قوی ترین طلسمات+قویترین دعا و طلسم+قوی ترین کتاب طلسم و دعانویسی مطالب مذهبی+طلسم سیاهی و طلاق+طلسم احضار محبت معشوق+دانلود کتاب طلسم محبت و طلاق قوی
۱۳۹۶/۰۳/۱۸
–
۴۰۹ بازدید
باسلام.لطفا راهکار های موثر کنترل خشم را بگویید.ممنون
با سلام واحترام حضور پرسشگر گرامی و با آرزوی قبولی طاعات و عبادات شما دوست عزیز؛
در روایات اسلامى تعبیرات عجیب و تکان دهنده اى درباره خشم و غضب وارد شده است، که از خطرات این رذیله اخلاقى به خوبى پرده بر مى دارد:
1غضب، آتش پاره سوزان و برافروخته اى است از سوى شیطان».
2- ایمان را فاسد مى کند همان گونه که صبر (داروى بسیار تلخى است که در تلخى ضرب المثل است) عسل را خراب مى کند».
3- سخت ترین دشمن انسان غضب و هواى نفس او است، هر کس بتواند این دو را مهار کند، درجه او بلند مى شود، و به آخرین مرحله کمال مى رسد».
4- غضب آتش برافروخته اى است که هر کس آن را فرو برد، آن آتش را خاموش کرده، و هر کس جلو آن را رها کند، نخستین کسى است که به آن آتش مى سوزد».
5- براى شیطان سپاهى قوى تر از زنان (فاسد) و غضب نیست».
6- خشم و غضب کلید تمام بدى ها است».
7- خطرات غضب به قدرى است که امام سجاد علیه السلام در یکى از دعاهاى معروف صحیفه سجادیه از آن به خدا پناه مى برد و عرضه مى دارد: «الَّلهُمَّ انّى اعُوْذُبِکَ مِنْ هَیَجانِ الْحِرْصِ وَ سَوْرَةِ الْغَضَبِ وَ غَلَبَةِ الْحَسَدِ وَ ضَعُفَ الصَّبْرِ وَ قِلَّةَ الْقَناعَةِ؛ خداوندا من به تو پناه مى برم از هیجان حرص و شدت غضب و چیره شدن حسد و ضعف شکیبائى و کمى قناعت».
8- در حدیث دیگرى از امیر مؤمنان على علیه السلام مى خوانیم: از غضب بپرهیز که آغازش دیوانگى و آخرش پشیمانى است».
9- از همان بزرگوار در تعبیر گویاى دیگرى در رابطه منفى غضب و عقل مى خوانیم: به هنگام غلبه خشم و غضب عقل عاقلان به آزمون گذارده مى شود».
10- کیفر افراد خشمگین و کینه توز و حسود، قبل از هر کس دامن خود آنها را مى گیرد».
11- اکسى که خشم خود را باز دارد، خداوند عیوب او را مستور مى دارد».
12- امام صادق علیه السلام مى فرماید: چه چیز بدتر از غضب است، هنگامى که انسان خشمگین مى شود، آدم مى کشد و افراد پاک را دشنام مى دهد و متهم مى سازد».
از روایات بالا- که گلچینى از روایات زیادى بود که در نکوهش غضب وارد شده است- ابعاد فاجعه اى که غضب و خشم در زندگى انسان مى آفریند به خوبى روشن شد، در حقیقت همان گونه که در روایات بالا آمد خشم بدترین دشمن انسان، آتش سوزان، خطرناکترین لشکر شیطان، کلید تمام بدى ها، آغازش جنون و پایانش پشیمانى است.
اسباب و انگیزه هاى غضب :
غضب و خشم پدیده روحى پیچیده اى است که از عوامل و انگیزه هاى مختلف سرچشمه مى گیرد و شناخت این عوامل یکى از مهمترین اسباب تند خویى و غضب است، از جمله عوامل و اسباب زیر را مى توان نام برد که هر یک سهم مهمى در بروز این پدیده خطرناک روحى دارد از جمله:
1- قضاوت هاى عجولانه: در زندگى فردى و اجتماعى همه روز اخبار ناراحت کننده اى به انسان مى رسد، اگر فوراً به قضاوت بنشیند، آتش خشم در دل او شعله ور مى شود، و گاه دست به کارهاى زشت و خطرناکى مى زند، و چه بسا بعد از تحقیق و تحمل مى بیند اصل خبر نادرست یا حد اقل ناقص بوده که اگر تحقیق مى کرد، هرگز خشمگین نمى شد.
آرى این قضاوت هاى عجولانه است که در طول تاریخ عامل عصبانیت ها و عواقب تلخ و دردناک شده است.
در حدیثى از امیر مؤمنان على علیه السلام مى خوانیم که مى فرماید: «مِنْ طَبائِعِ الْجُهَّالِ التَّسَرُعُ الَى الْغَضَبِ فِى کُلِ حالٍ؛ از طبیعت جاهلان این است که در هر حال به سوى خشم وغضب سرعت مى کنند (چرا که گرفتار قضاوت هاى عجولانه مى شوند).
2- کمى ظرفیت: افرادى که داراى روح بزرگ، و فکر گسترده هستند، حوادث تلخ را در درون جان خود، تحمل مى کنند و نگه مى دارند، ولى افراد کم ظرفیت با کمترین ناملائمى از ناملائمات بر مى آشوبند، و گاه به زمین و زمان بد مى گویند.
حدیث بالا که سرعت غضب را از خوى جهّال شمرده بود اشاره اى به این حقیقت نیز مى تواند داشته باشد.
3- تکبر و خودبرتربینى: افراد متکبر افرادى پر توقع اند و همیشه مایل هستند که دیگران حریم آنها را حفظ کنند، مقدم آنها را خیر مقدم بدانند و گرامى دارند و امتیازات خاصى براى آنها قائل شوند، اما هنگامى که این عکس العمل ها را از مردم نمى بینند به سرعت عصبانى و خشمگین مى شوند، در حالى که ریشه اصلى بدبختى در وجود خود آنها است و دوستان و اطرافیان مردم گناهى ندارند.
در حدیثى از حضرت مسیح علیه السلام نقل شده که ضمن شرح اسباب غضب یکى از عوامل آن را تکبر و عجب و خودبینى برشمرد.
