انواع سرطان‌های چشم؛ تشخیص و روش‌های درمان

عصراسلام: سرطان چشم سرطانی است که بر روی چشم یا بافت‌های اطراف آن تاثیر می‌گذارد. همان‌طور که گفته شد، تعداد زیادی از انواع سرطان‌های مختلف می‌توانند روی چشم اثر بگذارند.سرطان از سلول‌های جهش یافته تشکیل شده است که از کنترل خارج می‌شوند. سلول‌های تغییر یافته (غیر طبیعی) اغلب به شکل یک توده به نام تومور رشد می‌کنند. همچنین سلول‌های سرطانی می‌توانند در مناطق مجاور رشد کنند و به سایر قسمت‌های بدن نیز سرایت کنند. به این نوع سرطان، متاستاز گفته می‌شود. 

چشم‌ها اندام‌هایی هستند که نور را جمع می‌کنند و آن را به مغز می‌فرستند. مغز این نور را به تصاویری تبدیل می‌کند که به شما امکان دیدن می‌دهد. چشم از قسمت‌های مختلفی ساخته شده است. سرطان می‌تواند از هر بخشی از چشم شروع شود. سرطان چشم اولیه نوعی سرطان بسیار نادر است که از جایی یا در چشم یا پوست سلول‌های اطراف چشم شروع می‌شود. این سرطان اغلب در داخل خود چشم ایجاد می‌شود. به این بیماری سرطان داخلی چشم گفته می‌شود. از آن‌جا که این نوع سرطان، بسیار نادر است، برای آغاز درمان اکیدا توصیه می شود که به یک متخصص سرطان چشم مراجعه نمایید. 

به طور کلی سرطان‌های چشم به عنوان سرطان‌های اصلی داخل عضلانی و سرطان‌های ثانویه داخل عضلانی در چشم گسترش پیدا می کنند. 

انواع مختلفی از سرطان‌های چشم وجود دارد. در زیر موارد متداول آورده شده است: 

• ملانوم داخل چشم (ملانوم اووئال) “uveal melanoma”. این نوع از بیماری، شایع‌ترین نوع سرطان اولیه چشم است. این نوع از سرطان، غالباً در قسمت مشیمیه (لایهٔ رگی چشم که بین صلبیه و شبکیه قرار دارد.) و جسم مژگانی (بخش ضخیم لایهٔ عروقی چشم است که مشیمیه را به عنبیه متصل می‌کند) ایجاد می‌شود.

ملانوم Uveal شایع ترین سرطان اولیه چشم در بزرگسالان است. ملانوم در پشت صلبیه (سفید چشم) و قرنیه (پنجره جلوی چشم) قرار دارد که از سه قسمت عنبیه (قسمت رنگی چشم)؛ جسم مژک (حلقه ای از بافت با فیبرهای عضلانی که اندازه مردمک و شکل لنز را تغییر می دهد)؛ و کوروئید تشکیل شده است. ملانوم همچنین به عنوان Uveal خلفی (قسمت پشت چشم زیر شبکیه) شناخته می شود. 

ملانوم Uveal ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد و برخی موارد در معاینات معمولی چشم تشخیص داده می شود. اگر علائمی وجود داشته باشد، ممکن است شامل تغییرات بینایی، چشمک زدن، لکه تاریک عنبیه، تغییر شکل مردمک چشم، گلوکوم و به ندرت درد چشم یا قرمزی باشد. درمان ملانوم uveal ممکن است شامل جراحی، پرتودرمانی و لیزر باشد. 

• لنفوم داخل چشم “Intraocular lymphoma”. نوعی لنفوم بسیار نادر است که در ناحیه چشم ایجاد می‌شود. 

• تومورهای ملتحمه “Conjunctival tumors”. تومورهایی هستند که روی سطح چشم رشد می‌کنند. این تومورها شامل سرطان سنگفرشی، ملانوم و لنفوم هستند. 

• رتینوبلاستوما “Retinoblastoma” رتینوبلاستوما نوعی سرطان در شبکیه است که یک لایه حساس به نور در بافت چشم می باشد. در میان کودکان، رتینوبلاستوما شایع ترین تومور بدخیم است که از چشم شروع می شود. این بیماری معمولاً قبل از پنج سالگی اتفاق میفتد و بیشتر این موارد در کودکان زیر دو سال رخ می دهد. این بیماری ۳٪ سرطان‌ها را در کودکان تشکیل می دهد. 

