مذهبی

همه مراجع: اگر هر يك از آنان در بخشى از فقه اعلم باشند، مقلد بايد در هر بخشى، از مجتهد اعلم تقليد كند. منبع: آيات عظام امام، نورى، فاضل، مكارم و سيستانى، تعليقات على العروة، ج 1، التقليد، م 47 و دفتر: همه مراجع.    

آيات عظام امام و خامنه‏اى: بنابراحتياط واجب، بايداز مجتهد اعلم تقليد كرد.  آيات عظام بهجت، تبريزى، سيستانى، فاضل، مكارم، نورى و وحيد: آرى، تقليد از مجتهد اعلم واجب است.  آيةاللَّه صافى: بنابر احتياط واجب، بايد مجتهد ديگر، اعلم از او نباشد.  تبصره 1. تقليد از اعلم در جايى لازم است كه مجتهدان، اختلاف نظر دارند و اگر فتواى همگى يكسان ...

همه مراجع (به جزآيت الله سيستانى): واجب است اشتباه خود را در صورت امكان برطرف سازد.  آيةاللَّه سيستانى: بنابر احتياط واجب، بايد اشتباه خود را در صورت امكان برطرف سازد.  تبصره. حكم ياد شده در صورتى است كه گفته او، باعث شود شنونده بر خلاف وظيفه شرعى‏اش عمل كند؛ وگرنه هيچ گونه الزامى در كار نيست. از اين رو برخى از ...

همه مراجع (به جزآيت الله صافى): تقليد نا بالغ مميز صحيح است؛ لذا مى‏توانيد بر تقليد امام خمينى باقى بمانيد. آيةاللَّه صافى: اگر علم به تقليد صحيح داشته باشيد بقا بر تقليد بعيد نيست؛ اما اصالة الصحة در تقليد نابالغ جارى نيست. تبصره 1. در فرض ياد شده بقا بر تقليد در صورتى است كه شخص بداند تقليدش در آن دوران ...

از مجتهدى كه از دنيا رفته، تقليد مى‏كردم؛ اكنون مجتهد زنده را اعلم از او مى‏دانم، آيا مى‏توانم بر تقليد وى باقى بمانم؟ آيات عظام امام و خامنه‏اى: آرى، مى‏توانيد بر تقليد او باقى بمانيد. آيات عظام بهجت، تبريزى، سيستانى، صافى، نورى، فاضل و وحيد: خير، نمى‏توانيد بر تقليد او باقى بمانيد و بايد از مجتهد زنده اعلم تقليد كنيد. ...

همه مراجع: در تقليد از مجتهد جامع شرايط، لازم نيست كه كشور و محل سكونت او، با كشور و محل سكونت مقلدش يكى باشد. تبصره. روشن است كه اگر مرجع تقليد شخص در كشورى سكونت كند كه دسترسى به فتواى او نباشد، تقليد از او امكان ندارد. منبع: آيت الله خامنه‏اى، اجوبةالاستفتاءات، س11؛ توضيح‏المسائل مراجع، م2،آيات عظام نورى و وحيد، توضيح‏المسائل، ...

آيا اهل خبره – به عنوان مرجع تشخيص اعلم – بايد مجتهد باشند؟ همه مراجع: خير لازم نيست مجتهد باشند؛ ولى بايد در حدى از مرتبه علم باشند كه بتوانند مجتهد را از غير مجتهد و اعلم را ازغير اعلم تشخيص دهند. تبصره. كلام مراجع تقليد در رساله‏هاى علميه «مطلق» است و اهل خبره را به «مجتهد» تفسير نكرده‏اند. منابع ...

همه مراجع: تا هنگامى كه شرايط مرجعيت در او از بين نرفته، مى‏تواند بر تقليدش باقى باشد و به شك خود اعتنا نكند. منبع: العروة الوثقى، ج 1، م 39.