در حدیث دیگرى از همان حضرت آمده است که حواریون به او گفتند اى آموزنده نیکى ها به ما بگو از همه خطرناک تر چیست؟ فرمود: غضب خداوند است، عرض کردند: با چه وسیله اى از غضب خداوند در امان باشیم، فرمود: غضب نکنید.
عرض کردند سرچشمه غضب چیست؟ فرمود: «الْکِبْرُوا التَّجَبُّرُ وَ مَحْقَرَةُ النَّاسِ؛ تکبر و خودبزرگ بینى و مردم را کوچک شمردن».
4- حسد و کینه توزى: افراد حسود و کینه توز، مواد اصلى کینه توزى را در درون دل نهفته اند، و دقیقاً همچون مخزن باروتى است که با نزدیک شدن به جرقه کوچکى شعله ور مى گردد، و آتش خشم از تمام وجودشان ظاهر مى شود. در حدیثى از امیر مؤمنان على علیه السلام مى خوانیم که فرمود: «الْحِقْدُ مَثارُ الْغَضَبِ؛ کینه توزى سبب خشم است».
5- حرص و دنیاپرستى: افرادى که عشق و دلباختگى به دنیا وجودشان را پرکرده و حرص و آز در درون جانشان لانه گزیده، کمترین مزاحمت به منافع خویش را تحمل نمى کنند، و به سرعت بر مى آشوبند. و از آنجا که زندگى اجتماعى خالى از مزاحمت هاى پى در پى نیست، بلکه مى توان گفت مزاحمت هاى جزئى همه روز وجود این گونه افراد غالباً خشمگین و عصبانى هستند و اگر نتوانند، خشم خود را بر سر این و آن بریزند، درون جانشان را همچون خوره مى خورد.
در ادامه حدیثى که از حضرت مسیح علیه السلام در بالا اشاره کردیم نیز اشاره به این عامل شده و مى فرماید: «وَشِدَّةُ الْحِرْصِ عَلى فُضُولِ الْمالِ وَ الْجاهِ؛ شدت حرص بر فزونى مال و مقام».
درمان غضب :
با توجه به این که غضب، آثار شوم و پیامدهاى بسیار خطرناکى دارد، و گاه شیرازه زندگى انسان را از هم مى پاشد، کوشش و تلاش براى درمان آن بسیار لازم است و افراد عصبانى اگر در اصلاح حال خویش نکوشند پشیمان خواهند شد.
بزرگان علم اخلاق در این زمینه بحث هاى فراوانى دارند و از آن بالاتر در روایات اسلامى دستورهاى مهم و مؤثرى براى خاموش کردن آتش غضب داده شده است که گلچینى از آن را بیان می شود.
1- افراد خشمگین و عصبانى همیشه حتى قبل از آن که شعله هاى آتش غضب قلب آنها را احاطه کند، باید در آثار شوم آن بیندیشند، و مرتب به خود تلقین کنند که غضب آتشى است که ممکن است خرمن ایمان و سعادت و هستى آنها را بسوزاند، غضب آتش خشم خدا را در دنیا و آخرت مى افروزد. غضب دوستان را از انسان دور مى کند و حربه به دست دشمنان مى دهد، غضب آثار ویرانگرى روى اعصاب انسان مى گذارد، عمر او را کم مى کند و سلامتى او رابه خطر مى اندازد. غضب انسان را از رسیدن به مقامات معنوى و مادى باز مى دارد.
به عکس، حلم و بردبارى رمز موفقیت و پیشرفت و سلامت روح و جسم و سبب محبوبیت در جامعه و موجب رضاى خدا و دورى شیطان است. همچنین درباره ثواب هاى الهى که براى بردباران ذخیره شده و کیفرهایى که در انتظار صاحبان غضب است نیز بیندیشید.
نه تنها در حال غضب، بلکه قبل از آن نیز باید در این مسائل بیندیشد و به خود تلقین کند تا گرفتار آن نشود.
2- فکر در عواقب خشم و غضب؛ بارها این نکته را تجربه کرده ایم و اگر ما تجربه نکرده ایم دیگران تجربه کرده اند، که هر تصمیمى که انسان به هنگام غضب مى گیرد نسنجیده و نادرست است و غالباً موجب پشیمانى مى گردد، چه بهتر که این جمله معروف را که از بعضى از دانشمندان به یادگار مانده، همواره با خود زمزمه کند، به هنگام غضب نه تصمیم و نه تنبیه و نه مجازات.
3- از طرق مهم درمان که در روایات بر آن تأکید شده است ذکر خدا است، در بعضى از روایات آمده هنگامى که عصبانى مى شوید: «اعُوْذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطانِ الرَّجِیْمِ» بگوئید.
در بعضى دیگر آمده است به هنگام غضب «لا حَوُلَ وَ لا قُوَّةَ الَّا بِاللَّه الْعَلِىَّ الْعَظِیمِ» بگویید تا غضب از شما برود.
در بعضى دیگر از روایات آمده است: «به هنگام غضب صورت بر زمین بگذارید و براى خدا سجده کنید».
ابو سعید خدرى از پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله نقل مى کند که فرمود: غضب جرقه اى است که در قلب انسان قرار مى گیرد (و آثار آن در وجود او نمایان مى شود) آیا نمى بینید که چشمان او سرخ، و رگ هاى او متورّم مى شود. کسى که این حالات را در خود مشاهده کند، صورتش را به زمین بگذارد.
به یقین هر کس چنین کند و به درگاه خدا پناه ببرد و از او رفع شر شیطان و غضب را بخواهد آرامش مى یابد.
به یقین هر گونه ذکر خدا در این حال مناسب و مؤثر است، ولى آنچه در بالا آمد، مؤثرتر مى باشد.
مرحوم شیخ حرّ عاملى در وسائل، بابى تحت عنوان باب وجوب ذکر اللّه عند الغضب در ابواب جهاد النفس آورده است که دلیل بر اهمیت این موضوع است.
4- تغییر دادن حالت یکى دیگر از طرق درمان غضب است همان گونه که در روایات اسلامى آمده است: اگر شخص در حال نشستن عصبانى شده برخیزد و اگر ایستاده است بنشیند، و صورت از آن صحنه برگرداند یا دراز بکشد و اگر بتواند از آن محل دور شود، و خود را به کار دیگرى مشغول سازد.
