ویتامین D

ویتامین D به عنوان ویتامین خورشید هم شناخته می شود و توسط بدن به عنوان پاسخی در برابر آفتاب تولید می شود. همچنین می تواند در مواد غذایی یا مکمل ها مصرف شود. مقدار کافی ویتامین D به دلایل مختلف از جمله حفظ استخوان ها و دندان های سالم از اهمیت زیادی برخوردار است.

ممکن است بدن را در برابر طیف وسیعی از بیماری ها مانند سرطان، دیابت نوع 1 و بیماری های مختلف اسکلروزی محافظت کند.

ویتامین D نقش های مختلفی در بدن دارد که به آن ها کمک می کند:

حفاظت از سلامتی استخوان ها و دندان ها

حمایت از سلامت سیستم ایمنی، مغز و سیستم عصبی

تنظیم سطح انسولین و مدیریت دیابت

پشتیبانی عملکرد ریه و سلامت قلب و عروق

ویتامین دی در واقع یک ویتامین نیست، بلکه یک هورمون پرطرفدار محسوب می شود. ویتامین ها مواد مغذی هستند که توسط بدن ایجاد نمی شوند بلکه باید از طریق رژیم غذایی مصرفی وارد بدن شوند.

اما ویتامین دی وقتی نور خورشید به پوست ما می تابد، می تواند توسط بدن ساخته شود.

تخمین زده می شود که قرار گرفتن در معرض آفتاب معقول در برابر پوست برهنه به مدت 5-10 دقیقه 2-3 بار در هفته به اکثر افراد امکان تولید ویتامین دی کافی را بدهد، اما ویتامین دی کاملاً سریع تجزیه می شود.

مطالعات اخیر حاکی از آن است که درصد قابل توجهی از جمعیت جهانی مبتلا به کمبود ویتامین دی است.1
 

چه چیزی باعث کاهش ویتامین دی می‌شود؟

ویتامین دی در مواد غذایی یافت می‌شود ولی مقدار آن اندک است و این معنا را دارد که مقدار لازم ویتامین دی برای بدن تنها از طریق رژیم غذایی تأمین نمی‌شود.

منبع اصلی ویتامین دی نور خورشید این و در ماه‌های سرد سال که شاید با توجه به موقعیت جغرافیایی نور آفتاب کمتر باشد، بسیار مهم است که مقدار زیادی از ویتامین مورد نیاز خود را با استفاده از مکمل‌ها دریافت کنید. به همین دلیل است که در بسیاری از شهرهای بارانی و ابری خصوصاً در فصل زمستان، ساکنین شهر از دچار کمبود ویتامین هستند.2

علائم کمبود ویتامین D

علائم کمبود ویتامین D ممکن است شامل موارد زیر باشد:

خستگی

افسردگی

ریزش مو

درد عضلانی

اختلال در بهبود زخم

استخوان های دردناک

سیستم ایمنی ضعیف

اگر کمبود ویتامین D برای مدت طولانی ادامه یابد، می تواند منجر به موارد زیر شود:

چاقی

دیابت

فشار خون

پوکی استخوان

سندرم خستگی مزمن

فیبرومیالژیا (درد شدید عضلانی)

بیماری های عصبی مانند بیماری آلزایمر.2
 

خطرات ناشی از مصرف بیش ­از اندازه­‌ی ویتامین دی

مسمومیت ویتامین دی می­‌تواند علائم غیر اختصاصی، مانند بی­‌اشتهایی، کاهش وزن، پرادراری و آریتمی قلب، داشته باشد. مهم­‌تر این­که، ممکن است باعث بالا رفتن میزان کلسیم موجود در خون شود که باعث انباشته شدن توده­‌های کلسیم در رگ و بافت­‌ها و درنتیجه آسیب دیدن قلب، عروق و کلیه می‌­شود.

مصرف مکمل­‌های کلسیم (1000 میلی­‌گرم در روز) و ویتامین دی (400 IU) توسط زنان قبل از یائسگی طی 7 سال در موسسه­‌ی سلامت زنان منجر به افزایش 17% خطر ابتلا به سنگ کلیه شد. تجمع بیش از 500nmol/L  (>200 ng/mL) از 25(OH)D در خون به‌­صورت بالقوه خطرناک و سمی محسوب می­‌شود.

قرار گرفتن بیش ­از اندازه در معرض نور خورشید منجر به مسمومیت ویتامین دی نمی­‌شود زیرا پوست دما را معتدل نگه می­‌دارد و هنگام تشکیل پروویتامین دی 3 و ویتامین دی 3 محافظت نوری ایجاد می­‌کند.

به­‌علاوه، فعال شدن پروویتامین دی 3 در پوست در اثر حرارت باعث افزایش تشکیل ویتامین­‌هایی غیر از ویتامین دی می­‌شود که مانع از تشکیل خود ویتامین دی 3 است.

