ترندنیوز مطالب مذهبی+آموزشی+سرگرمی+خبری
۱۳۹۸/۰۳/۲۴
–
۱۰۴۰ بازدید
با استناد به آیات قرآنی دلایل انتصاب ائمه چیست؟
خداوند متعال می‌فرماید: »و ذ ابتلی براهیم ربه بکلمات فأتمهن قال نی جاعلک للناس ماماً قال و من ذریتی قال لا ینال عهدی الظالمین«؛سوره بقره، آیه 124، »به یادآور آن هنگامی را که خداوند ابراهیم را به اموری چند امتحان فرمود و همه را به جای آورد. خدا به او فرمود: من تو را به پیشوایی خلق برگزیدم. ابراهیم عرض کرد: و از نسلم )نیز به این سمت برگزین؟( خداوند فرمود: عهد من )امامت( به ستمکاران نمی رسد. از چند جای این آیه استفاده می‌شود که امامت منصبی الهی است و لذا امامت هر شخصی باید به اذن و اراده خداوند باشد:
الف( در جمله » نی جاعلک للناس ماما« جعل و نصب امام را به خود نسبت داده است. پس باید امام از جانب خدا منصوب شود.
ب( در ذیل آیه از امامت به »عهدی« تعبیر شده است که دلالت دارد بر اینکه »امامت« عهدی الهی است که بین خداوند و شخصی معصوم از طرف او بسته می‌شود.
3آیه دوم:
حضرت موسی ظ از خداوند متعال می‌خواهد تا برادرش هارون را وزیر و جانشین او قرار دهد. خداوند از قول حضرت موسی ظ می‌فرماید: »قال رب اشرح لی صدری ویسر لی أمری واحلل عقدةً من لسانی یفقهوا قولی واجعل لی وزیراً من أهلی هارون أخی…«؛ سوره طه، آیات 25 – 30، موسی عرض کرد: پروردگارا! شرح صدر به من عطا فرما و کار مرا آسان گردان. عقده زبانم را برایم بگشا تا مردم سخنم را به خوبی بفهمند و نیز از اهلم یکی را وزیر و معاون من قرار ده؛ برادرم هارون را …. خداوند متعال در جواب حضرت موسی ظ نفرمود: به آرای مردم رجوع کن، تا وزیرت را انتخاب کنند، بلکه فرمود: »قد اوتیت سؤلک یا موسی«؛ سوره طه، آیه 36، ای موسی، آنچه از ما خواستی به تو عطا شد.
3آیه سوم:
خداوند متعال خطاب به حضرت داوود ظ می‌فرماید: »یا داود نا جعلناک خلیفةً فی الارض فاحکم بین الناس بالحق«؛ سوره ص، آیه 26، »ای داوود! ما تو را در روی زمین مقام خلافت دادیم تا در میان خلق خدا به حق حکم کنی. در این آیه نیز خداوند جعل منصب خلافت را به خود نسبت داده و متفرع بر این جعل، او را امر می‌کند که بین مردم به حق حکم نماید.
3آیه چهارم:
و نیز می‌فرماید: »وجعلناهم أئمةً یهدون بأمرنا«؛ سوره انبیا، آیه 73، و آنان را پیشوای مردم قرار دادیم تا خلق را به امر ما هدایت کنند. در این آیه نیز نصب و جعل امامت را خداوند به خود نسبت داده است. اگر کسی اشکال کند که همین تعبیر درباره ائمه ضلالت نیز به کار رفته است، آن‌جا که خداوند می‌فرماید: »وجعلناهم أئمةً یدعون لی النار«؛ سوره قصص، آیه 41، »و ما آنان را امامانی قرار دادیم که به دوزخ دعوت می‌کنند، در پاسخ می‌گوییم:
اولا: در جای خود به اثبات رسانده‌ایم که جبر باطل است و هرگز خداوند متعال کسی را از طرف خود برای ضلالت مردم نصب و جعل نکرده است، بلکه این مردم‌اند که برخی از آنان به اختیار خود فاسد شده و سبب فساد دیگران می‌گردند.
ثانیاً: این آیه از متشابهات است و لذا باید با ارجاع آن به محکمات قرآنی آن را تفسیر نمود. و همان معنایی را که برای آیه: »یضل من یشاء و یهدی من یشاء« می‌کنیم برای آیه مورد سؤال نیز می‌توان کرد. به این معنا که خداوند عده‌ای را به جهت طغیان و سرکشی به حال خود رها می‌کند، و لذا به نهایت ظلالت و گمراهی رسیده و دیگران را نیز به دوزخ دعوت می‌کنند.