این تغییر حالت براى فرو نشستن آتش خشم و غضب بسیار مؤثر و مفید است.
در حدیثى از رسول خدا صلى الله علیه و آله مى خوانیم: «کانَ النَّبِىّ اذا غَضِبَ وَ هُوَ قائِمٌ جَلَسَ وَ اذا غَضِبَ وَ هُوَ جالِسٌ اضْطَجَعَ، فَیَذْهَبُ غَیْضُهُ؛ هنگامى که پیامبر صلى الله علیه و آله (بر اثر کارهاى بسیار زشت جاهلان) عصبانى مى شد، در حالى که ایستاده بود مى نشیت و اگر نشسته بود، به پهلو مى خوابید و خشم او برطرف مى شد».
در بحار الانوار از امام باقر علیه السلام نقل شده است که فرمود: «وَ ایُّما رَجُلٍ غَضِبَ وَ هُو قائِمٌ فَلْیَجْلِسْ فَانَّهُ سَیَذْهَبُ عَنْه رِجْزُ الشَّیْطانِ وَ انْ کانَ جالِساً فَلْیَقُمْ؛ هر کس که خشمگین شود در حالى که ایستاده باشد بنشیند، چرا که پلیدى شیطان از او دور مى شود، و اگر نشسته است برخیزد».
در ذیل این حدیث آمده است که اگر انسان نسبت به یکى از بستگانش خشمگین شود و بدن او را با دست خود لمس کند و این تماس بدنى خشم او را فرو مى نشاند.
5- وضو گرفتن: نوشیدن آب خنک و شستن سر و صورت با آن به یقین در خاموش کردن آتش غضب مؤثر است. بلکه در حدیثى از رسول خدا صلى الله علیه و آله آمده است
«اذا غَضِبَ احَدُکُمْ فَلْیَتَوضَّأ؛ هنگامى که کسى از شما خشمگین شود وضو بگیرد».
از این تعبیر استفاده مى شود که وضو گرفتن به هنگام خشم و غضب مستحب است و در فرو نشاندن آتش غضب تأثیر دارد.
مرحوم علامه مجلسى در تفسیر کوتاهى که بر این حدیث نوشته است مى فرماید:
«بعید نیست که منظور از وضو گرفتن در اینجا شستن دست باشد». ولى با توجه به این که وضو در لسان روایات به معنى همین وضوى نماز است و به اصطلاح حقیقت شرعیه در معنى جدید شده است، ظاهر حدیث مزبور همان وضوى نماز است. در بعضى از روایات از رسول خدا صلى الله علیه و آله علاوه بر وضو، غسل هم وارد شده است مى فرماید: «وَ اذا غَضِبَ احَدُکُمْ فَلَیَتَوَضَّأ وَ لْیَغْتَسِلْ فَانَّ الْغَضَبَ مِنَ النّارِ؛ هنگامى که کسى از شما خشمگین مى شود وضو بگیرد و غسل کند، زیرا غضب از آتش است» (و آتش را آب خاموش مى کند).
و در تعبیر دیگرى آمده است که غضب از شیطان است، و شیطان از آتش آفریده شده و آتش را آب خاموش مى کند، بنابراین هنگامى که کسى از شما خشمگین شد وضو بگیرد».
هرگاه امور بالا به یکدیگر ضمیمه شود، و اضافه بر آنها انسان در پیامدهاى خطرناک غضب در دنیا و آخرت، و کیفر و مجازات الهى آن بیندیشد به یقین آتش غضب او هر چند شدید و سوزان باشد خاموش خواهد شد. مشکل آنجا پیدا مى شود که انسان در همان حال و در همان صحنه بماند و هیچ تغییر و دگرگونى در وضع خود ندهد که نجات از پیامدهاى آن، مشکل و گاه غیر ممکن مى شود.
دوست عزیز برای آشنایی شما با ماهیت خشم و راهکار عملی کنترل، مقابله و مدیریت خشم، مطالبی به صورت کارگاهی که نیاز به تمرین دارد خدمتتان ارائه می شود:
ماهیت خشم:
تغییرات فیزیولوژیک: فعال شدن سیستم عصبی سمپاتیک و ایجاد یک سری تغییرات فیزیولوژیک که بدن را برای انجام اعمال فوری و اورژانسی آماده می کند. این سیستم فعالیت قلب را افزایش می دهد و خون را از اندام های درونی به عضلات ارادی می فرستد تا برای یک اقدام فوری آماده باشند. سایر تغییرات، شامل تنفس های سریع و سطحی، تعریق، لرزش دست، قرمز شدن یا پریدن رنگ صورت، سفت و منقبض شدن عضلات و تنش عضلانی می باشد.
تغییرات شناختی: خشم وضعیت ذهنی را نیز تغییر می دهد که مهمترین آنها عبارتند از:
-خاموش شدن مغز و متوقف شدن پردازش اطلاعات جدید.
-ارزیابی منفی دیگران و موقعیت.
-تمرکز بیش از حد روی رفتار دیگران و کاهش توانایی دیدن نقش خود در ایجاد مشکل.
-بسته شدن گوش ها روی افکار، احساسات و خواسته های دیگران.
-نشخوار ذهنی با رفتار دیگران.
تغییرات رفتاری – افراد هنگام عصبانیت رفتارهای مختلفی را ممکن است نشان دهند که آن را می توان به چهار سبک رفتاری زیر طبقه بندی کرد.
-پرخاشگرانه
-منفعلانه
-پرخاشگرانه – منفعلانه
-قاطعانه
مقابله با خشم:
1- تعهد دادن برای کنترل خشم:
-بررسی هزینه ها و فواید الگوی ابراز خشم
آیا با عصبانیت، چیزهایی را که می خواهید بدست می آورید؟
آیا شما را دچار دردسر می کند؟
آیا به فرزندانتان صدمه می زنی؟
آیا وقتی آرام می شوی، پشیمان می شوی؟تصمیم گیری
-یادآوری هزینه ها و یا پیامدهای منفی خشم
-یادآوری مزایای کنترل خشم
-در میان گذاشتن این تعهد با دوستتان
-کمک خواستن از دوستتان برای یادآوری زمان کنترل خشم
” به خودم تعهد می دهم آرام و غیرپرخاشگرانه رفتار کنم. صرفنظر از اینکه چقدر عصبانی هستم و یا دیگری چکارمی کند“.