آيات عظام امام، خامنه‏اى و صافى: در صورتى كه مجتهد دوم اعلم باشد؛ بنابر احتياط واجب بايد به او رجوع كند. آيات عظام بهجت، تبريزى، سيستانى، فاضل، مكارم، نورى و وحيد: در صورتى كه مجتهد دوم اعلم باشد، بايد به او رجوع كند.  تبصره. مسأله لزوم رجوع به مجتهد اعلم در مسائلِ اختلافى است؛ وگرنه رجوع لزومى ندارد. منبع: امام، ...

  در احتياط واجب، ترك عمل براى مقلد جايز نيست؛ بلكه بايد به احتياط واجب مرجع تقليد خود عمل كند و يا در اين مسأله به مرجع ديگرى با رعايت “الاعلم فالاعلم”رجوع كند. اما در احتياط مستحب، ترك عمل براى مقلد جايز است – اگر چه انجام دادن آن ثواب و پاداش است – ولى نمى‏تواند در اين مسأله، به ...

آيات عظام امام، تبريزى، خامنه‏اى، صافى، مكارم و نورى: در تقليد از هر يك، مخير است.  آيةاللَّه فاضل: بنابر احتياط واجب بايد از مجتهدى كه تقوايش بيشتر است، تقليد كرد.  آيةاللَّه وحيد: بايد از كسى تقليد كند كه فتوايش مطابق احتياط است و چنانچه احتياط ممكن نبوده و يا مشقّت دارد؛ بنابر احتياط واجب از مجتهدى كه تقوايش بيشتر است، ...

كسى كه فتواى مرجع تقليد را براى ديگران نقل كرده و سپس متوجه شده كه نظر ايشان تغيير كرده، آيا لازم است كه به آنان خبر دهد؟  همه مراجع (به جز فاضل): خير، واجب نيست به آنها خبر دهد.  آيةاللَّه فاضل: بنابر احتياط واجب، بايد فتواى جديد مرجع تقليد را به آنان خبر دهد. منبع: توضيح‏المسائل مراجع، م 13،آيات عظام وحيد ...

همه مراجع: خير، مگر آنكه شخص خود از اهل علم باشد و بتواند مجتهد اعلم را بشناسد. منبع: توضيح‏المسائل مراجع، م3؛آيات عظام نورى و وحيد، توضيح‏المسائل، م3،آيت الله خامنه‏اى، اجوبةالاستفتاءات، س 25.

همه مراجع (به جزآيات عظام خامنه‏اى و مكارم): خير، تقليد ابتدايى از مجتهد مرده جايز نيست (هر چند تازه از دنيا رفته باشد)و بايد از مجتهد زنده تقليد كرد.  آيات عظام خامنه‏اى و مكارم: تقليد ابتدايى از مجتهد ميت، بنابر احتياط واجب جايز نيست؛ هر چند تازه از دنيا رفته باشد. منبع: توضيح‏المسائل مراجع، م 9 ؛آيت الله نورى، توضيح‏المسائل، م 9 ...

 آيات عظام امام، خامنه‏اى و صافى: اگر مجتهد دوم اعلم است، بنابر احتياط واجب بايد به او رجوع كنيد.  آيات عظام بهجت، تبريزى، سيستانى، فاضل، مكارم، نورى و وحيد: اگر مجتهد دوم اعلم است، بايد به او رجوع كنيد. منبع: امام، تحريرالوسيله، ج 1، م 4؛آيت الله صافى، جامع‏الاحكام، س 9؛آيت الله خامنه‏اى، اجوبةالاستفتاءات، س 44.آيت الله تبريزى، استفتاءات، س 61؛آيت الله نورى، استفتاءات، ...

همه مراجع: اگر موجب اطمينان شود، لازم است به آن عمل كند. تبصره. يكى از راه‏هاى دستيابى به فتوا، شنيدن از كسى است كه از گفته او، براى انسان اطمينان پيدا شود. اگر اين اطمينان از راه ديگرى به دست آيد (مانند شهرت فتوا)، در اين صورت نيز حجت است. منبع: توضيح‏المسائل مراجع، م 5، العروة الوثقى، ج 1، م ...

