اسکوربوت چیست؟

ویتامین ث یکی از ویتامین های حیاتی و مورد نیاز بدن است که در ترمیم بافت های بدن ،رشد سلولی ،تقویت سیستم ایمنی بدن و تولید کلاژن نقش مهمی داشته و کمبود آن می تواند منجر به بروز عوارض بی شماری برای بدن شود.

یکی از شایعترین مشکلاتی که در اثر کمبود ویتامین ث در بدن ایجاد می شود ابتلا به نوعی بیماری به نام اسکوربوت می باشد . بیماری اسکوربوت و علایم آن موضوعی است که سلامت وب امروز بدان پرداخته است .

اسکوربوت نشان دهنده وضعیت غیرطبیعی اسید آسکوربیک یا کمبود ویتامین C در رژیم غذایی است. اولین مدارک مربوط به علائم ناشی از این بیماری، سهم اساتید مصری است که تا سال ۱۵۵۰ قبل از میلاد مسیح آن ها را جمع آوری کرده بودند. اکثر قربانیان این بیماری را افرادی تشکیل می دهند که در طول دوره رنسانس از قرن شانزدهم تا قرن هجدهم میلادی زندگی می کردند.

در طول سال ۱۷۴۶ یک جراح نیروی دریایی بریتانیا به نام جیمیل لید ثابت کرد که مرکبات از جمله پرتقال و لیمو دارای خواص قوی برای درمان و جلوگیری از اسکوربوت هستند.

در نتیجه تلاش دکتر لیند، فراوانی نسبی مصرف این ویتامین، در بین مردان ارتش نیروی دریایی بریتانیا توانست آمار مبتلایان به اسکوربوت که به عنوان کمبود ویتامین C، کمبود اسید اسکوربیک، بیماری کمبود ویتامین C و بیماری بارلو نیز شناخته می شد را کاهش دهد.

اسکوربوت که به کمبود ویتامین C نیز مشهور است می تواند منجر به کم خونی، بی حوصلگی، خستگی، خونریزی خود به خود، درد در اندام ها و به خصوص پاها، تورم در برخی از قسمت های بدن و گاهی اوقات زخم شدن لثه ها و افتادن خود به خود دندان ها شود.

از زمان یونان و مصر باستان این بیماری شناخته شده و اغلب در ملوانان در قرون ۱۵ تا ۱۸ میلادی، یعنی زمانی که سفرهای دریایی طولانی و سخت برای تامین عرضه ثابتی از محصولات تازه رواج داشت، رخ می داد. بسیاری از مبتلایان به این بیماری در آن قرون جان خود را از دست می دادند.

این بیماری همچنین در طول قحطی سیب زمینی در سال ۱۸۴۵ و جنگ داخلی آمریکا نیز رخ داد. اخیرا شیوع این بیماری در سال ۲۰۰۲ پس از جنگ و خشکسالی در افغانستان نیز گزارش شده است.

در حال حاضر وقوع این بیماری در کشورهای صنعتی به خصوص کشورهایی که نان و غلات در آن جا غنی شده و در دسترس همگان قرار دارد نادر است. اما هنوز هم این بیماری می تواند بر روی افرادی که به اندازه کافی ویتامین C مصرف نمی کنند، تاثیر بگذارد.1

علائم بیماری اسکوروی

ویتامین C یک ماده مغذی ضروری است که به بدن در جذب آهن و تولید کلاژن کمک می کند. اگر بدن به اندازه کافی کلاژن تولید نکند، بافت ها شروع به تجزیه می کنند.

این ویتامین همچنین برای ترکیب دوپامین، نوراپی نفرین، اپی نفرین، کارنیتین و برای تولید انرژی مورد نیاز است.

علائم کمبود ویتامین C می تواند پس از ۸ تا ۱۲ هفته ظاهر شود. علائم اولیه شامل کاهش اشتها، کاهش وزن، خستگی، تحریک پذیری و بی حالی است.

طی ۱ تا ۳ ماه، علائم زیر رخ می دهد:

کم خونی

میالژی یا درد از جمله درد استخوان

ورم یا ادم

پتشی یا لکه های قرمز کوچک ناشی از خونریزی در زیر پوست

از بین رفتن دندان ها

سرعت کم در ترمیم زخم

تنگی نفس

تغییر خلق و خو و افسردگی

با گذشت زمان فرد علائمی از ورم عمومی، زردی شدید، از بین رفتن گلبول های قرمز معروف به همولیز، خونریزی ناگهانی و خودبخودی، نوروپاتی، تب و تشنج را نشان می دهد.

نوزادان مبتلا به اسکوروی، تحریک پذیر خواهند شد. آنها ممکن است دردی را احساس کنند که حالت قورباغه ای تسکین دهنده آن باشد.