2- تشخیص نشانه های اولیه خشم:
نشانه های جسمی یا فیزیولوژیک: افزایش ضربان قلب، تنفس های سریع، تنش عضلات، لرزش دستها، خشکی دهان، تغییر رنگ صورت، داغ شدن، تعریق و گاهی سردرد، معده درد و…
نشانه های شناختی: کاهش تمرکز، اشتغال ذهنی با حرف یا رفتار همسرتان، خودگویی های منفی مانند سرزنش طرف مقابل، تحریف های شناختی مثل بزرگ نمایی، افکار بایددار.
نشانه های رفتاری: بلند شدن تون صدا، افزایش سرعت صدا، ژست های تهدید در حمله، مشت شدن دست ها.
3- شناخت موقعیت ها و عوامل برانگیزاننده خشم:
موقعیت های برانگیزاننده
عوامل خطر
موضوعات حساس
*استراتژی اول – توقف کنید.
*استراتژی دوم – خود را آرام کنید.
الف – آرام کردن خود در موقعیت:
-پیشنهاد دادن و وقفه و درنگ
-از 1 تا 10 شمردن
-نفس خود را بیرون دادن و سپس دو نفس عمیق کشیدن
-نوشیدن یک لیوان آب خنک
-تغییر وضعیت بدنی – اگر ایستاده اید، بنشینید و یا به دیوار تکیه دهید.
-تغییر وضعیت تهاجمی بدن – پایین انداختن شانه ها، باز کردن دست ها از هم، باز کردن مشت ها، ارام کردن بلندی صدا، کند کردن سرعت صدا.
ب- آرام کردن خود پس از ترک موقعیت:
-پیشنهاد دادن تنفس و ترک موقعیت
-رعایت قواعد ترک موقعیت
-پس از اینکه یک چیز خصمانه و انتقادی گفتید، موقعیت را ترک نکنید.
-از ترک موقعیت برای امتناع از صحبت کردن در مورد یک موضوع خاص استفاده نکنید.
-بدون مقدمه، موقعیت را ترک نکنید، بلکه آن را بصورت پیشنهاد مطرح کنید.
-هر کدام به یک مکان جداگانه بروید.
-وقتی موقعیت را ترک می کنید، وظیفه شما آرام کردن خود است، پس در مورد موضوعی که شما را عصبانی کرده، فکر نکنید.
-در انتهای یک ساعت، دوباره پیش هم برگردید.
-اگر باز هم آماده صحبت کردن در مورد موضوع نیستید آن را به 24 ساعت بعد محول کنید.
-اگر در موقعیتی هستید که ترک آن امکانپذیر نیست با هم توافق کنید برای یک ساعت با هم حرف نزنید.
*آرام سازی
1- ریلکسیشن همراه با نشانه
1-1- مرحله ریلکسیشن پیشرونده
2-1- مرحله تنفس همراه با نشانه
2- ریلکسیشن نقاط داغ بدن
3- تنفس های عمیق و دیافراگمی
4- سایر روشهای آرام سازی
*پیاده روی کند و آرام
*ورزش سبک مثل شنا
*انجام فعالیتهای مورد علاقه
*انجام فعالیت های معمول مثل ظرف شستن و جارو کردن
*صحبت کردن با یک فرد مورد اعتماد
*نوشتن احساسات
استراتژی 3- مقابله با افکار برانگیزنده خشم
الف – شناسایی افکار برانگیزنده خشم
ب- مقابله با افکار برانگیزنده خشم
*توقف افکار
*تصویر سازی ذهنی
*خودگویی های مثبت و مقابله ای
*تغییر کانون توجه (تکنیک های حواسپرتی)
*به چالش کشیدن افکار منفی و باورهای غیرواقع بینانه:
الف – به چالش کشیدن عمومی افکار
-چه شواهدی وجود دارد که افکار من درست باشد.
-این افکار چه فایده ای برای من دارد.
-این افکار چه ضررهایی برای من دارد.
-چرا همیشه باید همه چیز طبق میل من پیش برود.
-چرا او باید طبق میل و خواسته من رفتار کند.
-آیا مطمئنم که او واقعاً قصد صدمه زدن به من را داشت.
-آیا این موقعیت، ارزش عصبانی شدن را دارد.
-آیا راه بهتری برای نگاه کردن به این موقعیت وجود دارد.
ب- مقابله با افکار سرزنش کننده
*قضاوت صحیح و درست
*اغراق نکردن و اجتناب از بزرگ نمایی
*عدم استفاده از برچسب های کلی
*اجتناب از خطای اسنادی
ج- مقابله با افکار باید دار
*از استراتژی های مؤثرتری برای تقویت دوستتان استفاده کنید.
*خودتان به فکر برآورده کردن نیازهایتان باشید.
*به فکر پیدا کردن منابع جدید حمایت باشید.
*از درخواست قاطعانه استفاده کنید.
*صرفنظر کنید.
استراتژی 4- فکر کنید
-چرا عصبانی شدم؟
-پشت عصبانیت من چه احساس دردناکی وجود دارد؟
-صرفنظر از کاری که دوستم انجام می دهد یا نمی دهد، چرا عصبانی شدم؟
-چطور می توانم چیزی را که می خواهم بدست آورم بدون اینکه همسرم را وادار به تغییر کنم؟
استراتژی 5- عصبانیت خود را ابراز کنید
*توصیف رفتاری که به شما صدمه زده است.
*بیان حقایق
*تمرکز روی موضوع فعلی
*عدم استفاده از یک آهنگ صدای خصمانه و یا طعنه آمیز
*توصیف شدت احساس و پرهیز از بزرگ نمایی
*توصیف احساسات و نه حمله کردن با آن
*توضیح علت احساس
*بیان تقاضا
– تقاضای یک رفتار خاص
– بیان تقاضا در وجه مثبت
– بیان یک تقاضا در هر بار
تقاضای یک چیز عملی
استراتژی 5- به حرف های دوستتان گوش دهید و همدلی کنید
استراتژی 6- مذاکره
استراتژی 7- طراحی یک برنامه مراقبت از خود
*برنامه باید معقول و منطقی باشد و از آن برای تهدید، تحقیر و تنبیه کردن دوستتان و در نهایت تخریب رابطه اتان استفاده نکنید.
