موارد استفاده و عوارض هیدروکورتیزون

هیدروکورتیزون یک ماده طبیعی است (هورمون کورتیکواستروئید) که توسط غده آدرنال (غده فوق کلیه) تولید میشود. این ماده برای درمان بیماری هایی مانند آرتریت، اختلالات سیستم ایمنی/ خونی / هورمونی، بیماری های پوست و چشم، مشکلات تنفسی، سرطان و آلرژی های شدید استفاده می شود. این دارو پاسخ سیستم ایمنی بدن شما را به بیماری های مختلف کاهش می دهد تا علائمی مانند درد، تورم و واکنش های آلرژیک را کاهش دهد.
 

نحوه مصرف هیدروکورتیزون

هیدروکورتیزون برای درمان سطوح پایین هیدروکورتیزون ناشی از بیماری های غده آدرنال (از جمله بیماری آدیسون، اختلال در عملکرد غده آدرنال) استفاده می شود. کورتیکواستروئیدها از بسیاری جهات برای عملکرد درست مورد نیاز هستند. کورتیکواستروئیدها میزان نمک و آب را متعادل میکند و فشار خون طبیعی را حفظ میکند.

این دارو را به صورت خوراکی، همراه با غذا یا شیر برای پیشگیری از ناراحتی معده، دقیقا طبق تجویز پزشک، مصرف کنید. این دارو را با یک لیوان آب (۸ اونس / ۲۴۰ میلی لیتر) مصرف کنید، مگر اینکه پزشک دستور دیگری داده باشد.

با دقت دوز تجویزی را دنبال کنید. دوز و طول درمان بر اساس وضعیت پزشکی و پاسخ به درمان شما تعیین میشود. پزشک شما ممکن است هیدروکورتیزون را ۱ تا ۴ بار در روز یا تنها یک دوز به صورت روز در میان تجویز کند. در این صورت یادداشت در تقویم یا استفاده از جعبه قرص، میتواند به یادآوری مصرف قرص کمک کند.

مصرف دارو را بدون مشورت با پزشک خود متوقف نکنید. در صورت توقف ناگهانی مصرف قرص، بعضی از شرایط ممکن است بدتر شوند. ممکن است لازم باشد دوز خود را به تدریج کاهش دهید.

اگر هیدروکورتیزون را به طور منظم برای مدت زمان طولانی یا در دوزهای بالا استفاده کنید، در صورت توقف ناگهانی مصرف، ممکن است علائم ترک بروز کنند.

برای جلوگیری از نشانه های ترک (از قبیل ضعف، کاهش وزن، تهوع، درد عضلانی، سردرد، خستگی، سرگیجه)، ممکن است پزشک دوز را به تدریج کاهش دهد.

برای جزئیات بیشتر با پزشک یا داروساز مشورت کنید و در صورت بروز واکنش های ترک به پزشک گزارش دهید. همچنین به بخش موارد احتیاط مراجعه کنید.

اگر وضعیت شما همچنان ادامه پیدا کرد یا بدتر شد، به پزشک خود اطلاع دهید.
 

عوارض جانبی

با مصرف این دارو تهوع، سوزش سر دل، سردرد، سرگیجه، تغییرات دوره قاعدگی، مشکلات خواب، افزایش عرق کردن یا آکنه ممکن است رخ دهد. اگر هر کدام از این موارد ادامه پیدا کرد یا بدتر شد، فورا به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید.

به یاد داشته باشید که پزشک بدین دلیل این دارو را تجویز کرده است که نفع آن را بیشتر از خطر عوارض جانبی آن در نظر گرفته است. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می کنند، عوارض جانبی جدی ندارند.

از آنجا که این دارو با تضعیف سیستم ایمنی بدن کار می کند، ممکن است توانایی شما برای مبارزه با عفونت ها کاهش یابد. این مسئله موجب میشود احتمال ابتلا به عفونت جدی (به ندرت کشنده) بیشتر شود و یا هر گونه عفونتی که دارید بدتر شود.

در صورتی که علائم عفونت (مانند سرفه، گلودرد، تب و لرز) دارید، به پزشک خود اطلاع دهید. استفاده از این دارو برای دوره های طولانی و یا مکرر موجب برفک دهان یا عفونت مخمر می شود. اگر متوجه بروز لکه های سفید در دهان یا تغییر در ترشحات واژن شدید، با پزشک خود مشورت کنید.

این دارو ممکن است به ندرت سبب افزایش قند خون شما شود که می تواند باعث ایجاد یا تشدید دیابت شود. در صورت وجود علائم قند خون بالا مانند افزایش تشنگی یا ادرار، به پزشک خود اطلاع دهید. اگر دیابت دارید، به طور منظم قند خون خود را چک کنید و نتایج را با پزشک خود در میان بگذارید. پزشک ممکن است نیاز به تنظیم داروهای دیابت، برنامه تمرینی یا رژیم غذایی شما داشته باشد.

