آیا امامان(ع) در نزد مردم زمان خودشان هم، «امام» تلقی می‌شدند، و یا تنها «فقیهی برجسته» بودند؟

در زمان حضور ائمه اطهار(ع)، مسلمانان غیر شیعی – البته جدا از ناصبیان[i] – امامان را مجتهدان و دین‌شناسان برتری می‌دانستند که به دلیل انتساب به پیامبر اسلام(ص) از احترام ویژه‌ای برخوردار بودند؛ اما روایات و گزارش‌های فراوانی وجود دارد که در همان زمان نیز شیعیان آنان را تنها فقیهی برجسته به شمار نیاورده، بلکه امامی برگزیده از جانب خدا و پیامبرش می‌دانستند:
1. امام صادق(ع) می‌فرماید: «محمد بن حنفیه بر بالین امام حسن(ع) در بستر شهادت، حاضر شد و به امام گفت: “أَنْتَ إِمامٌ وَ أَنْتَ وَسِیلَتی إِلَى محمَّد”؛ شما امام و بزرگ من می‌باشى. شما وسیله من به سوی‏ حضرت محمد(ص) هستید (یعنی واسطه میان من و پیامبر خدا)».[ii]
2. ابوبصیر بعد از دریافت پاسخ سؤالی که از امام صادق(ع) پرسیده بود، از جای خود بلند شد و سر آن‌حضرت(ع) را بوسید و عرض کرد: “أَشْهَدُ أَنَّکَ إِمَامِی فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ أُوَالِی وَلِیَّکَ وَ أُعَادِی عَدُوَّکَ وَ أَنَّکَ وَلِیُّ اللهِ فَقَالَ رَحِمَکَ اللهُ”؛ گواهى می‌دهم که تو در دنیا و آخرت امام من هستید، دوست تو را دوست و دشمن تو را دشمن می‌دارم و گواهى می‌دهم که تو ولىّ خدایى».[iii]
3. زراره در مسئله‌ای شک داشت، و مورد خطاب امام(ع) قرار گرفت که شک به دل خود راه ندهد. زراره در جواب امام(ع) می‌گوید: «قال قلت لا کیف‏ جعلنی الله فداک»؛[iv] یعنی «فدایت شوم! تردیدی ندارم! چگونه شک داشته باشم، (در حالی‌که شما امام من هستید)؟».[v]
4. علی بن جعفر بن محمّد به حسن بن حسین بن علی بن الحسین(ع) گفت: «…به امام جواد(ع) گفتم: “‏أَشْهَدُ أَنَّکَ إِمَامِی عِنْدَ الله‏”؛ گواهى می‌دهم که تو امام من در نزد خدا هستی».[vi]
و …