*برنامه باید اختصاصی باشد.
موفق و پاینده باشید. التماس دعا
در روایات اسلامى تعبیرات عجیب و تکان دهنده اى درباره خشم و غضب وارد شده است، که از خطرات این رذیله اخلاقى به خوبى پرده بر مى دارد:
1غضب، آتش پاره سوزان و برافروخته اى است از سوى شیطان».
2- ایمان را فاسد مى کند همان گونه که صبر (داروى بسیار تلخى است که در تلخى ضرب المثل است) عسل را خراب مى کند».
3- سخت ترین دشمن انسان غضب و هواى نفس او است، هر کس بتواند این دو را مهار کند، درجه او بلند مى شود، و به آخرین مرحله کمال مى رسد».
4- غضب آتش برافروخته اى است که هر کس آن را فرو برد، آن آتش را خاموش کرده، و هر کس جلو آن را رها کند، نخستین کسى است که به آن آتش مى سوزد».
5- براى شیطان سپاهى قوى تر از زنان (فاسد) و غضب نیست».
6- خشم و غضب کلید تمام بدى ها است».
7- خطرات غضب به قدرى است که امام سجاد علیه السلام در یکى از دعاهاى معروف صحیفه سجادیه از آن به خدا پناه مى برد و عرضه مى دارد: «الَّلهُمَّ انّى اعُوْذُبِکَ مِنْ هَیَجانِ الْحِرْصِ وَ سَوْرَةِ الْغَضَبِ وَ غَلَبَةِ الْحَسَدِ وَ ضَعُفَ الصَّبْرِ وَ قِلَّةَ الْقَناعَةِ؛ خداوندا من به تو پناه مى برم از هیجان حرص و شدت غضب و چیره شدن حسد و ضعف شکیبائى و کمى قناعت».
8- در حدیث دیگرى از امیر مؤمنان على علیه السلام مى خوانیم: از غضب بپرهیز که آغازش دیوانگى و آخرش پشیمانى است».
9- از همان بزرگوار در تعبیر گویاى دیگرى در رابطه منفى غضب و عقل مى خوانیم: به هنگام غلبه خشم و غضب عقل عاقلان به آزمون گذارده مى شود».
10- کیفر افراد خشمگین و کینه توز و حسود، قبل از هر کس دامن خود آنها را مى گیرد».
11- اکسى که خشم خود را باز دارد، خداوند عیوب او را مستور مى دارد».
12- امام صادق علیه السلام مى فرماید: چه چیز بدتر از غضب است، هنگامى که انسان خشمگین مى شود، آدم مى کشد و افراد پاک را دشنام مى دهد و متهم مى سازد».
از روایات بالا- که گلچینى از روایات زیادى بود که در نکوهش غضب وارد شده است- ابعاد فاجعه اى که غضب و خشم در زندگى انسان مى آفریند به خوبى روشن شد، در حقیقت همان گونه که در روایات بالا آمد خشم بدترین دشمن انسان، آتش سوزان، خطرناکترین لشکر شیطان، کلید تمام بدى ها، آغازش جنون و پایانش پشیمانى است.
اسباب و انگیزه هاى غضب :
غضب و خشم پدیده روحى پیچیده اى است که از عوامل و انگیزه هاى مختلف سرچشمه مى گیرد و شناخت این عوامل یکى از مهمترین اسباب تند خویى و غضب است، از جمله عوامل و اسباب زیر را مى توان نام برد که هر یک سهم مهمى در بروز این پدیده خطرناک روحى دارد از جمله:
1- قضاوت هاى عجولانه: در زندگى فردى و اجتماعى همه روز اخبار ناراحت کننده اى به انسان مى رسد، اگر فوراً به قضاوت بنشیند، آتش خشم در دل او شعله ور مى شود، و گاه دست به کارهاى زشت و خطرناکى مى زند، و چه بسا بعد از تحقیق و تحمل مى بیند اصل خبر نادرست یا حد اقل ناقص بوده که اگر تحقیق مى کرد، هرگز خشمگین نمى شد.
آرى این قضاوت هاى عجولانه است که در طول تاریخ عامل عصبانیت ها و عواقب تلخ و دردناک شده است.
در حدیثى از امیر مؤمنان على علیه السلام مى خوانیم که مى فرماید: «مِنْ طَبائِعِ الْجُهَّالِ التَّسَرُعُ الَى الْغَضَبِ فِى کُلِ حالٍ؛ از طبیعت جاهلان این است که در هر حال به سوى خشم وغضب سرعت مى کنند (چرا که گرفتار قضاوت هاى عجولانه مى شوند).
2- کمى ظرفیت: افرادى که داراى روح بزرگ، و فکر گسترده هستند، حوادث تلخ را در درون جان خود، تحمل مى کنند و نگه مى دارند، ولى افراد کم ظرفیت با کمترین ناملائمى از ناملائمات بر مى آشوبند، و گاه به زمین و زمان بد مى گویند.
حدیث بالا که سرعت غضب را از خوى جهّال شمرده بود اشاره اى به این حقیقت نیز مى تواند داشته باشد.
3- تکبر و خودبرتربینى: افراد متکبر افرادى پر توقع اند و همیشه مایل هستند که دیگران حریم آنها را حفظ کنند، مقدم آنها را خیر مقدم بدانند و گرامى دارند و امتیازات خاصى براى آنها قائل شوند، اما هنگامى که این عکس العمل ها را از مردم نمى بینند به سرعت عصبانى و خشمگین مى شوند، در حالى که ریشه اصلى بدبختى در وجود خود آنها است و دوستان و اطرافیان مردم گناهى ندارند.
در حدیثى از حضرت مسیح علیه السلام نقل شده که ضمن شرح اسباب غضب یکى از عوامل آن را تکبر و عجب و خودبینى برشمرد.
در حدیث دیگرى از همان حضرت آمده است که حواریون به او گفتند اى آموزنده نیکى ها به ما بگو از همه خطرناک تر چیست؟ فرمود: غضب خداوند است، عرض کردند: با چه وسیله اى از غضب خداوند در امان باشیم، فرمود: غضب نکنید.
