّ رَبَّ أَسْلَم صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ …». (3)
پی نوشت:
(1) سفینة البحار، حاج شیخ عباس قمّی، ج ۲، ص۴۹.
(2) شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، محقق و مصحح: موسوی خرسان، حسن، ج ۳، ص ۸۳ – ۸۴، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
(3) کلینى، محمد، الکافی، محقق و مصحح: غفارى، على اکبر، آخوندى، محمد، ج ۲، ص ۵۷۰، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.