میکروبیوم روده، وضعیت سلامتی در دوران سالخوردگی را پیش‌بینی می‌کند

راز پیر شدن موفقیت‌آمیز ممکن است تا حدی در روده‌ی شما نهفته باشد. مطالعه‌ی جدیدی نشان می‌دهد که با تجزیه‌و‌تحلیل باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌هایی که درون روده زندگی می‌کنند، ممکن است بتوان احتمال زندگی طولانی و سالم را پیش‌بینی کرد. پژوهش جدید که در مجله‌ی Nature Metabolism منتشر شده است، نشان می‌دهد هرچه افراد پیرتر می‌شوند، ترکیب این جامعه‌ی پیچیده از میکروب‌ها که در مجموع میکروبیوم روده نامیده می‌شود، تمایل به تغییر دارد و به نظر می‌رسد هرچه این تغییر بیشتر باشد، بهتر است.

به گزارش نیویورک ‌تایمز، در افراد سالم، انواع میکروب‌هایی که در اوایل بزرگ‌سالی در روده فراوان هستند، در دهه‌های آینده سهم کمتری از میکروبیوم را تشکیل می‌دهند؛ درحالی‌که درصد گونه‌های دیگری که در ابتدا فراوانی کمتری دارند، افزایش پیدا می‌کند. اما در افرادی که از سلامتی کمتری برخوردار هستند، عکس آن اتفاق می‌افتد: ترکیب میکروبیوم آن‌ها نسبتا ثابت می‌ماند و معمولا زودتر از دنیا می‌روند.به گفته‌ی سین گیبونز، متخصص میکروبیوم و یکی از نویسندگان مقاله، یافته‌های جدید نشان می‌دهد میکروبیوم روده‌ای که همگام با افزایش سن به‌طور پیوسته تغییر می‌کند، نشانه‌ای ‌از پیری سالم است. وی می‌گوید:

بسیاری از پژوهش‌های مرتبط با پیری به‌شدت بر این مسئله تمرکز دارند که وضعیت افراد را به حالت قبل بازگردانند. اما در اینجا نتیجه‌گیری بسیار متفاوت است. میکروبیومی که برای فردی ۲۰ ساله سالم است، شاید برای فردی ۸۰ ساله اصلا سالم نباشد. به نظر می‌رسد وقتی پیر می‌شوید، داشتن میکروبیوم در حال تغییر خوب باشد. این بدان معنا است که میکروب‌هایی که درون سیستم گوارشی شما قرار دارند، به‌خوبی با بدنی که در حال پیر شدن است، سازگار می‌شوند.

پژوهشگران مطمئن نیستند که آیا تغییر در میکروبیوم روده به پیری سالم کمک می‌کند یا اینکه برعکس است. اما نشانه‌هایی مشاهده کردند که نشان می‌دهد آنچه در روده‌ اتفاق می‌افتد، ممکن است مستقیما سلامتی را بهبود بدهد. برای مثال، افرادی که میکروبیوم آن‌ها با افزایش سن به سمت پروفایل منحصربه‌فردی تغییر می‌کرد، همچنین سطوح سالم‌تری از ترکیبات تقویت‌کننده سلامتی در خون از جمله ترکیباتی که به‌وسیله‌ی میکروب‌های روده تولید می‌شوند و با بیماری مزمن مبارزه می‌کنند، داشتند.

دانشمندان برای مدتی به این مسئله مشکوک بوده‌اند که میکروبیوم ممکن است در پیری نقش داشته باشد. مطالعات نشان داده است فراوانی برخی از میکروب‌های روده در افراد دارای سن ۶۵ سال و بالاتر که نسبتا لاغر و از نظر جسمی فعال هستند، نسبت به افراد مسن دارای آمادگی جسمانی و سلامتی کمتر، بالاتر است. افرادی که علائم اولیه‌ی سندرم فرتوتی را نشان می‌دهند، تنوع میکروبی پایین‌تری در روده خود دارند.

دانشمندان با مطالعه‌ی میکروبیوم افراد در سنین مختلف الگوهایی را پیدا کرده‌اند که در تمام طول زندگی گسترش پیدا می‌کند. میکروبیوم در سه سال اول زندگی تغییرات سریعی پیدا می‌کند. سپس برای چندین دهه نسبتا ثابت باقی می‌ماند و در ادامه، به‌تدریج با رسیدن افراد به میان‌سالی دچار تغییر می‌شود. سرعت تغییر میکروبیوم همگام با پیری در کسانی که سالم هستند، زیاد است اما میکروبیوم افرادی که از سلامتی کمتری برخوردار هستند، ثابت مانده یا به‌کندی تغییر می‌کند.