مطالعات حیوانی نشان داده اند که کمبود ویتامین C در زن باردار می تواند منجر به بروز مشکلات در رشد مغز جنین شود.2
 

علت اسکوروی

مولکول اسید اسکوربیک در بسیاری از واکنش‌های بیوسنتز،از جمله واکنش‌های هیدروکسیلاسیون و آمیداسیون نقش دارد.

در سنتز کلاژن، اسید اسکوربیک برای ایجاد ۳ رشته مارپیچی کلاژن که موجب حفظ ساختار بافت‌ها است لازم می‌ باشد. این مولکول به عنوان یک آنتی‌ اکسیدان عمل می‌کند.به این ترتیب، باعث حفظ ساختار رگ‌ها می‌ شود.

در صورت کمبود ویتامین ث، بافت لثه سست شده و خونریزی می کند.

نوزادانی که شیر پاستوریزه مصرف می‌ کنند، در صورتی که ویتامین ث را به صورت مکمل دریافت نکنند، ممکن است دچار اسکوروی شوند، چرا که ویتامین ث شیر طی عمل پاستوریزه شدن از بین می‌رود.

شیر مادر، در صورتی که تغذیه سالم داشته باشد، حاوی ویتامین ث مورد نیاز نوزاد است.

همچنین، پختن غذا موجب از بین رفتن ویتامین ث می‌ شود.3
 

تشخیص بیماری اسکوروی

پزشک معاینه فیزیکی را انجام می دهد و تست های آزمایشگاهی را برای ارزیابی میزان ویتامین C در خون درخواست می کند.

تست های تصویربرداری می توانند آسیب داخلی ناشی از اسکوروی را نشان دهند.2

درمان اسکوروی

اسکوروی به کمک رژیم غذایی حاوی ویتامین ث درمان می‌ شود، و جلوگیری از آن نیز از همین طریق صورت می‌ گیرد.

مرکبات، کیوی، پاپایا، گوجه و توت فرنگی میوه‌هایی سرشار از ویتامین ث هستند.

هویج، فلفل دلمه‌ای، بروکلی، سیب‌زمینی، کلم، اسفناج و پاپریکا نیز منابعی از این ویتامین هستند.

همچنین، جگر گوساله و صدف خوراکی دارای ویتامین ث هستند.

علاوه بر این غذاها، ویتامین ث به صورت مکمل (مثلاً به شکل قرص) نیز وجود دارد.3
 

جلوگیری از ابتلا به بیماری اسکوروی

با مصرف مقدار کافی ویتامین C، ترجیحا در رژیم غذایی، می توان از ابتلا به این بیماری جلوگیری کرد.

دفتر مکمل های غذایی آمریکا مصرف ویتامین C را در دوز های روزانه زیر توصیه می کند:

حداکثر ۶ ماهه: ۴۰ میلی گرم، هرچند که به طور عادی از شیر مادر تامین می شود

۷ تا ۱۲ ماهه: ۵۰ میلی گرم

۱ تا ۳ ساله: ۱۵ میلی گرم

۴ تا ۸ ساله: ۲۵ میلی گرم

۹ تا ۱۳ ساله: ۴۵ میلی گرم

۱۴ تا ۱۸ ساله: ۷۵ میلی گرم برای آقایان و ۶۵ میلی گرم برای خانم ها

۱۹ سال و بالاتر: ۹۰ میلی گرم برای آقایان و ۷۵ میلی گرم و خانم ها

در دوران بارداری، زنان باید ۸۵ میلی گرم ویتامین سی مصرف کنند؛ در حالی که در دوران شیردهی به ۱۲۰ میلی گرم افزایش می یابد.

افراد سیگاری هر روز به ۳۵ میلی گرم بیشتر از افراد غیر سیگاری احتیاج دارند.

منابع غذایی ویتامین سی

مواد غذایی حاوی ویتامین C شامل موارد زیر هستند:

میوه هایی مانند پرتقال، لیمو، توت فرنگی، تمشک و کیوی

سبزیجات به خصوص گوجه فرنگی، هویج، فلفل دلمه ای، کلم بروکلی، سیب زمینی، کلم و اسفناج

منابع خوب دیگر شامل پاپریکا، جگر و صدف هستند.

یک پرتقال متوسط ​​حاوی ۷۰ میلی گرم و یک فلفل سبز حاوی ۶۰ میلی گرم ویتامین C است.

اسید اسکوربیک می تواند در اثر گرما و در حالت انبار از بین برود؛ بنابراین میوه و سبزیجات تازه و خام بهترین خاصیت را دارند.2

پینوشتها
1.www.delgarm.com
2.www.cafepezeshki.ir
3.www.khalayegh.com