نقش گفتمان انتظار در بازتولید عناصر ارزشی فرهنگ سیاسی شیعه

خبرگزاری شبستان: پژوهشگر مهدوی با بیان اینکه گفتمان انتظار با بازتعریف امر به معروف و نهی از منکر عنصر ارزشی دیگری را در راستای این فرهنگ ترسیم می کند، گفت: انقلاب اسلامی ما نمونه عینی تحقق گفتمان انتظار در فرهنگ سیاسی است.

حجت الاسلام امیرمحسن عرفان در گفت و گو با خبرنگار حوزه مهدویت خبرگزاری شبستان با اشاره به نقش گفتمان انتظار در بازتولید عناصر ارزشی فرهنگ سیاسی شیعه، گفت: فرهنگ سیاسی شیعه به معنای نوع نگرش و چگونگی نگاه شیعه امامیه به سیاست و قدرت سیاسی است.

وی با بیان اینکه فرهنگ سیاسی شیعه متاثر از مبادی نظری و ارزش های دینی در متن تاریح و حیات جمعی شیعیان است، خاطرنشان کرد: در حقیقت فرهنگ سیاسی تعیین کننده الگوهای کنش و رفتار سیاسی شیعیان در پذیرش و یا نفی حکومت ها و حاکمان در گستره تاریخ است.

حجت الاسلام عرفان با اشاره به نقش گفتمان انتظار در این فرهنگ، اظهارداشت: گفتمان انتظار با تعریف مجدد از عناصر ارزشی فرهنگ سیاسی بسترهای ذهنی و فکری نابهنجار را به کناری می نهد وت با تصحیح روند جامعه پذیری سیاسی شیعیان جامعه شیعه را مهیای تکاپو و حرکت سیاسی می کند.

این پژوهشگر مهدوی با اشاره به ضرورت طرح چنین مباحثی در آموزه مهدویت تصریح کرد: ضرورت طرح چنین مبحثی از آنجاست که انقلاب اسلامی ما مبتنی بر فرهنگ سیاسی شیعه شکل گرفته است و بی توجهی به عناصر فرهنگی انقلاب و تکیه صرف بر بعد ساختاری و سخت افزاری انقلاب اسلامی را دچار تناقض مفهومی و بعضا بحران مشروعیت و مشارکت می کند.

وی با طرح سوالی مبنی بر اینکه نقش گفتمان انتظار در تحول فرهنگ سیاسی چیست؟، گفت: پیش از پاسخ باید توجه داشت که باید بین دو وجه آموزه ای فرهنگ سیاسی شیعه و وجه تاریخی آن تمایز قائل شد. به این معنی که وجه تاریخی آن کارکردهای متفاوت و منفعلانه در بعضی از برهه های تاریخی داشته است ولی وجه آموزه های فرهنگ سیاسی شیعه مبتنی بر مقاومت در برابر ظلم، احساس مسئولیت و روح مبارزه با استکبار را تقویت می کرده است.

حجت الاسلام عرفان با بیان اینکه گفتمان انتظار با بازتولید عناصر ارزشی فرهنگ سیاسی به تحول فرهنگ سیاسی در جامعه کمک می کند، ادامه داد: برای عینی شدن بحث باید بگوییم گفتمان انتظار فرهنگ شهادت و جهاد را در جامعه نهادینه سازی می کند و عنصر شهادت جاذبه نیرومند برای همه نهضت های شیعی داشته که نظام حاکم را به مبارزه طلبیده است.

این پژوهشگر مهدوی افزود: شهادت نیروی محرک و عنصر ارزشمندی است که در الهام بخشیدن به توده های شیعه در ورود به میدان های جانبازی و فداکاری و به راه انداختن نهضت های سیاسی و انقلابی ضد استعمارگران نقش مهمی دارد و حافظ هویت تاریخی شیعه بوده است.

وی با بیان اینکه گفتمان انتظار روح انقلابی گری را در اسلام زنده می کند و جهاد با کار ویژگی های خاص خودش را به جامعه اسلامی تقدیم می کند، گفت: بن مایه انتظار عدم رضایت به وضع موجود و گام برداشتن برای رسیدن به وضع مطلوب است و در این راستا جبهه باطل بزرگترین مانع رسیدن حق مداران به وضعیت مطلوب می باشد.

حجت الاسلام عرفان جهاد و شهادت در گفتمان انتظار را از جمله راهکارهای مهیا سازی مقدمات برای رسیدن به وضع مطلوب دانست و بیان داشت: گفتمان انتظار با بازتعریف امر به معروف و نهی از منکر عنصر ارزشی دیگری را نیز در راستای فرهنگ سیاسی شیعه ترسیم می کند.

این پژوهشگر مهدوی خاطرنشان کرد: در طول تاریخ شیعه به ویژه از نیمه دوم سلطنت سلسله صفوی این اصل تحت تاثیر عوامل مختلف مانند الزامات و مقتضیات سیاسی زمان و انحرافات فکری تسلیم طلبی و انفعال سیاسی را تشویق و ترویج کرده است و هر چه از زمان صدر اسلام و امامان فاصله گرفته ایم شروط و قود بیشتری برای اثبات این اصل اقامه شده است.

وی با بیان اینکه در گفتمان انتظار با تفسیر جدیدی از عنصر امر به معروف و نهی از منکر مواجه می شویم، اظهارداشت: در راستای این تفسیر و در چارچوب آن مشارکت سیاسی همگان در امر حکومت و نظارت همگانی بر حکومت تحقق می یابد. چرا که گفتمان انتظار تسلیم طلبی و رضایت بر حاکمیت جبهه باطل را بر نمی تابد.

حجت الاسلام عرفان با بیان اینکه گفتمان انتظار کمک می کند که معنای حقیقی منکر در جامعه تبیین شود، تصریح کرد: در رویکرد حداقلی و سطحی به امر به معروف و نهی از منکر فقط گناهان فردی و شخصی منکر دیده می شود اما گفتمان انتظار به ما کمک می کند که به جای پرداختن به معلول ها، علت گناه دیده می شود.

این پژوهشگر مهدوی گفت: در چارچوب گفتمان انتظار پیکان حملات به سوی جبهه باطل و استعمارگران گرفته می شود و همگان را به مبارزه طلبی علیه آنان تشویق می کند. همچنین این گفتمان قرائتی مبارزه جویانه و انقلابی از امر به معروف و نهی از منکر ارائه می دهد و آن را تاکتیکی معقول و خردمندانه برای رسیدن به وضع مطولب می داند. نه عافیت طلبی و از میدان به در رفتن و صحنه را به دشمن واگذار کردن.

وی با بیان اینکه گفتمان انتظار به تفسیر انقلابی به فرهنگ سیاسی اسلام کمک می کند و از نفوذ اندیشه های مارکسیستی و لیبرالیستی به فرهنگ سیاسی جلوگیری می کند، گفت: انقلاب اسلامی ما که مبتنی بر دو فرهنگ عاشورا و انتظار شکل گرفته است، نمونه عینی تحقق گفتمان انتظار در فرهنگ سیاسی است که متاسفانه در تبیین و تحلیل اتفاقات سیاسی در دنیا کمتر از این گفتمان استفاده شده است.