فتق دیسک چیست؟

ستون فقرات از قرار گرفتن یک سری استخوان‌ها (مهره‌ها) بر روی یکدیگر تشکیل شده است. از بالا به پایین، این ستون شامل هفت استخوان در گردن، ۱۲ تا در ستون فقرات قفسه سینه و ۵ تا در ستون فقرات کمر است، به دنبال آن ساکروم و کوکسیکس در پایه قرار دارد. این استخوان‌ها توسط دیسک‌ها لایه گذاری شده اند. دیسک ها با جذب فشار ناشی از فعالیت‌های روزانه مانند پیاده‌روی، بلند کردن وسایل و خم شدن از استخوان‌ها محافظت می‌کنند.

کشیدگی، پیچ خوردگی و فشار به ناحیه کمر که به عناصر پشتی ستون فقرات آسیب وارد می‌کند، می‌تواند به دیسک یا دیسک‌هایی که در جلو بین دو جسم مهره‌ای قرار می‌گیرد نیز صدمه وارد کند.

هر دیسک دارای دو بخش است: یک قسمت داخلی نرم، ژله‌ای و یک حلقه بیرونی سخت. آسیب یا ضعف می‌تواند باعث شود قسمت داخلی دیسک از طریق حلقه خارجی بیرون زده شود. این به عنوان جابه جایی دیسک، فتق یا پرولاپس شناخته می‌شود. این مشکل باعث درد و ناراحتی می‌شود.

اگر فتق دیسک یکی از اعصاب نخاعی را فشرده کند، ممکن است در طول عصب آسیب دیده دچار بی‌حسی و درد نیز شوید. در موارد شدید، ممکن است نیاز به عمل جراحی برای از بین بردن یا ترمیم دیسک مشکل‌دار داشته باشید.1
 

علل ایجاد فتق دیسک

دیسک لغزنده، زمانی اتفاق میفتد که قسمت داخلی نرم دیسک بین مهره ای از لایه خارجی بیرون زده باشد. ستون فقرات انسان از 26 استخوان تشکیل شده که مهره نامیده می شوند. بین هر مهره ای پدهای لاستیکی، بالشتکی مانند “دیسک” قرار دارد. این دیسک ها به ثابت ماندن مهره ها کمک کرده و به عنوان کمک فنر عمل می کنند. دیسک های نخاعی دارای یک مرکز نرم و ژله مانند و نمای بیرونی آن سخت تر است.

فتق دیسک زمانی اتفاق میفتد که برخی از قسمت های داخلی نرم از شکاف دیواره دیسک خارج شوند. این حالت معمولاً در ناحیه کمر اتفاق میفتد اما می تواند در مهره های گردن نیز رخ دهد.

تصور می شود که این “ژله” مواد شیمیایی آزاد می کند که باعث تحریک اعصاب اطراف می شود و درد قابل توجهی ایجاد می کند. دیسک افتاده همچنین می تواند به اعصاب فشار وارد کند و از طریق فشرده سازی باعث درد شود. علت نشت دیسک، معمولاً سایش تدریجی و استفاده بیش از حد در اثر حرکت مکرر در طول زمان است.

دیسک های نخاعی با افزایش سن، برخی از محتوای آب خود را از دست می دهند. این کاهش مایعات باعث می شود که دیسک ها انعطاف کمتری داشته و مستعد شکافتگی باشند.

همیشه نمی توان هنگام شروع مشکل دیسک، نکته دقیق را یادآوری کرد، اما این اغلب در هنگام بلند کردن اجسام بدون خم شدن در زانو یا پس از پیچ خوردن هنگام بلند کردن یک وسیله سنگین اتفاق میفتد.2

علائم فتق دیسک بین مهره ای چیست؟

این مشکل می تواند در هر قسمت از ستون فقرات، از گردن تا کمر به وجود بیاید. کمر یکی از مناطق متداول برای فتق دیسک است. ستون فقرات شبکه پیچیده‌ای از اعصاب و رگ‌های خونی است. فتق دیسک می‌تواند فشار بیشتری به اعصاب و ماهیچه‌های اطراف خود وارد کند.

علائم فتق دیسک شامل موارد زیر است:

۱.  درد و بی‌حسی، معمولاً در یک طرف بدن

۲.  دردی که به بازوها یا پاها کشیده می‌شود

۳.  دردی که در شب یا با حرکات خاصی بدتر می‌شود

۴.  دردی که بعد از ایستادن یا نشستن بدتر می‌شود

۵. درد هنگام راه رفتن در مسافت‌های کوتاه

۶.  ضعف عضلانی غیر قابل توضیح

۷. احساس سوزن‌سوزن شدن، درد یا سوزش در منطقه آسیب دیده

نوع درد می‌تواند در افراد مختلف متفاوت باشد. اگر درد منجر به بی‌حسی یا سوزن‌سوزن شدن شده است که بر توانایی شما در کنترل عضلات تأثیر می‌گذارد، به پزشک خود مراجعه کنید.1
 

عوامل خطر

ضربه خارجی شدید

افزایش سن سبب میشود دیسک ها آب درون خود را از دست داده و خشک تر شده و در برابر شکستگی آسیب پذیر شوند.