ثالثاً: ممکن است تعبیر به »جعل« در ائمه ضلالت از باب مقابله باشد، همان گونه که در آیه: »ومکروا مکراً ومکرنا مکراً« خداوند مکر را از باب مقابله، به خود نسبت داده است.
رابعاً: در مورد امامت به حق، خداوند تعبیر به هدایت کرده است: »یهدون« ولی در مورد امامان به ضلالت تعبیر به دعوت کرده است: »یدعون لی النار« و بین این دو تعبیر فرق واضحی است.
خامساً: در مورد امامان هدایت، هدایتشان به امر خداست و لذا در آیه آمده است: »یهدون بأمرنا«، ولی در مورد امامان ضلالت، این گونه تعبیرنیامده است.
علی اصغر رضوانی، امام شناسی و پاسخ به شبهات1(، ص75.)
به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه
اما بهترین راه اثبات امامت امام علی(ع) برای اهل سنت، تمسک به قرآن و روایاتی که در توضیح آنها در کتب خودشان نقل شده است، می باشد و البته بدیهی است که انسان باید حقیقت جو باشد تا به توجیهات ناصواب و غیر عقلانی متوسل نشود و چشم را به روی حقیقت نبندد.
در قرآن مجید آیات فراوانی است که با استفاده از احادیثی که از پیامبر اکرم (ص) در شأن نزول آنها وارد شده است، امامت امام علی (ع) را اثبات می نمایند.
به آیاتی چند توجه فرمایید:
1- آیه تبلیغ: «یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیک من ربک. . . [مائده، 67]» که طبق روایات معتبر از اهل سنت در جریان غدیر خم نازل شده است و در این روز تاریخی پیامبر(ص) با اعلام ولایت و جانشینی حضرت علی(ع) رسالت خود را تکمیل فرمود.
2- آیه ولایت: «انما ولیکم الله و رسوله و الذین امنوا الذین یقیمون الصلاة. . . [مائده، 55]» که ولایت حضرت علی (ع)[چون طبق روایات معتبر آنکه در رکوع انگشترش را به سائل داد حضرت علی (ع) بوده است.] در کنار ولایت خدا و رسول(ص) قرار داده شده است.
3- آیه اولی الامر: یا ایها الذین امنوا اطیعوا الله و اطیعوا الرسول و اولی الامر منکم. . . [نساء، 59]» که اطاعت از اولی الامر را به نحو مطلق واجب کرده است، و از این الزام مطلق بدست می آید که امام باید معصوم باشد لذا غیر از حضرت علی(ع) که از عصمت برخوردار نیست، نمی تواند امام باشد. علاوه روایاتی که از کتب اهل سنت در ذیل این آیه به معرفی حضرت علی(ع) به عنوان امام و جانشین پیامبر (ع) پرداخته است، بیش ار اندازه است.
4- آیه صادقین: یا ایها الذین امنوا اتقوا الله و کونوا مع الصادقین. . . [توبه، 119]» که می فرماید: ای اهل ایمان، تقوا داشته و با صادقین باشید و در روایات بیان شده است که: منظور از صادقین حضرت علی(ع) و اهل بیت پیامبر(ص) می باشند.
پاسخ تفصیلی
تمسک به قرآن و روایاتی که در توضیح آنها در کتب اهل سنت نقل شده است، بهترین راه برای اثبات امامت امام علی(ع) برای اهل سنت می باشد. در این راستا باید ببینید دلالت و مفاد آیه چیست و برای فهم مفاد و مدلول آیات، توجه به قرائن لفظیه و حالیه و روایاتی که شان نزول، تفسیر، مصداق آیات را بیان می کنند، از اهمیت ویژه ای برخوردارند.
در قرآن مجید آیات فراوانی داریم که به بیان و اثبات امامت حضرت علی (ع) و دیگر ائمه طاهرین دلالت دارد. و البته دلالت این آیات[1] با توجه به احادیث بسیار زیاد (متواتر) است که از رسول گرامی اسلام در شأن نزول این آیات وارد شده است. احادیثی که مورد قبول شیعه و سنی است، ما در اینجا به چند آیه اشاره می کنیم[2]:
1- آیه تبلیغ: ای پیامبر! آنچه را از سوی پروردگارت نازل شده است به طور کامل (به مردم) برسان، و اگر انجام ندهی، رسالت او را انجام نداده ای، و خداوند تو را از (خطرهای احتمالی) مردم نگاه می دارد، و خداوند جمعیت کافران لجوج را هدایت نمی کند»[3].
