لطفا به چند مطلب توجه نمایید.1- کتاب های تدبر در قران که به کوشش احمد رضا اخوت تایف شده است. دارای مطالب صحیح و معتبرمی باشد. اما بررسی و نقد کامل این کتابها به عهده این مرکز نمی باشد. باید کارشناسان و متخصصین به این امر بپدازند.2- رواج این کتاب ها و کلاس های تدبر در قران بین دانشجویان کاری پسندیده، و لازم است. باید با همکاری نهادهای فرهنگی و مذهبی از جمله دانشگاه آموزه های قرآنی را با روش های آموزشی نوین در جامعه نهادینه کنیم.3- همانطوریکه می دانید، تدبر به معنای دریافت تدبیر موجود در کلام و اشیا است و تدبر در قرآن، فهم روشمند و هماهنگ ظاهر قرآن کریم است، پس تدبر بی‌ارتباط با فهم قرآن نیست. مقدار زیادی از فهم قرآن به تدبر در قرآن تکیه می‌کند. همان‌طور که فهم قرآن دارای مراتبی است، تدبر در قرآن هم اینگونه است. تدبر در قرآن به معنای عمیق شدن در مضامین آیات است. این عمیق شدن یک وقت برای رسیدن به مقصود خدا از آیات و یک وقت برای رسیدن به علت آن مقصود است. تدبر از دَبر به معنای دنبال کردن و دنباله داشتن می‌آید. به این معنا که وقتی انسان آیه را می‌خواند، رهایش نکند، پیگیری کند. سپس از درک ترجمه، یک معرفت ابتدایی از آیه و آیات به دست می‌آید، سپس ببیند این معرفت می‌خواهد به ما چه چیز بفهماند؟ اگر یک معرفت عملی است، آن را به کار ببندند. اگر قصه است، می‌خواهد انسان عبرت بگیرد پس عبرت بگیرد. یا یک تنبهی است که می‌خواهد انسان را به عالم غیب متوجه کند. به لحاظ مقاصدی که انسان از ورود در قرآن دارد، تدبر هم عمق پیدا می‌کند. عمده مباحث تفسیری قرآن در اثر تدبر به دست می‌آید. ارتباط آیات با یکدیگر و فهم پیوستگی ابتدا و انتهای آیه با تدبر حاصل می‌شود.
تفسیر دو گونه است. تفسیر ترتیبی که از ابتدای قرآن آغاز می‌شود مانند تفسیر نور، نمونه و المیزان.
نوع دیگر، تفسیر موضوعی است که برای نمونه آیات مرتبط با موضوع توحید را استخراج و تفسیر می‌کنند. از تفسیر و تدبر موضوعی علوم خاصی مانند کلام، فقه و اخلاق به دست می‌آید. اینها تدبرهای خاصی را می‌طلبد. برخی در باب علوم قرآنی کتاب نوشته‌اند. مانند کتاب «قرآن در اسلام» اثر علامه طباطبایی. از اهل سنت هم در این باب کتاب نوشته‌اند. در شیعه هم به‌طور مفصل‌تر، آیت‌الله معرفت کتاب نوشته است. ماهیت تدبر در قرآن موشکافی آیات است. یک نحوه دیگر تدبر، این است که شخص بخواهد تذکر پیدا کند. یک وقت تدبر برای رسیدن به معارف علمی است و یک وقت برای تنبه و تذکر.
* معروف است که قرآن علاوه بر ظاهر، باطنی دارد. پیامبر‌اکرم(ص) فرمودند: قرآن بطن دارد و آن بطن هم هفت بطن دارد و برخی تا هفتاد بطن هم گفته‌اند. چطور می‌توان به بطن قرآن رسید؟
– همان‌طور که طی مقاطع تحصیلی در دانشگاه تدریجی و مرحله به مرحله است، این مسئله هم به تدریج به دست می‌آید. ابتدا فهم و تدبر عمومی و تخصصی پیدا کند و برای اینها استاد ببیند.
* بدون این لوازم امکان رسیدن به بطن قرآن وجود ندارد؟
– مباحث اولیه را انسان بدون مربی و معلم نمی‌تواند فرا بگیرد چه برسد به باطن.
برخی از مراحل به تزکیه نفس نیاز دارد. رسیدن به مراحل باطن قرآن احتیاج به تزکیه نفس دارد. مرحله فهم و تدبر اولیه قرآن، شأن نزول، مطالعه تفسیر و مباحث مفهومی بطنی به تزکیه خاص نیاز ندارد. اما اگر بخواهد معانی عمیق‌تر را در خودش بیابد، به تهذیب نیاز دارد. قرآن مراتب دارد. مراتب عالیه‌اش مختص ائمه طاهرین(ع) است و به دست هرکسی نمی‌رسد. قرآن فرمود «و جز پاکان نمی‌توانند به آن دست زنند [دست یابند].»