عرض کردند سرچشمه غضب چیست؟ فرمود: «الْکِبْرُوا التَّجَبُّرُ وَ مَحْقَرَةُ النَّاسِ؛ تکبر و خودبزرگ بینى و مردم را کوچک شمردن».
4- حسد و کینه توزى: افراد حسود و کینه توز، مواد اصلى کینه توزى را در درون دل نهفته اند، و دقیقاً همچون مخزن باروتى است که با نزدیک شدن به جرقه کوچکى شعله ور مى گردد، و آتش خشم از تمام وجودشان ظاهر مى شود. در حدیثى از امیر مؤمنان على علیه السلام مى خوانیم که فرمود: «الْحِقْدُ مَثارُ الْغَضَبِ؛ کینه توزى سبب خشم است».
5- حرص و دنیاپرستى: افرادى که عشق و دلباختگى به دنیا وجودشان را پرکرده و حرص و آز در درون جانشان لانه گزیده، کمترین مزاحمت به منافع خویش را تحمل نمى کنند، و به سرعت بر مى آشوبند. و از آنجا که زندگى اجتماعى خالى از مزاحمت هاى پى در پى نیست، بلکه مى توان گفت مزاحمت هاى جزئى همه روز وجود این گونه افراد غالباً خشمگین و عصبانى هستند و اگر نتوانند، خشم خود را بر سر این و آن بریزند، درون جانشان را همچون خوره مى خورد.
در ادامه حدیثى که از حضرت مسیح علیه السلام در بالا اشاره کردیم نیز اشاره به این عامل شده و مى فرماید: «وَشِدَّةُ الْحِرْصِ عَلى فُضُولِ الْمالِ وَ الْجاهِ؛ شدت حرص بر فزونى مال و مقام».
درمان غضب :
با توجه به این که غضب، آثار شوم و پیامدهاى بسیار خطرناکى دارد، و گاه شیرازه زندگى انسان را از هم مى پاشد، کوشش و تلاش براى درمان آن بسیار لازم است و افراد عصبانى اگر در اصلاح حال خویش نکوشند پشیمان خواهند شد.
بزرگان علم اخلاق در این زمینه بحث هاى فراوانى دارند و از آن بالاتر در روایات اسلامى دستورهاى مهم و مؤثرى براى خاموش کردن آتش غضب داده شده است که گلچینى از آن را بیان می شود.
1- افراد خشمگین و عصبانى همیشه حتى قبل از آن که شعله هاى آتش غضب قلب آنها را احاطه کند، باید در آثار شوم آن بیندیشند، و مرتب به خود تلقین کنند که غضب آتشى است که ممکن است خرمن ایمان و سعادت و هستى آنها را بسوزاند، غضب آتش خشم خدا را در دنیا و آخرت مى افروزد. غضب دوستان را از انسان دور مى کند و حربه به دست دشمنان مى دهد، غضب آثار ویرانگرى روى اعصاب انسان مى گذارد، عمر او را کم مى کند و سلامتى او رابه خطر مى اندازد. غضب انسان را از رسیدن به مقامات معنوى و مادى باز مى دارد.
به عکس، حلم و بردبارى رمز موفقیت و پیشرفت و سلامت روح و جسم و سبب محبوبیت در جامعه و موجب رضاى خدا و دورى شیطان است. همچنین درباره ثواب هاى الهى که براى بردباران ذخیره شده و کیفرهایى که در انتظار صاحبان غضب است نیز بیندیشید.
نه تنها در حال غضب، بلکه قبل از آن نیز باید در این مسائل بیندیشد و به خود تلقین کند تا گرفتار آن نشود.
2- فکر در عواقب خشم و غضب؛ بارها این نکته را تجربه کرده ایم و اگر ما تجربه نکرده ایم دیگران تجربه کرده اند، که هر تصمیمى که انسان به هنگام غضب مى گیرد نسنجیده و نادرست است و غالباً موجب پشیمانى مى گردد، چه بهتر که این جمله معروف را که از بعضى از دانشمندان به یادگار مانده، همواره با خود زمزمه کند، به هنگام غضب نه تصمیم و نه تنبیه و نه مجازات.
3- از طرق مهم درمان که در روایات بر آن تأکید شده است ذکر خدا است، در بعضى از روایات آمده هنگامى که عصبانى مى شوید: «اعُوْذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطانِ الرَّجِیْمِ» بگوئید.
در بعضى دیگر آمده است به هنگام غضب «لا حَوُلَ وَ لا قُوَّةَ الَّا بِاللَّه الْعَلِىَّ الْعَظِیمِ» بگویید تا غضب از شما برود.
در بعضى دیگر از روایات آمده است: «به هنگام غضب صورت بر زمین بگذارید و براى خدا سجده کنید».
ابو سعید خدرى از پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله نقل مى کند که فرمود: غضب جرقه اى است که در قلب انسان قرار مى گیرد (و آثار آن در وجود او نمایان مى شود) آیا نمى بینید که چشمان او سرخ، و رگ هاى او متورّم مى شود. کسى که این حالات را در خود مشاهده کند، صورتش را به زمین بگذارد.
به یقین هر کس چنین کند و به درگاه خدا پناه ببرد و از او رفع شر شیطان و غضب را بخواهد آرامش مى یابد.
به یقین هر گونه ذکر خدا در این حال مناسب و مؤثر است، ولى آنچه در بالا آمد، مؤثرتر مى باشد.
مرحوم شیخ حرّ عاملى در وسائل، بابى تحت عنوان باب وجوب ذکر اللّه عند الغضب در ابواب جهاد النفس آورده است که دلیل بر اهمیت این موضوع است.
4- تغییر دادن حالت یکى دیگر از طرق درمان غضب است همان گونه که در روایات اسلامى آمده است: اگر شخص در حال نشستن عصبانى شده برخیزد و اگر ایستاده است بنشیند، و صورت از آن صحنه برگرداند یا دراز بکشد و اگر بتواند از آن محل دور شود، و خود را به کار دیگرى مشغول سازد.
این تغییر حالت براى فرو نشستن آتش خشم و غضب بسیار مؤثر و مفید است.