همه مراجع: حكم عمل بدون تقليد را دارد. منبع: آيات عظام امام، فاضل، نورى، مكارم، سيستانى، تعليقات على‏العروةالوثقى، التقليد، م 52 ؛آيت الله تبريزى، استفتاءات، س 10؛آيت الله صافى، هدايةالعباد، ج 1 التقليد، م 15؛آيت الله بهجت، وسيلةالنجاة، ج 1، التقليد، م 15 و دفتر:آيات عظام خامنه‏اى و وحيد.

معناى جمله (اشكال دارد)، (محل اشكال است) و (محل تأمل است) چيست؟ اگر مجتهدى از اين الفاظ استفاده كند و مقلد، آن عمل را انجام دهد، آيا عملش باطل بوده و مرتكب كار حرام شده است؟  عبارات ياد شده به معناى “احتياط واجب”است كه مقلد، يا بايد مطابق آن رفتار كند و يا به فتواى مجتهد ديگر با رعايت “الاعلم‏فالاعلم” ...

همه مراجع:اگر شرايط مرجعيت تقليد را داشته باشد، تقليد از او جايز است و داشتن رساله شرط نيست. منابع : همه مراجع ، توضيح ‏المسائل مراجع، م 2؛ آيت ‏الله خامنه ‏اى، اجوبة الاستفتاءات، س 9؛ آيت ‏الله نورى و آيت ‏الله وحيد، توضيح‏المسائل، م 2.

 همه مراجع: 1. شنيدن از خود مجتهد،  2. شنيدن از دو نفر عادل،  3. شنيدن از كسى كه انسان به گفته او اطمينان دارد،  4. ديدن فتوا در رساله‏اى كه مورد اطمينان باشد.  تبصره. برخى از مراجع مانند:آيات عظام امام، بهجت، مكارم و نورى، شنيدن از يك نفر عادل را نيز كافى مى‏دانند. منبع: آيت الله بهجت، توضيح‏المسائل، م 5 و ...

عبارات ياد شده در حكم فتوا است و بايد مقلّد طبق آن رفتار كند. منبع: آيت الله مكارم، توضيح‏المسائل مراجع، م 7؛آيت الله فاضل، جامع‏المسائل، ج 2 س 32؛آيت الله بهجت، توضيح‏المسائل، مقدمه و دفتر: همه مراجع.

اگر مجتهدى در عملى، نخست فتواى صريحى به جواز داده است و سپس گفته احتياط آن است كه ترك نشود؛ در اين صورت تكليف چيست؟  احتياط مذكور، احتياط مستحبى است؛ يعنى، اگر آن كار را انجام دهد، بهتر است و اگر ترك شود، اشكالى ندارد. منبع: العروةالوثقى، ج 1 م 63.    

آيات عظام امام، تبريزى، خامنه‏اى، سيستانى، فاضل و مكارم: در فرض ياد شده، هيچ كدام اعتبار ندارد و بايد از خود مرجع تقليد پرسيد.  آيات عظام بهجت، صافى و نورى: بايد به نظر آن كس كه مطمئن‏تر است، عمل كرد و در غير اين صورت بايد از خود مرجع تقليد پرسيد. منبع: امام، تحريرالوسيله، ج 1، م 22؛آيات عظام فاضل، مكارم ...

آيات عظام امام و نورى: خير، بنابر احتياط واجب بايد به مجتهدى رجوع كرد كه پس از او، نسبت به ديگران اعلم باشد. آيات عظام تبريزى، خامنه‏اى، سيستانى، صافى، فاضل و وحيد: خير، بايد به مجتهدى رجوع كرد كه پس از او نسبت به ديگران اعلم باشد.  آيةاللَّه بهجت: خير، بنابر احتياط واجب، بايد به مجتهدى رجوع كرد كه پس ...

