سید عبدالمجید زواری،

اندیشکده روابط بین الملل، بر‌اساس شواهد موجود به نظر می‌رسد بازیگران موثر در عرصه سیاسی یمن را بتوان به پنج گروه تقسیم کرد. نخستین بازیگر موثر جنبش انصار‌الله است که آنها را می‌توان به عنوان نماینده شیعیان برنده فعلی رویدادهای یمن دانست. این گروه چهل و پنج درصد جمعیت یمن را تشکیل می‌دهند و اصلی‌ترین مطالبه آنها رفع محرومیت‌های ناشی از دولت گذشته و حق برابری با بقیه گروه‌های یمنی است.

دومین گروه موثر اهل تسنن و دیگر اقلیت‌های داخلی یمن هستند که خود به چند دسته تقسیم می‌شوند. دسته اول که اکثریت این گروه را تشکیل می‌دهند، افرادی هستند که خود از فساد و ضعف ساختاری حکومت‌های گذشته ناراضی بوده و در اصل جنبش انصارالله را فرصتی برای گذار از شرایط گذشته می‌دانند. این افراد یا با اقدامات انصارالله موافقند و یا مخالفتی با آن ندارند. مهمترین دغدغه این دسته حفظ خودمختاری و استقلال‌شان است و تا هنگامی که شیعیان این اصل را برای آنها تضمین کنند مخالفتی با اقدامات حوثی‌ها نخواهند داشت. دسته دوم از اهل تسنن افرادی هستند که با تحریک گروه‌های سلفی و جریان‌های وابسته به وهابیت در صدد تشدید اختلاف‌های میان شیعیان و اهل تسنن و منحرف کردن انقلاب یمن به جنگی فرقه‌ای هستند. این جریان از حمایت همه جانبه کشورهای عربی به رهبری عربستان برخوردارند و هدف اصلی‌شان به بن‌بست کشاندن قیام انصار‌الله و یا تجزیه یمن است. عربستان و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس سومین بازیگر موثر صحنه سیاسی یمن هستند که پس از سال‌ها تلاش برای محدودیت و سرکوب همه‌جانبه شیعیان در یمن و ترویج وهابیت، حیاط خلوت خود را در معرض خطر می‌بینند. عربستان که در طول نیم قرن گذشته همواره با حمایت از دیکتاتوری‌های این کشور، در جهت سرکوب هر چه بیشتر شیعیان و به حاشیه راندن آنها گام برداشته است، این بار نیز پیروزی انصارالله را بر نمی‌تابد و به شیوه‌های مختلف در جهت حفظ حوزه نفوذ خود اقدام می‌کند.

آمریکا به نمایندگی از کشورهای غربی یکی دیگر از بازیگران موثر صحنه تحولات یمن است که تحولات این کشور را عمدتاً از منظر حفظ امنیت بر آبراه راهبردی باب‌المندب رصد می‌کند. این تنگه به عنوان شاهراه تجارت آسیا، اروپا و آفریقا دو سوم تجارت دریایی جهان را در خود جای داده است و کمترین تهدیدی به آن می‌تواند خسارت‌های جبران‌ناپذیری بر اقتصاد جهان داشته باشد.

بدین ترتیب در صورت بی‌ثباتی یا به قدرت رسیدن گروه‌های تندرو احتمالاً شاهد افزایش پدیده دزدی دریایی در آبهای یمن و یا سومالی خواهیم بود که در فقدان دولت امنیت منطقه را به مخاطره خواهند انداخت. با توجه به موارد فوق و همچنین رقابت‌های عربستان و کشورهای غربی در معادلات منطقه‌ای با ایران، احتمالاً این کشورها با به رسمیت نشناختن دولت انصارالله زمینه را برای تشدید فشارهای داخلی و خارجی بر این گروه فراهم خواهند کرد. تعطیلی سفارتخانه‌های برخی کشورهای غربی و عربی در این راستا ارزیابی می‌شود.

جمهوری اسلامی‌ ایران یکی دیگر از بازیگران اثربخش عرصه تحولات یمن است که به رغم تبلیغات فراوان، هیچگاه سند معتبری دال بر دخالت و حمایت از گروه‌های داخلی این کشور ارایه نشده است و به نظر می‌رسد نفوذ معنوی ایران در یمن تاثیرگذاری بیشتری دارد. به دلیل جمعیت بالای شیعیان، مجاورت با عربستان به عنوان رقیب سنتی ایران در منطقه و همچنین امکان تسلط بر شاهراه راهبردی تنگه باب‌المندب به عنوان حلقه اتصال تجارت شرق به غرب، وزن سیاسی و قدرت چانه‌زنی ایران را در مواجهه با رقبایی همچون آمریکا و عربستان و همچنین پاسخ‌های احتمالی به تهدیدات آنها افزایش خواهد داد. اشتراکات مذهبی و همچنین دیدگاه‌های مشابه حوثی‌ها در قبال نفی قدرت‌های سلطه و مشروعیت رژیم صهیونیستی از دیگر مواردی است که به نزدیکی هر چه بیشتر تهران و جنبش انصارالله منجر شده است. بر همین اساس در صورت موفقیت انصارالله در تشکیل حکومتی مقتدر این کشور می‌تواند پس از ایران، سوریه، لبنان و فلسطین، به عنوان پنجمین عضو محور مقاومت در جهت تضعیف بیش از پیش منافع راهبردی متحدان آمریکا و به ویژه رژیم صهیونیستی گام بردارد.