در صورت بروز هر یک از این موارد نادر اما جدی، به پزشک خود اطلاع دهید: خستگی غیرمعمول، تورم مچ پا / پاها، افزایش وزن غیرعادی، مشکلات بینایی، کبودی / خونریزی آسان، پف کردن صورت، رشد غیرعادی مو، تغییرات ذهنی / خلقی (مثل افسردگی، نوسانات خلقی، تحریک پذیری)، ضعف یا درد عضلانی، ضخیم شدن پوست، کند شدن روند بهبود زخم، درد استخوان.

این دارو ممکن است به ندرت باعث خونریزی جدی (به ندرت کشنده) از معده یا روده شود. اگر هر یک از این موارد نادر، اما جدی بروز کرد با پزشک خود مشورت کنید: مدفوع سیاه / خونی، استفراغ که شبیه قهوه باشد، درد شکم / معده.

در صورت وجود هر یک از این موارد نادر اما جدی، فورا به پزشک مراجعه کنید: درد قفسه سینه، تشنج.

واکنش آلرژیک بسیار جدی به این دارو نادر است. اما اگر متوجه علائم واکنش شدید آلرژیک شدید، فورا به پزشک مراجعه کنید: بثورات پوستی، خارش / تورم (به خصوص در صورت / زبان / گلو)، سرگیجه شدید، مشکل تنفسی.
 

موارد احتیاط

قبل از مصرف هیدروکورتیزون، اگر به این دارو حساسیت دارید، یا اگر آلرژی دیگری دارید با پزشک یا داروساز خود در میان بگذارید. این محصول ممکن است حاوی مواد غیر فعالی باشد که می توانند واکنش های آلرژیک و مشکلات دیگر ایجاد کنند. برای اطلاعات بیشتر با داروساز خود صحبت کنید.

قبل از استفاده از این دارو، پزشک یا داروساز را از سابقه پزشکی خود مطلع کنید بخصوص سوابقی همچون: بیماری های چشم (مانند آب مروارید، آب سیاه)، مشکلات قلب (مانند نارسایی قلبی، سابقه حمله قلبی)، فشار خون بالا، بیماری کبد، بیماری کلیوی، مشکلات تیروئید، دیابت، مشکلات معده و روده (مانند دیورتیکولیت، زخم)، شکنندگی استخوان ها (پوکی استخوان)، عفونت های فعلی / گذشته (مانند سل، آزمایش مثبت سل، تبخال، عفونت های قارچی)، مشکلات خونریزی، لخته شدن خون، بیماری های روحی/ روانی (مانند روانپریشی، اضطراب، افسردگی)، کمبود مواد معدنی در خون (مانند پتاسیم یا کلسیم پایین)، تشنج.

این دارو ممکن است موجب سرگیجه شود. از رانندگی، استفاده از ماشین آلات یا انجام هر کاری را که نیاز به هشیاری دارد، تا زمانی که بتوانید با خیال راحت چنین کارهایی را انجام دهید، خودداری کنید.

قبل از جراحی، پزشک یا دندانپزشک را در مورد تمام محصولاتی که استفاده می کنید (از جمله داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه و داروهای گیاهی) مطلع کنید.

استفاده از داروهای کورتیکواستروئید برای مدت زمان طولانی می تواند موجب شود واکنش بدن به استرس فیزیکی دشوار شود. بنابراین، قبل از عمل جراحی یا درمان اورژانسی، یا در صورتی که دچار بیماری یا آسیب جدی شدید، به پزشک یا دندانپزشک خود بگویید که در حال مصرف این دارو هستید یا از این دارو طی ۱۲ ماه گذشته استفاده کرده اید.

اگر دچار خستگی غیرمعمول / شدید یا کاهش وزن شُدید، به پزشک خود اطلاع دهید. اگر قرار است برای مدت طولانی از این دارو استفاده کنید، یک کارت هشدار یا دستبند شناسایی پزشکی که مشخص کننده استفاده شما از این دارو باشد را همراه خود داشته باشید.

این دارو ممکن است علائم عفونت را پنهان کند. این مسئله می تواند باعث افزایش احتمال ابتلا به عفونت شود یا عفونت های فعلی را بدتر کند. بنابراین، برای جلوگیری از گسترش عفونت دست های خود را خوب بشویید.

از تماس با افرادی که دارای عفونت هایی هستند که ممکن است به دیگران سرایت کنند (مانند ویروس آبله مرغان، سرخک، آنفولانزا)، اجتناب کنید. اگر در معرض عفونت قرار گرفتید با پزشک مطرح کنید. برای جزئیات بیشتر با پزشک مشورت کنید.