خداوند متعال پیامبرش را با شدت هر چه تمامتر امر فرمود که رسالت خود را ابلاغ نماید و طبق روایات، پیامبر اکرم (ص) به دنبال نزول این آیه، در جایی به نام غدیر خم، حضرت علی(ع) را به جانشینی خود برگزید. [4]
جریان غدیر در سال آخر عمر پیامبر اکرم (ص) در حجة الوداع اتفاق افتاد و آن حضرت، با بیان «. . . من کنت مولاه فهذا علی مولاه. . . » یعنی هر کس من مولای او هستم علی مولای اوست و. . . ، به امامت علی بن ابیطالب تصریح فرمود و رسالت خود را ابلاغ فرمود.
این واقعه توسط عدۀزیادی(110 نفر) از صحابه[5] پیامبر اکرم(ص) و همچنین از 84 نفر از تابعین و 36 نفر از دانشمندان و مؤلفین، نقل شده است. علامه امینی با مدارک و دلایل محکم از منابع معروف اسلامی(اهل سنت و شیعه)، در کتاب شریف الغدیر تمامی این نقل ها را آورده است.
2- آیه ولایت: «ولی و سرپرست شما تنها خداست و پیامبر او، و آنها که ایمان آورده اند و نماز را به پا می دارند و در حال رکوع زکات می پردازند[6]».
بسیاری از مفسران و محدثان گفته اند که این آیه در شأن علی (ع) نازل شده است.
«سیوطی» از دانشمندان اهل سنت در تفسیر «الدر المنثور» در ذیل این آیه از «ابن عباس» نقل می کند که: «علی (ع) در حال رکوع نماز بود که سائلی تقاضای کمک کرد و آن حضرت انگشترش را به او صدقه داد، پیامبر (ص) از سائل پرسید: چه کسی این انگشتر را به تو صدقه داد؟ سائل به حضرت علی (ع) اشاره کرد و گفت: آن مرد که در حال رکوع است»، در این هنگام این آیه نازل شد. [7]
همچنین از دانشمندان اهل سنت «واحدی[8]» و «زمخشری[9]» این روایت را نقل کرده و تصریح کرده اند که آیه «انما و لیکم الله. . . » درباره حضرت علی (ع) نازل شده است.
فخر رازی در تفسیر خود از عبدالله بن سلام نقل می کند، هنگامی که این آیه نازل شد، من به رسول خدا (ص) عرض کردم که با چشم خود دیدم که علی(ع) انگشترش را در حال رکوع به نیازمندی صدقه داد به همین دلیل ما ولایت او را می پذیریم! وی همچنین روایت دیگری نظیر همین روایت را از ابوذر در شأن نزول این آیه نقل می کند. [10]
طبری نیز در تفسیر خود روایات متعددی در ذیل این آیه و شأن نزول آن نقل می کند که اکثر آنها می گویند: درباره حضرت علی(ع) نازل شده است. [11]
مرحوم علامه امینی (ره) در کتاب الغدیر، نزول این آیه درباره حضرت علی را با روایاتی از حدود بیست کتاب معتبر از کتاب های اهل سنت، با ذکر دقیق مدارک و منابع آن، نقل کرده است. [12]در این آیه، ولایت حضرت علی(ع) در ردیف ولایت خدا و پیامبر(ص) قرار داده شد.
3- آیه اولی الامر: «ای کسانی که ایمان آورده اید اطاعت کنید خدا را و اطاعت کنید رسول خدا (ص) و اولی الامر از خودتان را[13]».
از سویی دانشمندان[14] گفته اند که آیه اولی الامر درباره حضرت علی (ع) نازل شده است.
مثلا «حاکم حسکانی» حنفی نیشابوری (مفسر معروف اهل سنت) در ذیل این آیه پنج حدیث نقل کرده که در همه آنها عنوان «اولی الامر» بر علی (ع) تطبیق شده است. [15]در تفسیر «البحر المحیط» نوشته «ابوحیان اندلسی مغربی» در میان اقوالی که درباره اولی الامر نقل کرده از مقاتل و میمون و کلبی (سه نفر از مفسران) نقل می کند که منظور از آن، ائمه اهل بیت (ع) هستند. [16]«ابوبکر بن مؤمن شیرازی» (از علمای اهل سنت) در رساله «اعتقاد» از ابن عباس نقل می کند که آیه فوق درباره حضرت علی (ع) نازل شده است. [17]
از سویی دیگر در این آیه شریفه با سبک و سیاق واحد و عدم تکرار لفظ (اطیعوا)، اطاعت خدا و رسول و اولی الامر واجب شده است و از این جهت اولی الامر معصوم است (و الا دستور به اطاعت از آنها به نحو اطلاق معنی نداشت) همانطوریکه خدا و پیامبرش معصومند. و طبق آنچه در روایات آمده، معصومین منحصر در امامان شیعه اند.
