تکنیک های تقویت حافظه

 تکنیک های تقویت حافظه

 

 1- استفاده از یادیارها (یادآورنده ها)

این تکنیک به ما کمک می کند تا اطلاعاتی را که به یاد آوردن آن ها سخت و دشوار است را کد گذاری کنیم . با «کد گذاری» آن اطلاعات را بهتر و آسان تر به یاد می آوریم .

کلمه ی یادیار به معنی کمک کننده ی حافظه می باشد و بهره گیری از این تکنیک به حافظه کمک می شود تا فرآیند یادسپاری و یادآوری راحت تر و سریع تر صورت پذیرد .

 

انواع یادیارها

 الف) مخفف ها : در این روش برای به خاطر سپردن یک مجموعه کلمات با استفاده از حروف ابتدایی کلمات یک کلمه مخفف (اختصاری) ساخته می شود . مثلاً برای یادسپاری رنگ های تجزیه شده توسط منشور (یا رنگ های رنگین کمان) از کلمه ی مخفف «قنز سانب» استفاده می شود که به ترتیب حروف اول رنگ های قرمز ، نارنجی ، زرد ، سبز ، آبی ، نیلی و بنفش می باشد .

 

 ب) وزن و قافیه : استفاده از وزن و قافیه در به یاد سپاری بسیاری از مطالب کاربرد دارد . به چند مثال زیر توجه کنید :

در درس عربی معرفه یکی از انواع اسم است که شش حالت دارد :

1- ضمیر   2- اسم اضافه   3- علم (اسم خاص)   4- معرفه به ال (الف و لام)   5- اسم موصول   6- اسم اشاره

شما می توانید با حفظ کردن شعر زیر به حافظه ی خود کمک کنید .

معارف شش بود ، مُضمر اضافه          عَلَم ، ذوللام ، موصول و اشاره

و یا برای یادگیری انواع اسم آلت می توان شعر زیر را حفظ کرد :

اسم آلت که بر آلت دال است          مِفعَل و مِفعَله و مِفعال است

 

 

 2- استفاده از تصویرسازی ذهنی

یعنی برقراری ارتباط معنی دار بین مطالب از طریق یک رابطه ی ذهنی بین آن ها .

اطلاعات می توانند به دو صورت کلامی (کلمات) و بصری (تصاویر) در حافظه ضبط و نگهداری شوند . مثلاً شما می توانید کلمه ی «درخت» را به حافظه بسپارید و یا می توانید تصویر یک درخت را در حافظه ی خویش نگهداری نمایید . تصویرسازی از اطلاعات نقش به سزایی در به یاد سپاری و به یادآوری آن ها دارد . تصاویر ذاتاً بیشتر از کلمات در حافظه نگهداری می شوند . علاوه بر این که تصاویری را که می بینیم بهتر و دقیق تر در حافظه نگهداری می کنیم ، کلماتی را که با تصویرشان همراه ساخته ایم نیز بهتر در حافظه ضبط می شوند . توجه داشته باشید منظور از تصویرسازی کلمات ، تصویر خود کلمه نیست ؛ بلکه تصویر موضوعی است که کلمه به آن ارتباط دارد و به خوبی در ذهن نقش می بندد . این امر به ددو علت می تواند باشد . یکی آن که تصاویر ذاتاً بیشتر از کلمات در ذهن باقی می مانند و دوم اینکه کلمات یا مفاهیمی که تصویر ذهنی آن ها را می سازیم دو بار رمزگذاری می شوند (یک بار رمزگذاری کلامی و یک بار رمزگذاری بصری) . تصویرسازی مفاهیم علاوه بر افزایش میزان حافظه ، موقعیت های یادگیری را جذاب و جالب تر می سازد . در این روش با یک برنامه ریزی ذهنی (تصویرسازی) یادگیری از یک شیوه ی تکرار بیش از اندازه و بدون تفکر به یک شیوه ی یادگیری موثر تبدیل می گردد .

علاوه بر این ها شما می توانید با استفاده از تخیل ، ابتکار و خلاقیت ، حتی از مفاهیم کاملاً انتزاعی نیز تصاویری دقیق ، روشن و ساده بسازید و آن ها را برای مدت زمان طولانی تر به خاطر بسپارید .

توانایی کلامی در نیم کره ی چپ مغز و تصویرسازی ذهنی در نیم کره ی راست مغز جای دارد . وقتی ما موادّ کلامی را به تصاویر ذهنی و تصاویر ذهنی را به پدیده های کلامی ربط می دهیم در بازیابی اطلاعات از حافظه ، موفق تر هستیم .

بنابراین ما باید از تمام ظرفیت حافظه ی خویش برای به خاطر سپردن اطلاعات و به یاد آوردن آن ها استفاده نماییم . برای این که از تصویرسازی ذهنی بهتر استفاده کنیم می توانیم کارهای زیر را انجام دهیم :

با استفاده از تصاویر ذهنی به طور موثری به اطلاعات کد بدهید و به دلیل مشخص بودن تصاویر ، به هنگام لزوم می توانید آن ها را به سادگی به یاد آورید .

