نامگذاری سوره به فاتحه الکتاب به این دلیل است که در سنت پیامبر صلی الله علیه وسلم احادیث بسیاری در این باره وجود دارد، فاتحه الکتاب یعنی آغاز و ابتدای کتاب قرآن یا به معنای سوره افتتاح قرآن مجید که نزد پژوهشگران قرآنی همان سوره حمد می باشد و در لغت نامه فاتحه یا فاتحه الکتاب یا فاتحه القران الکریم همان سوره حمد می باشد . این نام طبق روایات شیعه و سنی در زمان پیامبر اکرم (ص) برآن نهاده شده بود. روایتی به عنوان نمونه ذکر می شود : « لاَ صَلاَةَ لِمَنْ لَمْ یَقْرَأْ بِفَاتِحَةِ الْکِتَابِ»( نمازی که در آن فاتحة الکتاب نباشد، نمازنیست) (متفق علیه). ( یعنی اینکه یا اصلاً نماز نیست و باطل است یا اینکه ناقص و ناتمام است و نماز کاملی که شایسته ی نام نماز باشد، نیست کما اینکه استنباط علمای اسلام نیز از این حدیث همین دو تعبیر است .