هیدروکورتیزون ممکن است باعث شود واکسن ها به خوبی عمل نکنند. بنابراین، در هنگام استفاده از این دارو بدون تایید پزشک، واکسیناسیون / ایمن سازی انجام ندهید. از تماس با افرادی که اخیرا واکسن های زنده دریافت کرده اند (از قبیل واکسن آنفولانزا تنفس شده از طریق بینی) خودداری کنید.

در صورت مصرف طولانی مدت از این دارو ممکن است رشد کودک کند شود. برای جزئیات بیشتر با پزشک یا داروساز مشورت کنید. به طور منظم به پزشک مراجعه کنید تا افزایش قد و رشد کودک شما بررسی شود.

سالمندان ممکن است نسبت به عوارض این دارو، به ویژه خونریزی معده، حساسیت بیشتری داشته باشند.

در دوران بارداری، هیدروکورتیزون باید تنها در صورت نیاز شدید مصرف شود. در مورد خطرات و مزایای آن با پزشک خود صحبت کنید. نوزادان متولد شده از مادرانی که از این دارو برای مدت طولانی استفاده کرده اند، ممکن است مشکلات هورمونی داشته باشند. در صورت بروز علائمی نظیر تهوع / استفراغ، اسهال شدید یا ضعف در نوزاد خود، به پزشک اطلاع دهید.

این دارو به شیر مادر منتقل می شود. با این حال، بعید است که به شیرخوار آسیب برساند. قبل از شیردهی با پزشک خود مشورت کنید.
 

تداخلات دارویی

تداخلات دارویی ممکن است نحوه عملکرد داروهای شما را تغییر دهند یا خطر ابتلا به عوارض جدی را افزایش دهند. فهرستی از تمام محصولاتی که استفاده می کنید (از جمله داروهای تجویزی / غیر تجویز و محصولات گیاهی) تهیه و آن را به پزشک و داروساز خود ارائه دهید. بدون تایید پزشک مصرف هیچ دارویی را شروع یا متوقف نکنید، یا دوز آنها را تغییر ندهید.

برخی از محصولاتی که ممکن است با این دارو تداخل داشته باشند عبارتند از: آلدسلوکین، میفپریستون، داروهای دیگری که می توانند باعث خونریزی / کبودی شوند (مانند داروهای ضد انعقاد خون مانند کلوپیدوگرل، NSAID ها مانند ایبوپروفن / ناپروکسن،رقیق کننده های خون مانند وارفارین / دابیگاتران). آسپرین هنگامی که با این دارو مصرف شود، می تواند خطر خونریزی را افزایش دهد.

با این حال، اگر پزشک دستور داده است تا برای پیشگیری از حمله قلبی یا سکته آسپرین مصرف کنید (معمولا در دوزهای ۸۱ تا ۳۲۵ میلی گرم در روز)، باید مصرف آن را ادامه دهید مگر اینکه پزشک دستورالعمل دیگری داده باشد. برای جزئیات بیشتر با پزشک یا داروساز مشورت کنید.

این دارو ممکن است در آزمایشات آزمایشگاهی خاص (مانند آزمایشات پوستی) تداخل ایجاد کند و احتمالا باعث نتایج کاذب شود. اطمینان حاصل کنید که کارکنان آزمایشگاه و تمام پزشکان شما مطلع هستند که شما از این دارو استفاده می کنید.
 

مصرف دوز بالا یا اوردوز 

در صورتی که دوز بالایی مصرف گردد با مرکز مسمومیت یا اورژانس تماس گیرید. در تهران می توان با مرکز مسمومیت با شماره تلفن ۱۴۹۰ تماس بگیرید. ساکنان دیگر شهر ها می توانند با مرکز کنترل مسمومیت استانی یا اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرند.
 

نکته های مهم

هیدروکورتیزون را به بقیه افراد جهت مصرف ندهید. این برخلاف قانون است. تست های آزمایشگاهی و یا پزشکی ممکن است به صورت دوره ای برای نشان دادن پیشرفت شما و یا کنترل عوارض جانبی انجام شود. برای جزئیات بیشتر با پزشک خود مشورت کنید.

هیدروکورتیزون ممکن است باعث مشکلات استخوانی (پوکی استخوان) شود. تغییرات سبک زندگی که میتوانند باعث کاهش خطر ابتلا به مشکلات استخوانی در هنگام مصرف این دارو در مدت زمان طولانی شوند عبارتند از: انجام تمرینات استقامتی، مصرف کافی کلسیم و ویتامین D، ترک سیگار و پرهیز از مصرف الکل.

در مورد ایجاد تغییراتی در شیوه زندگی که میتوانند به شما کمک کنند، با پزشک مشورت کنید.

منبع: سایت راستینه