سعی کنید از تصاویر مطبوع و مثبت استفاده کنید . مغز غالباً تصاویر ناخوشایند را از خود دور می کند .

از تمام حواس خود برای کد گذاری اطلاعات یا جلوه دادن تصاویر استفاده کنید . به یاد داشته باشید که یادآورنده ها می تواند حاوی صداها ، بوها ، مزه ها ، لمس ها ، حرکت ها ، احساس و تصاویر باشند .

از شوخ طبعی استفاده کنید ، موضوعات شاد و یا عجیب و غریب و خنده دار اده تر از مطالب عادی به یاد می آیند .

به طور مثال می توانید برای به خاطر سپردن عدد 1 در ذهن با تجسم آن ها به شکل نیزه ای که برای شکار ماهی قرمز به کار می رود ارتباطی میان این عدد و ماهی قرمز برقرار کنید .

 

 

 3- استفاده از تداعی (مرتبط سازی)

تداعی عبارت است از دریافت اطلاعات و ارتباط دادن آن ها با چیزهایی که قبلاً آموخته ایم . در این روش بین مطالب جدید و مطالبی که قبلاً فرا گرفته ایم ، نوعی رابطه برقرار می کنیم به طوری که با یادآوری یکی ، مطالب دیگر نیز به یاد آورده می شود .

روش مرتبط سازی یکی از ساده ترین روش های تقویت حافظه است و از طریق برقراری ارتباط ساده میان موضوعات یک فهرست و ارتباط دادن آن با یک تصویر واضح موضوعات مورد نظر ، مورد استفاده قرار می گیرد و با دریافت اولین تصویر این ارتباط برقرار می گردد . چنین رابطه ای می تواند مضحک و غیر منطقی ، متحرک و رنگی باشد .

برای این که بتوانید از این روش خوب استفاده کنید ، اشیاء را روی هم دیگر بیندازید ، تصاویر را در یکدیگر ادغام کنید ، اشیاء را در یکدیگر بپیچید ، بچرخانید ، به یکدیگر بکوبید . اجسام را با استفاده از رنگ ، بو ، شکل یا حسّ مشابه به یکدیگر پیوند دهید . این کار را می توانید با بهره گیری از استعاره ، تمثیل ، قیاس ، تشبیه و حتی تضاد بین دو موضوع انجام دهید .

مثلاً املاء کلمه راهب ← چون راهب دو چشم دارد پس از هـ دو چشم استفاده می شود . و یا برای اینکه خسوف (ماه گرفتگی) را با کسوف (خورشید گرفتگی) اشتباه نگیرید بگویید دو حرف «خ» با هم نمی آید :

خسوف ← ماه گرفتگی

کسوف ← خورشید گرفتگی

 

 

 4- استفاده از واسطه ها

از طریق واسطه ها می توان بین مطالب و مواد غیر مرتبط روابط معنی دار برقرار کرد . مثلاً به شما جفت کلماتی مانند شانه ، لیوان – پا ، صندلی – چکش ، ساعت – داده می شود و با گفتن کلمه ی اول شما باید کلمه ی دوم را بگویید . شما می توانید با معنی دار کردن جفت های کلمات از واسطه های ذهنی استفاده کنید . مثلاً «شانه در لیوان» ، «او پایش را روی صندلی گذاشت» و یا «او با چکش به ساعت کوبید» . حتماً لازم نیست جملات واقعی باشند بلکه می توان خیالی ، هیجانی ، خنده دار ، بی معنی و یا اغراق آمیز باشند .

 

 

 5- سازمان دادن اطلاعات

سازماندهی اطلاعات یکی از مهم ترین موضوعاتی است که در رابطه با حافظه باید به آن توجه داشت . شما با استفاده از این تکنیک ، توانایی فوق العاده ای در حفظ و نگهداری حجم عظیمی از اطلاعات پیدا می کنید . اگر کمی در این مورد فکر کنید در می یابید که میزان اطلاعاتی که روزانه به حافظه می سپارید و یا به خاطر می آورید بسیار زیاد است که بدون سازمان دهی و طبقه بندی این داده ها نمی توانید به قدرت حافظه ی خود اعتماد کنید .

حافظه به نوعی شبیه یک انبار بی نهایت وسیع است که مقدار زیادی اطلاعات در آن جا داده شده و دائماً به میزان اطلاعات افزوده می شود . با این توضیح یکی از اولین ویژگی هایی که این انبار وسیع باید داشته باشد تا یافتن یک موضوع (به خاطر آوردن یک موضوع) در آن ساده باشد منظّم بودن آن است . منظّم بودن حافظه تنها از طریق سازماندهی کردن اطلاعاتی که می خواهید در آن جا دهید امکان پذیر است .