ممکن است برخی ویتامین‌­های دی 3 نیز به‌­حالت غیر فعال درآیند. ابتلا به مسمومیت ویتامین دی از طریق غذاهای سرشار از این ویتامین بسیار بعید است. مسمومیت بیشتر از طریق مصرف بالای مکمل­‌های غذایی حاوی ویتامین دی رخ می­‌دهد.3
 

فواید سلامتی ویتامین D

مزایای سلامتی ویتامین دی، از کمک به سلامتی استخوان تا پیشگیری از سرطان می باشد.
 

ویتامین D و حفاظت از استخوان ها

ویتامین دی نقش مهمی در تنظیم کلسیم و حفظ سطح فسفر در خون دارد، که دو عامل بسیار مهم برای حفظ استخوان های سالم هستند. ما به ویتامین دی برای جذب کلسیم در روده و احیای کلسیم نیاز داریم که در غیر این صورت کلسیم از طریق کلیه ها دفع می شود. کمبود ویتامین دی در کودکان می تواند باعث ایجاد راشیتیسم شود، بیماری که به دلیل نرم شدن استخوان ها با ظاهری شبیه به کمان ایجاد می شود.

در بزرگسالان، کمبود ویتامین دی به عنوان پوکی استخوان (نرم شدن استخوان ها) تجلی می یابد. پوکی استخوان منجر به ضعف عضلانی می شود. پوکی استخوان شایعترین بیماری استخوانی در بین زنان یائسه و مردان مسن است.
 

کاهش خطر ابتلا به آنفولانزا

چندین مطالعه نشان داده مصرف ویتامین دی در هر روز 1200 واحد ویتامین دی به مدت 4 ماه در زمستان خطر ابتلا به آنفلوانزا A را در کودکان تا 40 درصد کاهش یافت.
 

کاهش خطر دیابت

چندین مطالعه مشاهده ای رابطه معکوس بین غلظت خون ویتامین دی در بدن و خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را نشان داده اند. در افراد مبتلا به دیابت نوع 2، میزان کافی ویتامین دی ممکن است بر ترشح انسولین و تحمل گلوکز تأثیر منفی بگذارد. در یک مطالعه خاص، نوزادانی که روزانه2000 واحد بین المللی ویتامین دی دریافت می کردند، در سن 32 سالگی 88 درصد از ابتلا به دیابت نوع 1 خطر کمتری نسبت به گروه شاهد داشتند.
 

سلامت نوزادان

کودکان با فشار خون طبیعی که روزانه2000 واحد بین المللی (IU) ویتامین دی به آن ها داده می شد، بعد از 16 هفته سفتی دیواره شریانی به طور معنی داری کمتر از کودکانی بودند که فقط 400 IU ویتامین دی در روز به آن ها داده می شد.

کمبود ویتامین دی همچنین با خطر بیشتر و شدت بیماری های کودکان و بیماری های آلرژیک از جمله آسم، درماتیت و اگزما همراه است. ویتامین دی ممکن است اثرات ضد التهابی گلوکوکورتیکوئیدها را تقویت کرده و یک درمان حمایتی برای مبتلایان به آسم مقاوم به استروئید باشد.
 

بارداری

به نظر می رسد خانم های باردار که کمبود ویتامین دی دارند در معرض خطر ابتلا به پره اکلامپسی( بیماری فشار خون حاملگی) و نیاز به سزارین قرار دارند. وضعیت کمبود ویتامین دی با دیابت حاملگی و واژینیت باکتریایی در زنان باردار همراه است.

همچنین لازم به ذکر است که مقادیر بیش از حد ویتامین دی در دوران بارداری با افزایش خطر آلرژی غذایی در کودک در طی 2 سال اول زندگی همراه بوده است.
 

پیشگیری از سرطان

ویتامین دی برای تنظیم رشد سلول و ارتباط سلول با هم بسیار مهم است. برخی از مطالعات نشان داده اند که کلسیتریول (شکل فعال ویتامین دی از نظر هورمونی) می تواند با کاهش سرعت رشد و توسعه رگ های خونی جدید در بافت سرطانی، افزایش مرگ و میر سلول های سرطانی و کاهش تکثیر سلولی و متاستازها باعث کاهش پیشرفت سرطان شود. ویتامین دی بیش از 200 ژن انسانی را تحت تأثیر قرار می دهد، که در صورت کمبود ویتامین دی، ممکن است دچار اختلال شویم.

کمبود ویتامین دی همچنین با افزایش خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی، فشار خون بالا، اسکلروز متعدد، اوتیسم، بیماری آلزایمر، آرتریت روماتوئید، شدت آسم و آنفولانزای خوکی همراه بوده است، اما قبل از اثبات این ارتباط مطالعات معتبرتری لازم است. بسیاری از فواید از طریق تأثیر مثبت ویتامین دی بر روی سیستم ایمنی بدن اتفاق می افتد.1

پینوشتها
1.www.pezeshket.com
2.www.darmankade.com
3.www.digikala.com