آنچه بیان شد تنها بخشی از احادیثی بود که از کتب اهل سنت و راویان مورد قبول آنان و همچنین از کتب شیعه تنها درباره سه آیه، از آیاتی که درباره ولایت و امامت حضرت علی (ع) نازل شده است بیان گردیده و پیرامون این آیات و آیات دیگر نکات قابل توجه دیگری در میان کتب اهل سنت وجود دارد که برای اطلاع بیشتر باید به کتاب های معتبر مراجعه کرد.
غیر از این سه آیه که به صورت مختصر ذکر شد، آیات دیگری نظیر: آیه صادقین: «یا ایها الذین امنوا اتقوا الله و کونوا مع الصادقین[18]»و آیه قربی: «قل لا اسئلکم علیه اجراً الا المودة فی القربی[19]» نیز مستقیماً به ولایت و امامت حضرت علی (ع) و دیگر ائمه پرداخته است که در روایات پیامبر اکرم که در کتاب های اهل سنت و شیعه نقل شده، آمده است.
علاوه بر این آیات، آیات دیگری، بازگو کنندۀفضیلتی از فضیلت های حضرت علی (ع) و برتری آن حضرت بر سایر صحابه و یاران و نزدیکان پیامبر اکرم(ص) است. حال با استناد به حکم عقل که تقدیم «مرجوح» بر «ارجح» را قبیح می شمارد، می توان نتیجه گرفت که امامت و جانشینی پیامبر اکرم (ص) حق حضرت علی (ع) است.
برای مطالعه بیشتر می توانید به تفسیر پیام قرآن، زیر نظر آیت الله مکارم شیرازی، جلد 9 (امامت و ولایت در قرآن مجید، صفحه 177 به بعد) مراجعه فرمایید.
پی نوشت:
[1] برای آگاهی از اینکه چرا نام امامان به صراحت در قرآن نیامده است، مراجعه شود به نمایه: نام امامان علیهم السلام در قرآن.
[2] برای آگاهی بیشتر مراجعه شود به نمایه: دلایل اعتقاد به امامت و امامان.
[3]. مائده، 67- برای آگاهی بیشتر مراجعه شود به نمایه: اهل سنت و آیه تبلیغ.
[4]. مکارم شیرازی، پیام قرآن، ج 9، امامت در قرآن، ص 182 به بعد.
[5]ابوسعید خدری، زیدین ارقم، جابر بن عبدالله انصاری، ابن عباس، براء بن عازب، حذیفه، ابوهریرة، ابن مسعود و عامر بن لیلی، از آن جمله اند.
[6]. مائده، 55-
[7]. الدرالمنثور، ج 2، ص 293-
[8]. اسباب النزول، ص 148-
[9]. تفسیر کشاف، ج 1، ص 649-
[10]. تفسیر فخر رازی، ج 12، ص 26-
[11]. تفسیر طبری، ج 6، ص 186-
[12]. الغدیر، ج 2، ص 52 و 53-
[13]. نساء، 59-
[14] در تفسیر برهان نیز ده ها روایت از منابع اهل بیت (ع) در ذیل این آیه آمده است که می گوید: آیه مزبور درباره علی (ع) یا آن حضرت و سایر ائمه اهل بیت (ع) نازل شده و حتی در بعضی از روایات نام دوازده امام (ع) یک یک آمده است. تفسیر برهان، ج 1، ص 381 – 387-
[15]. شواهد التنزیل، ج 1، ص 148 تا 151-
[16]. بحر المحیط، ج 3، ص 278-
[17]. احقاق الحق، ج 3، ص 425-
[18]. توبه، 119- در روایات بیان شده است که: منظور از صادقین حضرت علی(ع) و اهل بیت پیامبر(ص) می باشند. ( ینابیع المودة ص115 و شواهد التنزیل ج1 ص262)
[19]. شوری، 33- برای آگاهی بیشتر مراجعه شود به نمایه: اهل بیت علیهم السلام و آیۀمودت.
به نقل از پایگاه اسلام کوئست
برای اطلاعات بیشتر خوب است به مقاله‌ی علمی- ترویجی امامت از دیدگاه شیعۀ دوازده امامی با تکیه بر براهین عقلی و آیات و روایات نوشته محمدحسین بیات که در فصل‌نامه سراج منیر ارگان دانشگاه علامه طباطبائی مقاله 1، دوره 4، شماره 12، پاییز 1392، صفحه 7-34 آمده هم سری بزنید ، البته در اینترنت هم قابل دسترسی است.