در حدیثى از رسول خدا صلى الله علیه و آله مى خوانیم: «کانَ النَّبِىّ اذا غَضِبَ وَ هُوَ قائِمٌ جَلَسَ وَ اذا غَضِبَ وَ هُوَ جالِسٌ اضْطَجَعَ، فَیَذْهَبُ غَیْضُهُ؛ هنگامى که پیامبر صلى الله علیه و آله (بر اثر کارهاى بسیار زشت جاهلان) عصبانى مى شد، در حالى که ایستاده بود مى نشیت و اگر نشسته بود، به پهلو مى خوابید و خشم او برطرف مى شد».
در بحار الانوار از امام باقر علیه السلام نقل شده است که فرمود: «وَ ایُّما رَجُلٍ غَضِبَ وَ هُو قائِمٌ فَلْیَجْلِسْ فَانَّهُ سَیَذْهَبُ عَنْه رِجْزُ الشَّیْطانِ وَ انْ کانَ جالِساً فَلْیَقُمْ؛ هر کس که خشمگین شود در حالى که ایستاده باشد بنشیند، چرا که پلیدى شیطان از او دور مى شود، و اگر نشسته است برخیزد».
در ذیل این حدیث آمده است که اگر انسان نسبت به یکى از بستگانش خشمگین شود و بدن او را با دست خود لمس کند و این تماس بدنى خشم او را فرو مى نشاند.
5- وضو گرفتن: نوشیدن آب خنک و شستن سر و صورت با آن به یقین در خاموش کردن آتش غضب مؤثر است. بلکه در حدیثى از رسول خدا صلى الله علیه و آله آمده است
«اذا غَضِبَ احَدُکُمْ فَلْیَتَوضَّأ؛ هنگامى که کسى از شما خشمگین شود وضو بگیرد».
از این تعبیر استفاده مى شود که وضو گرفتن به هنگام خشم و غضب مستحب است و در فرو نشاندن آتش غضب تأثیر دارد.
مرحوم علامه مجلسى در تفسیر کوتاهى که بر این حدیث نوشته است مى فرماید:
«بعید نیست که منظور از وضو گرفتن در اینجا شستن دست باشد». ولى با توجه به این که وضو در لسان روایات به معنى همین وضوى نماز است و به اصطلاح حقیقت شرعیه در معنى جدید شده است، ظاهر حدیث مزبور همان وضوى نماز است. در بعضى از روایات از رسول خدا صلى الله علیه و آله علاوه بر وضو، غسل هم وارد شده است مى فرماید: «وَ اذا غَضِبَ احَدُکُمْ فَلَیَتَوَضَّأ وَ لْیَغْتَسِلْ فَانَّ الْغَضَبَ مِنَ النّارِ؛ هنگامى که کسى از شما خشمگین مى شود وضو بگیرد و غسل کند، زیرا غضب از آتش است» (و آتش را آب خاموش مى کند).
و در تعبیر دیگرى آمده است که غضب از شیطان است، و شیطان از آتش آفریده شده و آتش را آب خاموش مى کند، بنابراین هنگامى که کسى از شما خشمگین شد وضو بگیرد».
هرگاه امور بالا به یکدیگر ضمیمه شود، و اضافه بر آنها انسان در پیامدهاى خطرناک غضب در دنیا و آخرت، و کیفر و مجازات الهى آن بیندیشد به یقین آتش غضب او هر چند شدید و سوزان باشد خاموش خواهد شد. مشکل آنجا پیدا مى شود که انسان در همان حال و در همان صحنه بماند و هیچ تغییر و دگرگونى در وضع خود ندهد که نجات از پیامدهاى آن، مشکل و گاه غیر ممکن مى شود.
دوست عزیز برای آشنایی شما با ماهیت خشم و راهکار عملی کنترل، مقابله و مدیریت خشم، مطالبی به صورت کارگاهی که نیاز به تمرین دارد خدمتتان ارائه می شود:
ماهیت خشم:
تغییرات فیزیولوژیک: فعال شدن سیستم عصبی سمپاتیک و ایجاد یک سری تغییرات فیزیولوژیک که بدن را برای انجام اعمال فوری و اورژانسی آماده می کند. این سیستم فعالیت قلب را افزایش می دهد و خون را از اندام های درونی به عضلات ارادی می فرستد تا برای یک اقدام فوری آماده باشند. سایر تغییرات، شامل تنفس های سریع و سطحی، تعریق، لرزش دست، قرمز شدن یا پریدن رنگ صورت، سفت و منقبض شدن عضلات و تنش عضلانی می باشد.
تغییرات شناختی: خشم وضعیت ذهنی را نیز تغییر می دهد که مهمترین آنها عبارتند از:
-خاموش شدن مغز و متوقف شدن پردازش اطلاعات جدید.
-ارزیابی منفی دیگران و موقعیت.
-تمرکز بیش از حد روی رفتار دیگران و کاهش توانایی دیدن نقش خود در ایجاد مشکل.
-بسته شدن گوش ها روی افکار، احساسات و خواسته های دیگران.
-نشخوار ذهنی با رفتار دیگران.
تغییرات رفتاری – افراد هنگام عصبانیت رفتارهای مختلفی را ممکن است نشان دهند که آن را می توان به چهار سبک رفتاری زیر طبقه بندی کرد.
-پرخاشگرانه
-منفعلانه
-پرخاشگرانه – منفعلانه
-قاطعانه
مقابله با خشم:
1- تعهد دادن برای کنترل خشم:
-بررسی هزینه ها و فواید الگوی ابراز خشم
آیا با عصبانیت، چیزهایی را که می خواهید بدست می آورید؟
آیا شما را دچار دردسر می کند؟
آیا به فرزندانتان صدمه می زنی؟
آیا وقتی آرام می شوی، پشیمان می شوی؟تصمیم گیری
-یادآوری هزینه ها و یا پیامدهای منفی خشم
-یادآوری مزایای کنترل خشم
-در میان گذاشتن این تعهد با دوستتان
-کمک خواستن از دوستتان برای یادآوری زمان کنترل خشم
” به خودم تعهد می دهم آرام و غیرپرخاشگرانه رفتار کنم. صرفنظر از اینکه چقدر عصبانی هستم و یا دیگری چکارمی کند“.