سازمان دهی اطلاعات گاهی با یک یادداشت برداری اصولی و یا بهره گیری از چارت و نمودار و یک طبقه بندی کردن اطلاعات صورت می پذیرد . این کار به شما کمک می کند که انبار حافظه ی خود را منظّم ساخته و دست رسی به اطلاعات آسان تر می شود و فراموشی کم تر اتفاق می افتد .

این روش در بازیابی اطلاعات از حافظه بسیار ضروری است . سازمان دادن مطالب هم یادگیری را آسان می کند و هم به یادآوری مطالب کمک می کند . نمونه ای از سازمان دادن به شکل زیر است .

 

 

6- تکنیک عدد / قافیه

این روش از طریق کمک به ایجاد تصاویر ذهنی عمل می کند که در آن اعداد با اشیای هم قافیه آن ها مطابقت داده می شوند . سپس می توانید این تصاویر را با تصاویر اشیایی که باید به یاد آورده شوند ارتباط دهید .

روش عدد / قافیه ، برای به یاد آوردن فهرست ها بسیار موثر است . این روش از طریق «میخ کوبی» موضوعاتی که باید به یاد آورنده شوند ، به تصاویر هم قافیه با اعداد صفر تا ده عمل می کنند مثلاً اعداد 1 تا 10 را می توانید با کلمات هم قافیه همراه کنید .

شما اگر توانستید اعداد 1 تا 10 را با کلمات هم قافیه آن ها ارتباط بدهید به راحتی می توانید بگویید که با عدد 5 چه کلمه ای همراه است . (گنج)

فرض کنید این کلمات را باید حفظ کنید و با گفتن شماره ی هر کلمه ، به کلمه ی مورد نظر اشاره کنید .

1- میز                   6- پرتقال

2- گربه                  7- دوچرخه

3- پر                     8- کلاه

4- برگ                  9- مرغ

5- ماهی                  10- انگشت

برای اینکه بتوانید به راحتی این سری کلمات را حفظ کنید لازم است با استفاده از تصاویر ذهنی و استفاده از جملات تخیّلی ، اغراق آمیز ، بی معنی و حتی خنده دار بین اعداد و کلمه ی مورد نظر ارتباط ایجاد کنید .

مثلاً 5 (گنج) – ماهی ← تصور کنید ماهی بزرگی قدّ خودتان گرفته اید و از شکمش یک صندوق گنج قیمتی یافته اید ؟!

و یا 7 (نفت) دوچرخه ← ده ها بشکه نفت را مجسّم کنید که به ترک دوچرخه تان بسته اید و می خواهید به شهر دیگری منتقل کنید . برای سایر کلمات نیز شما می توانید این گونه عمل کنید . طبیعی است این توانایی مستلزم ممارست و تمرین زیاد است .

 

 

7- تکنیک عدد / شکل

این روش شبیه عدد / قافیه است . این روش از طریق کمک به ایجاد تصاویری ذهنی عمل می کند که در آن اعداد با تصاویری که شبیه به عدد هستند مطابقت داده شده اند . سپس می توانید این تصاویر را با اشیایی که می خواهید به یاد آورید ارتباط دهید . مثلاً عدد 1 شبیه شمع ، نیزه و عصا است . عدد دو انگلیسی شبیه قو است ، عدد هشت شبیه ساعت شنی است ، عدد پنج فارسی شبیه قلب است . به طور کلّی قیافه دار کردن اعداد به عنوان یکی از تکنیک های تقویت حافظه به شمار می رود .

این تکنیک به خصوص در به خاطر سپردن اعداد که یکی از مشکل ترین قسمت های یادگیری مطالب است کاربرد زیادی دارد . در این تکنیک کلماتی خاص جایگزین اعداد می شوند . این کلمات به نوعی انتخاب می شوند که حرف اوّل آن ها با حرف اوّل عدد یکی باشد . مثلاً :

1(یک) ← یونجه                  2(دو) ← دفتر

12 (یک و دو) ← یدالله                  39 (سه و نه) ← سنتور

65 (شش و پنج) ← شپش

شما می توانید کلمات جایگزین عدد 0 تا 99 را به همین شکل قایفه دار کنید . شما اگر بخواهید عدد123965 را بخاطر بسپارید ، باید ابتدا آن را به سه عدد دو رقمی 12 و 39 و 65 تقسیم کنید و قدم بعدی آن است که کلمات یدالله جایگزین 12 و سنتور جایگزین 39 و شپش جایگزین 65 را به ترتیب به هم ربط دهید . فرضاً مجسّم کنید که یدالله خان همین طور که مشغول سنتور زدن است شپش های سرش را هم می کشد .

 

 

منبع : مهارت های تحصیلی (اردشیر کیانی)

برچسب‌ها: مهارت تقویت حافظه