اشتباه بلندکردن اجسام سنگین

کشیدگی بیش از حد بدن هنگام ورزش

افتادن و لیز خوردن روی یخ

انجام ورزش وزنه‌ برداری‌

عدم‌ آمادگی‌ جسمانی‌ و پیچش‌ ناگهانی‌ و شدید بدن‌

پرش‌ از ارتفاع‌ زیاد

خم شدن از کمر بدون جمع کردن زانوها و انجام حرکات چرخشی

فشار مکرر به دیسک کمر

فعالیت شدید بدنی

ورزش سخت و سنگین

ضعف عضلات شکمی و پشت

چاقی و اضافه وزن

عوامل ژنتیکی.3
 

تشخیص فتق دیسک

اسکن MRI می تواند به تشخیص فتق دیسک کمک کند. یک پزشک اغلب می تواند فتق دیسک را با معاینه فیزیکی تشخیص دهد. آنها احتمال دارد موارد زیر را بررسی کنند:

رفلکس

دامنه حرکت

قدرت عضلانی

توانایی راه رفتن

حساسیت به لمس

با اشعه ایکس می توان سایر موارد با علائم مشابه را رد کرد. انواع دیگر تصویربرداری می توانند جزئیات بیشتری را در مورد محل فتق دیسک ارائه دهند، مانند:
 

تصاویر MRI یا CT

اینها می توانند محل دیسک و اعصاب آسیب دیده را مشخص کنند.
 

دیسکوگرام

این به معنی تزریق رنگ به مرکز نرم یک یا چند دیسک است تا به تشخیص ترک دیسک های جداگانه کمک کند.
 

میلوگرام

این فرآیند تزریق رنگ به مایع نخاع و سپس گرفتن عکس اشعه ایکس است. دیسکوگرام می تواند نشان دهد که آیا فتق دیسک، فشاری بر نخاع و اعصاب وارد می کند یا نمی کند.2

درمان فتق دیسک کمر

استراحت کردن و کاهش سطح فعالیت به تمام بیماران مبتلا به دیسک کمر توصیه می شود.

از انجام تمرینات و ورزش هایی که فیزیوتراپیستتان تجویز نکرده اجتناب کرده و تنها تمریناتی که توسط فیزیوتراپیست تجویز شده انجام دهید.

خم شدن و چرخش از کمر مهم ترین عامل تحریک دیسک کمر است، بنابراین از انجام این حرکات اجتناب کنید.

از نشستن های طولانی مدت اجتناب کنید چرا که سبب تشدید درد و ناراحتی می شود.

دستشویی فرنگی را جایگزین دستشویی ایرانی کنید.

از نشستن، راه رفتن و ایستادن به مدت طولانی اجتناب کنید.

فیزیوتراپی کمر موثرترین درمان دیسک کمر است که در کلینیک فیزیوتراپی با استفاده از بروز ترین متدها به بیماران ارائه می شود.

در کنار فیزیوتراپی آب درمانی و راه رفتن در آب در قسمت کم عمق استخر نیز برای درمان دیسک کمر توصیه می شود.

انجام نرمش های کششی برای عضلات کمر و شکم نیز برای بیماران مبتلا به دیسک کمر مفید است.

فیزیوتراپیست تمرینات ورزشی دیسک کمر را با توجه به شرایط بیمار تنظیم و به وی آموزش می دهد.

متخصص و دکتر فیزیوتراپی همچنین از سایر مدالیته های درمانی فیزیوتراپی همچون منوال تراپی و کایروپراکتیک ، لیزر پرتوان ، مگنت تراپی و تحریک الکتریکی برای کمک به کاهش درد بیماران استفاده می کند.

بیمارانی که به دلیل درد و سایر مشکلات توانایی مراجعه به کلینیک فیزیوتراپی را ندارند می توانند از خدمات فیزیوتراپی در منزل بهره ببرند.

متخصصان فیزیوتراپی در منزل ما با دانش و تجربه کافی خدمات فیزیوتراپی دیسک کمر را با بالاترین کیفیت به بیماران عزیز ارائه می دهند.3
 

عوارض فتق دیسک بین مهره ای چیست؟

فتق دیسک شدید درمان نشده می‌تواند منجر به آسیب دائمی عصب شود. در موارد بسیار نادر، یک دیسک مشکل‌دار می‌تواند تکانه‌های عصبی به اعصاب cauda equina (شبکه انتهایی ستون فقرات) در قسمت تحتانی کمر و پاها را قطع کند. اگر این اتفاق بیفتد، ممکن است کنترل روده یا مثانه را از دست بدهید.

یکی دیگر از عوارض طولانی مدت به عنوان بی‌حسی زین (نخاعی) شناخته می‌شود. در این حالت، دیسک روی اعصاب فشار می‌آورد و باعث می‌شود حس قسمت‌های داخلی ران، قسمت پشت پاها و اطراف رکتوم خود را از دست دهید.

در حالی که علائم فتق دیسک ممکن است بهبود یابد، همچنین می‌تواند بدتر شوند. اگر قادر به انجام فعالیت‌های قبلی خود نیستید، وقت آن است که به پزشک مراجعه کنید.1

پینوشتها
1.www.darmankade.com
2.www.pezeshket.com
3.www.iranpt.com