همه مراجع: خير، زن نمى‏تواند مرجع تقليد شود. منبع: آيت الله تبريزى، استفتاءات، س 5 و دفتر: همه مراجع.    

همه مراجع: خير، تقليد از او جايز نيست. تبصره. ترديدى نيست كه تحصيل علم و نيل به مقام اجتهاد، مخصوص مرد نيست و زن نيز مى‏تواند به اين مقام دست يابد؛ ولى تقليد از او جايز نيست. منبع: توضيح‏المسائل مراجع، م 2؛آيت الله نورى و وحيد، توضيح‏المسائل، م 2.    

همه مراجع: خير، تقليد مجتهد از ديگرى حرام است. منبع: دفتر: همه مراجع.

در جايى كه مجتهد فتواى صريحى دارد؛ – مثلاً گفته يك بار تسبيحات اربعه در ركعت سوم و چهارم نماز كفايت مى‏كند – و با وجود آن احتياط مى‏كند و مى‏گويد: احتياط آن است كه سه مرتبه بگويند، اين را (احتياط مستحب) مى‏گويند. و عمل به اين احتياط واجب نيست؛ بلكه مستحب است. منبع: توضيح‏المسائل مراجع، م 8.

همه مراجع: بله، قبل از سن بلوغ نيز تقليد صحيح است اما واجب نيست. ولى پس از بلوغ براى كسانى كه به تقليد نياز دارند، لازم است. منبع: آيت الله خامنه‏اى، اجوبةالاستفتاءات، س 42؛آيت الله صافى، جامع‏الاحكام، ج 1، س 28؛آيت الله تبريزى، التعليقة على منهاج الصالحين، ج 1، م 5؛ آيت الله سيستانى، المسائل المنتخبة، م 10؛ دفتر:آيات عظام فاضل، بهجت، امام ...

اگر مرجع تقليدمان در مسأله‏اى احتياط واجب نمود و ما هم به آن عمل كرديم، آيا مى‏توانيم بعد از عمل، به مجتهد ديگرى كه اعلم بعد از او است رجوع كنيم؟  همه مراجع: آرى، مى‏توانيد رجوع كنيد.  تبصره. اگر بدون توجه به مسأله، بر خلاف احتياط وجوبى مجتهد خويش عمل كرده باشد و مطابق فتواى مرجع ديگر الاعلم فالاعلم باشد ...

همه مراجع (به جزآيات عظام امام و خامنه‏اى): در مسائلى كه بر اساس وظيفه به فتواى مجتهد زنده رفتار كرده‏ايد، نمى‏توانيد دوباره به مجتهد ميت باز گرديد. آيات عظام امام و خامنه‏اى: در مسائلى كه به فتواى مجتهد زنده رفتار كرده‏ايد، بنابر احتياط واجب نمى‏توانيد دوباره به مجتهد ميت بازگرديد. منبع: امام، تحريرالوسيله، ج 1، م 13؛ آيت الله خامنه‏اى، اجوبةالاستفتاءات، ...

آيات عظام امام، خامنه‏اى و نورى: آرى، مى‏تواند به فتواى مجتهد زنده عمل كند. آيات عظام بهجت، تبريزى، سيستانى، فاضل، مكارم و وحيد: اگر مرجع تقليد ميت اعلم باشد، نمى‏تواند به فتواى مجتهد زنده رفتار كند. آيةاللَّه صافى: اگر مرجع تقليد ميت اعلم باشد، بنابر احتياط واجب نمى‏تواند به فتواى مجتهد زنده رفتار كند. منبع: آيات عظام امام و نورى، ...

همه مراجع: فتوا دادن و اظهار نظر كردن در مسائل شرعى، براى كسى كه مجتهد نيست، حرام است. منبع: العروةالوثقى، ج 1 م 43؛آيت الله تبريزى، التعليقة على منهاج‏الصالحين، م 21.  