درحالی‌که هیچ دو میکروبیومی یکسان نیستند، به‌طور متوسط ۳۰ درصد از گونه‌های باکتریایی روده در میان افراد مختلف یکسان است. چند گونه از باکتری‌ها از گونه‌های دیگر فراوان‌تر هستند و در همه‌ی ما مجموعه‌ی اصلی میکروبیوم را تشکیل می‌دهند. مقادیر کمتری از انواع مختلفی از گونه‌های دیگر نیز وجود دارند که ترکیب آن‌ها در افراد مختلف متفاوت است.

دکتر گیبونز و همکارانش برای درک بهتر اتفاقاتی که همگام با افزایش سن در روده رخ می‌دهد، داده‌های بیش از ۹ هزار فرد بزرگ‌سال را که میکروبیوم آن‌ها توالی‌یابی شده بود، مورد بررسی قرار دادند. دامنه‌ی سنی افراد مورد مطالعه از ۱۸ سال تا ۱۰۱ سال بود. حدود ۹۰۰ نفر از این افراد سالمندانی بودند که برای ارزیابی سلامتی در کلینیک‌ها معاینه می‌شدند.

دکتر گیبونز و همکارانش دریافتند که در میان‌سالی که از حدود ۴۰ سالگی آغاز می‌شود، تغییرات مشخصی در میکروبیوم افراد آغاز می‌شود. سویه‌هایی که در روده‌ی آن‌ها غالب بودند، کاهش پیدا می‌کردند، درحالی‌که سویه‌های دیگری که در ابتدا کمتر بودند، فراوان‌تر می‌شدند و موجب می‌شدند میکروبیوم آن‌ها از میکروبیوم افراد دیگر جمعیت متفاوت شود. دکتر گیبونز می‌گوید: «در طول دهه‌های مختلف زندگی، افراد از هم فاصله می‌گیرند. میکروبیوم آن‌ها منحصربه‌فرد شده و از میکروبیوم دیگران متفاوت می‌شود.»

افرادی که بیشترین تغییرات را در ترکیب میکروبی خود داشتند، معمولا سلامتی بهتر و طول عمر بیشتری داشتند. آن‌ها دارای سطوح بالاتر ویتامین D و سطوح پایین‌تری از کلسترول LDL و تری‌گلیسیرید خون بودند. آن‌ها به داروهای کمتری احتیاج داشتند و از سلامت جسمانی بهتری برخوردار بودند و سرعت پیاده‌روی و تحرک آن‌ها بیشتر بود. این افراد همچنین دارای سطوح بالاتری از چندین متابولیت موجود در خون بودند که توسط میکروب‌های روده تولید می‌شود. ازجمله‌ی این متابولیت‌ها ایندول‌‌ها هستند که التهاب را کاهش می‌دهند و انسجام سدی را که روده‌ها را می‌پوشاند و از آن‌ها محافظت می‌کند، حفظ می‌کنند. دانشمندان دریافته‌اند که دادن ایندول‌ها به موش و حیوانات دیگر به جوان ماندن آن‌ها کمک می‌کند و موجب می‌شود ازنظر جسمی فعال‌تر و پرتحرک‌تر مانده و در برابر بیماری، جراحت و دیگر عوامل استرس‌زا در سن پیری مقاوم‌تر شوند.

یکی دیگر از متابولیت‌های شناسایی‌شده در مطالعه‌ی جدید فنیل‌استیل‌گلوتامین بود. دقیقا مشخص نیست که این ترکیب چه کاری انجام می‌دهد اما برخی کارشناسان معتقدند که باعث افزایش طول عمر می‌شود، زیرا پژوهش‌ها نشان داده است افراد صدساله در شمال ایتالیا سطوح بسیار بالایی از آن را دارند.