2- تشخیص نشانه های اولیه خشم:
نشانه های جسمی یا فیزیولوژیک: افزایش ضربان قلب، تنفس های سریع، تنش عضلات، لرزش دستها، خشکی دهان، تغییر رنگ صورت، داغ شدن، تعریق و گاهی سردرد، معده درد و…
نشانه های شناختی: کاهش تمرکز، اشتغال ذهنی با حرف یا رفتار همسرتان، خودگویی های منفی مانند سرزنش طرف مقابل، تحریف های شناختی مثل بزرگ نمایی، افکار بایددار.
نشانه های رفتاری: بلند شدن تون صدا، افزایش سرعت صدا، ژست های تهدید در حمله، مشت شدن دست ها.
3- شناخت موقعیت ها و عوامل برانگیزاننده خشم:
موقعیت های برانگیزاننده
عوامل خطر
موضوعات حساس
*استراتژی اول – توقف کنید.
*استراتژی دوم – خود را آرام کنید.
الف – آرام کردن خود در موقعیت:
-پیشنهاد دادن و وقفه و درنگ
-از 1 تا 10 شمردن
-نفس خود را بیرون دادن و سپس دو نفس عمیق کشیدن
-نوشیدن یک لیوان آب خنک
-تغییر وضعیت بدنی – اگر ایستاده اید، بنشینید و یا به دیوار تکیه دهید.
-تغییر وضعیت تهاجمی بدن – پایین انداختن شانه ها، باز کردن دست ها از هم، باز کردن مشت ها، ارام کردن بلندی صدا، کند کردن سرعت صدا.
ب- آرام کردن خود پس از ترک موقعیت:
-پیشنهاد دادن تنفس و ترک موقعیت
-رعایت قواعد ترک موقعیت
-پس از اینکه یک چیز خصمانه و انتقادی گفتید، موقعیت را ترک نکنید.
-از ترک موقعیت برای امتناع از صحبت کردن در مورد یک موضوع خاص استفاده نکنید.
-بدون مقدمه، موقعیت را ترک نکنید، بلکه آن را بصورت پیشنهاد مطرح کنید.
-هر کدام به یک مکان جداگانه بروید.
-وقتی موقعیت را ترک می کنید، وظیفه شما آرام کردن خود است، پس در مورد موضوعی که شما را عصبانی کرده، فکر نکنید.
-در انتهای یک ساعت، دوباره پیش هم برگردید.
-اگر باز هم آماده صحبت کردن در مورد موضوع نیستید آن را به 24 ساعت بعد محول کنید.
-اگر در موقعیتی هستید که ترک آن امکانپذیر نیست با هم توافق کنید برای یک ساعت با هم حرف نزنید.
*آرام سازی
1- ریلکسیشن همراه با نشانه
1-1- مرحله ریلکسیشن پیشرونده
2-1- مرحله تنفس همراه با نشانه
2- ریلکسیشن نقاط داغ بدن
3- تنفس های عمیق و دیافراگمی
4- سایر روشهای آرام سازی
*پیاده روی کند و آرام
*ورزش سبک مثل شنا
*انجام فعالیتهای مورد علاقه
*انجام فعالیت های معمول مثل ظرف شستن و جارو کردن
*صحبت کردن با یک فرد مورد اعتماد
*نوشتن احساسات
استراتژی 3- مقابله با افکار برانگیزنده خشم
الف – شناسایی افکار برانگیزنده خشم
ب- مقابله با افکار برانگیزنده خشم
*توقف افکار
*تصویر سازی ذهنی
*خودگویی های مثبت و مقابله ای
*تغییر کانون توجه (تکنیک های حواسپرتی)
*به چالش کشیدن افکار منفی و باورهای غیرواقع بینانه:
الف – به چالش کشیدن عمومی افکار
-چه شواهدی وجود دارد که افکار من درست باشد.
-این افکار چه فایده ای برای من دارد.
-این افکار چه ضررهایی برای من دارد.
-چرا همیشه باید همه چیز طبق میل من پیش برود.
-چرا او باید طبق میل و خواسته من رفتار کند.
-آیا مطمئنم که او واقعاً قصد صدمه زدن به من را داشت.
-آیا این موقعیت، ارزش عصبانی شدن را دارد.
-آیا راه بهتری برای نگاه کردن به این موقعیت وجود دارد.
ب- مقابله با افکار سرزنش کننده
*قضاوت صحیح و درست
*اغراق نکردن و اجتناب از بزرگ نمایی
*عدم استفاده از برچسب های کلی
*اجتناب از خطای اسنادی
ج- مقابله با افکار باید دار
*از استراتژی های مؤثرتری برای تقویت دوستتان استفاده کنید.
*خودتان به فکر برآورده کردن نیازهایتان باشید.
*به فکر پیدا کردن منابع جدید حمایت باشید.
*از درخواست قاطعانه استفاده کنید.
*صرفنظر کنید.
استراتژی 4- فکر کنید
-چرا عصبانی شدم؟
-پشت عصبانیت من چه احساس دردناکی وجود دارد؟
-صرفنظر از کاری که دوستم انجام می دهد یا نمی دهد، چرا عصبانی شدم؟
-چطور می توانم چیزی را که می خواهم بدست آورم بدون اینکه همسرم را وادار به تغییر کنم؟
استراتژی 5- عصبانیت خود را ابراز کنید
*توصیف رفتاری که به شما صدمه زده است.
*بیان حقایق
*تمرکز روی موضوع فعلی
*عدم استفاده از یک آهنگ صدای خصمانه و یا طعنه آمیز
*توصیف شدت احساس و پرهیز از بزرگ نمایی
*توصیف احساسات و نه حمله کردن با آن
*توضیح علت احساس
*بیان تقاضا
– تقاضای یک رفتار خاص
– بیان تقاضا در وجه مثبت
– بیان یک تقاضا در هر بار
تقاضای یک چیز عملی
استراتژی 5- به حرف های دوستتان گوش دهید و همدلی کنید
استراتژی 6- مذاکره
استراتژی 7- طراحی یک برنامه مراقبت از خود
*برنامه باید معقول و منطقی باشد و از آن برای تهدید، تحقیر و تنبیه کردن دوستتان و در نهایت تخریب رابطه اتان استفاده نکنید.
*برنامه باید اختصاصی باشد.
موفق و پاینده باشید. التماس دعا