همه مراجع: بايد در اين مدت به احتياط عمل كند.  تبصره. هر كس بخواهد احتياط كند، همين بس كه در آراى مجتهدانى كه احتمال اعلم بودن آنان داده مى‏شود، احتياط كند. منبع: امام، استفتاءات، ج 1، احكام تقليد، س 21؛آيات عظام فاضل، مكارم، سيستانى و نورى، العروة الوثقى، ج1، م 50؛ دفتر:آيات عظام صافى، بهجت، خامنه‏اى، تبريزى و وحيد.  

همه مراجع: تقليد در مسائل اعتقادى دين جايز نيست و بايد آنها را از روى دليل دانست. منبع: توضيح‏المسائل مراجع، م 1؛آيت عظام نورى و وحيد، توضيح‏المسائل، م 1.

آيات عظام امام، بهجت، فاضل، و نورى: در يكى از سه صورت صحيح است:1. بفهمد به وظيفه واقعى خود رفتار كرده است.2. عمل او با فتواى مجتهدى كه وظيفه‏اش تقليد از او بوده مطابق باشد 3. عمل او با فتواى مجتهدى كه اكنون بايد از او تقليد كند، مطابق باشد.  آيات عظام صافى، تبريزى، مكارم و وحيد: عمل او در ...

آيات عظام امام، خامنه‏اى و نورى: آرى، مى‏توانيد بر تقليد او باقى بمانيد. آيت الله بهجت: در مسائلى كه به آنها عمل كرده‏ايد، واجب است بر او باقى بمانيد. آيت الله صافى: بنابر احتياط واجب، بايد بر تقليد او باقى بمانيد. آيات عظام سيستانى، فاضل و وحيد: بايد بر تقليد او باقى بمانيد. آيت الله مكارم: بايد در مسائلى كه ...

آيات عظام امام، خامنه‏اى، مكارم و نورى: بايد به اهل خبره مراجعه كنيد و در صورت تعارض بين شهادت آنان، احتياط واجب است كه از كسى تقليد كنيد كه احتمال اعلميت را در او مى‏يابيد. آيات عظام بهجت، فاضل، صافى و وحيد: بايد به اهل خبره مراجعه كنيد و در صورت تعارض بين شهادت آنان، واجب است از كسى تقليد ...

آيات عظام امام و خامنه‏اى: آرى، مى‏توانيد بر تقليد او باقى بمانيد. آيات عظام بهجت، تبريزى، سيستانى، صافى، نورى، فاضل و وحيد: خير، نمى‏توانيد بر تقليد او باقى بمانيد و بايد از مجتهد زنده اعلم تقليد  كنيد. منبع: امام، تحرير الوسيلة، ج 1، م 13؛ خامنه‏اى، اجوبةالاستفتاءات،س 35 و 39.  توضيح المسائل، م 9؛ آيات عظام نورى و وحيد، توضيح المسائل، ...

آيا تقليد از مجتهد بر هر كسى حتى تحصيل كرده‏ها واجب است؟ همه مراجع: اگر مجتهد نيستند و نمى‏توانند به احتياط عمل كنند، واجب است از مجتهد تقليد نمايند. تبصره. عمل به احتياط  نياز به اطلاعات وسيعى از مسائل فقهى دارد؛ از اين رو تنها راه براى عموم مردم، همان تقليد از مجتهد است.  منبع: توضيح المسائل مراجع، م 1،آيات عظام ...