افرادی که میکروبیوم روده‌ی آن‌ها همگام با پیری تغییر چندانی نکرده بود، از سلامتی ضعیف‌تری برخوردار بودند. آن‌ها کلسترول و تری‌گلیسیرید بالاتر و سطوح پایین‌تری از ویتامین D داشتند. آن‌ها کمتر فعال بوده و نمی‌توانستند سریع راه بروند. این افراد داروهای بیشتری مصرف می‌کردند و احتمال مرگ آن‌ها در طول دوره‌ی مطالعه تقریبا دو برابر بیشتر بود.

پژوهشگران حدس می‌زنند برخی از میکروب‌های روده که ممکن است در اوایل بزرگ‌سالی بی‌آزار یا حتی مفید باشند، در سنین پیری مضر هستند. برای مثال، در افراد سالمی که بیشترین تغییر در ترکیب میکروبیوم روده را تجربه می‌کردند، کاهش قابل‌توجهی در فراوانی باکتری باکتروئیدس دیده می‌شد. باکتروئیدس بیشتر در کشورهای پیشرفته شایع است که در آن مردم مقدار زیادی غذاهای فراوری‌شده سرشار از چربی و قند می‌خورند و در کشورهای درحال‌توسعه که مردم معمولا رژیم غذایی با فیبر بالاتر مصرف می‌کنند، فراوانی کمتری دارد.

به گفته‌ی دکتر گیبونز، وقتی فیبر در دسترس نباشد، باکتروئیدس لایه‌ی مخاطی پوشاننده‌ی روده را می‌خورد. این ممکن است وقتی ۲۰ یا ۳۰ ساله هستید، خوب باشد و مخاط زیادی در روده تولید کند؛ اما وقتی پیرتر می‌شویم، لایه‌ی مخاطی نازک‌تر می‌شود و شاید لازم باشد این میکروب‌ها را سرکوب کنیم. اگر میکروب‌ها سدی را که موجب می‌شود این میکروب‌ها درون روده بی‌خطر باشند، از بین ببرند، ممکن است واکنش سیستم ایمنی آغاز شود. دکتر گیبونز می‌گوید:

وقتی چنین چیزی اتفاق افتد، سیستم ایمنی خشمگین می‌شود. داشتن لایه‌ی مخاطی مانند این است که سدی داشته باشید که به شما اجازه دهد با میکروبیوم روده‌ی خود در حالت صلح زندگی کنید اما اگر این سد از بین برود، جنگی آغاز می‌شود که می‌تواند التهاب مزمن را به‌دنبال داشته باشد.

تصور می‌شود التهاب مزمن زیربنای طیف وسیعی از بیماری‌های وابسته به سن از بیماری قلبی و دیابت تا سرطان و آرتریت باشد. یکی از راه‌های پیشگیری از تخریب پوشش روده به‌وسیله‌ی این میکروب‌ها آن است که غذای دیگری برای آن‌ها مهیا کنیم مانند فیبرهای غذاهای کامل مانند لوبیا، مغزهای گیاهی، دانه‌ها، میوه‌ها و سبزی‌ها.

رژیم غذایی می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر ترکیب میکروبیوم داشته باشد. درحالی‌که پژوهش جدید تأثیر غذاهای مختلف را روی تغییرات میکروبیوم همگام با افزایش سن مورد بررسی قرار نداده است، دکتر گیبونز امیدوار است در مطالعه‌ی آینده به این موضوع بپردازد. او می‌گوید:

ممکن است بتوان با افزایش مقدار فیبر رژیم غذایی از لایه‌ی مخاطی روده در هنگام پیری محافظت کرد، یا ممکن است راه‌های دیگری برای کاهش فراوانی باکتروئیدس یا افزایش تولید ایندول‌ها از طریق رژیم غذایی پیدا کرد.

در همین حین، دکتر گیبونز به مردم توصیه می‌کند که سعی کنند ازنظر جسمی فعال بمانند چراکه تأثیر مفیدی روی میکروبیوم روده دارد و فیبر و ماهی بیشتری بخورند و غذاهای بسیار فراوری‌شده کمتری مصرف کنند. او می‌گوید:

من از زمان آغاز مطالعه‌ی میکروبیوم، فیبر بیشتری می‌خورم. غذاهای کاملی مانند میوه‌ها و سبزی‌های تازه تمام کربوهیدرات‌های پیچیده‌ی مورد علاقه‌ی میکروبیوم ما را دارا هستند؛ بنابراین، وقتی به خود غذا می‌دهید، به فکر میکروب‌های خود هم باشید.