اگر مرجع تقليدمان در مسأله‏ اى احتياط واجب نمود و ما هم به آن عمل كرديم، آيا مى‏ توانيم بعد از عمل، به مجتهد ديگرى -كه اعلم بعد از او است – رجوع كنيم؟ همه مراجع: آرى، مى ‏توانيد رجوع كنيد. منابع : دفتر همه مراجع

آيا انسان مى ‏تواند بدون انتخاب مرجع تقليد، در مسائل به احتياط عمل كند؟ همه مراجع: اگر طريق احتياط را بداند اشكال ندارد؛ ولى دانستن آن نياز به اطلاعات وسيعى از مسائل فقهى دارد كه براى افرادعادى دستيابى به آن دشوار است. تبصره. دستيابى به راه‏ هاى احتياط، بايد از روى اجتهاد و يا تقليد از مجتهد انجام گيرد. منابع ...

آيات عظام امام، تبريزى، سيستانى، مكارم، نورى و وحيد: اگر نشانه‏هاى حيض را داشته باشد (و اطمينان به حيض بودنش پيدا كند)، نشانه بلوغ او محسوب مى‏شود. آيات عظام صافى و فاضل: نمى‏تواند نشانه بلوغ او محسوب شود.  آيةاللَّه بهجت: بنا بر احتياط واجب، نمى‏تواند نشانه بلوغ او محسوب شود. منبع: توضيح‏المسائل مراجع، م 438؛آيت الله وحيد، توضيح‏المسائل، م 444؛آيت الله نورى، ...

همه مراجع: خير، امر ياد شده به هيچ وجه در بلوغ دختران تأثير ندارد. منبع: دفتر: همه مراجع.    

همه مراجع (به جزآيت الله سيستانى):نشانه بالغ شدن دختر يكى از سه چيز است:  1. روييدن موى درشت و خشن زير شكم (اطراف آلت تناسلى)،  2. بيرون آمدن منى،  3. تمام شدن 9 سال قمرى.  هر يك از اين سه نشانه به تنهايى، علامت بلوغ و رسيدن به حد تكليف شرعى محسوب مى‏شود.  آيةاللَّه سيستانى: نشانه بلوغ در دختر، تنها به ...

 همه مراجع: نشانه بالغ شدن پسر يكى از سه چيز است:  1. روييدن موى درشت و خشن زير شكم (اطراف آلت تناسلى)،  2. بيرون آمدن منى،  3. تمام شدن پانزده سال قمرى. هر يك از اين سه نشانه، به تنهايى علامت بلوغ و رسيدن به حد تكليف شرعى محسوب مى‏شود. منبع: توضيح‏المسائل مراجع، م 2225؛آيت الله نورى، توضيح‏المسائل، م 2246؛آيت الله وحيد، ...

همه مراجع (به جزآيات عظام بهجت و سيستانى): خير، نشانه بلوغ نيست. آيات عظام بهجت و سيستانى: آرى نشانه بلوغ است. تبصره. مسأله ياد شده در جايى است كه انسان از راه اين امور يقين به بلوغ خود پيدا نكند؛ و گر نه همه مراجع تقليد اتفاق نظر دارند كه در اين صورت با حصول يقين، شخص بالغ شده است. منبع: ...

همه مراجع: در هر زمان كه روزه صحيح باشد، اعتكاف نيز صحيح است. اعتكاف زمان خاصى ندارد؛ ولى بهترين زمان براى انجام آن، ماه مبارك رمضان به ويژه دهه آخر آن است. منبع: العروة الوثقى، ج 2، الاعتكاف.

همه مراجع: روزه گرفتن در روز سوم واجب است و اگر روزه قضا هم باشد، مانعى ندارد. منبع: العروة الوثقى، كتاب الاعتكاف، م 4.

همه مراجع: اگر شرايط اعتكاف را رعايت كند، اعتكافش صحيح است. منبع: آيات عظام امام، سيستانى، مكارم، فاضل و نورى، العروة الوثقى، ج 2 الاعتكاف، م 27؛آيت الله بهجت، استفتاءآت، ج 2، س3165؛آيت اللهصافى، هدايةالعباد، ج 1، م 1404 و دفتر: آيات عظامخامنه‏اى، تبريزى و سيستانى.