هر یک از این سرطان‌های چشم می‌تواند به بافت‌های مختلف چشم و در صورت درمان نشدن و تشخیص دیر هنگام به سایر نقاط بدن منتقل شوند و به سرعت باعث بروز سرطان‌ها و تومورهای دیگر در بدن شوند. 

هیچ روش شناخته شده‌ای برای جلوگیری از سرطان چشم وجود ندارد اما معاینات منظم چشم امکان تشخیص و درمان زودرس را فراهم می‌کند. سرطان‌های مختلف عوامل خطر متفاوتی دارند. برخی از عوامل خطر ابتلا به بیماری مانند سیگار کشیدن، قابل تغییر است اما موارد دیگر مانند سن یا سابقه خانوادگی یک شخص، غیرقابل تغییر هستند. همچنین داشتن یک یا چند مورد از عوامل خطر ابتلا به بیماری، به معنی مبتلا شدن نمی‌باشد. مراجعه به پزشک، احتمال خطر را کاهش می‌دهد. 

سرطان چشم همیشه دارای علائم آشکار نیست و در برخی مواقع تنها آزمایشات دقیق پزشکی می‌تواند ابتلای فرد به بیماری را شناسایی کند. 

از جمله علائم این بیماری می‌توان دیدن هاله یا سایه، واکنش پذیری شدید به نور یا دیدن خط و نقطه در افق بینایی(به اصطلاح مگس پران)، ضعف بینایی، از دست دادن دید محیطی، چشمک زدن چشم، ایجاد توده در اطراف کره چشم را نام برد. 

کارشناسان توصیه اکید می‌کنند افراد به محض مشاهده هرگونه علائم تغییر در چشم خود سریعاً به پزشک متخصص مراجعه کنند. 

تومورهای سطح چشم 

علاوه بر تومورهای داخل و اطراف چشم، تومورهایی در سطح کاسه چشم نیز بروز می‌کند. 

تومورهای کاسه چشم علائم خاص خود را دارد و علاوه بر کاهش دید، موجب جابه‌جایی کره چشم به طرفین و بیرون خواهد شد، یا با انحراف‌های خاص چشمی نمایان می‌شود. 

این تومورها معمولا به صورت توده‌هایی روی سطح چشم یا با تغییر رنگ‌ سطح چشم نمایان می‌شود. این تغییر رنگ‌ها از رنگ صورتی با اندکی افزایش عروق ناحیه تا مشکی شدن سطح ملتحمه بیمار پیش می‌رود. 

توجه به این تومورها هم بسیار مهم است و اگر به‌موقع تشخیص داده و درمان شوند، جان بیمار حفظ می‌شود. 

تشخیص 

اگر تومور در مراحل اولیه تشخیص داده شود، به راحتی و بدون تهدید جان و ایجاد مشکل اساسی در قدرت بینایی قابل درمان است. 

معمولا زمانی که بیمار هیچ گونه آگاهی از عارضه چشمی خود و هیچ علامتی ندارد، تومورهای رنگدانه ای درون چشمی با آزمایش روتین چشم به وسیله چشم پزشک تشخیص داده می شوند. 

در معاینه، تومور به صورت یک برجستگی گنبدی شکل با رنگ قهوه ای دیده می شود. 

در ۹۵ درصد موارد، تومور با بررسی‌های چشم پزشکی قابل تشخیص است. 

اما می‌توان از آزمایش‌های تکمیلی مثل سونوگرافی برای نمایان شدن یک تومور جامد و همچنین برای تشخیص حجم گسترش تومور در درون چشم یا کاسه چشم استفاده کرد. 

در ضمن، انجام سی تی اسکن و ام آر آی برای تشخیص خود تومور و گسترش آن بسیار مفید است. 

مراجعه به موقع و تشخیص اولیه از مهم‌ترین کارهایی است که باید برای درمان انجام شود. بنابراین تمام افراد به محض این‌که کوچک‌ترین مشکلی در دیدشان احساس کردند، باید به پزشک متخصص مراجعه کنند. 

روش‌های درمان 

اغلب افتراق ملانوم‌هاى بسیار کوچک از خال‌هاى خوش‌خیم غیرممکن است؛ بنابراین بسیارى از محققین توصیه مى‌کنند که این تومورها درمان نشوند، مگر اینکه رشد آنها ثابت شود. 

قبل از شروع هر درمان، بررسی کامل برای تشخیص متاستازی های تومور (پخش تومور در بدن) الزامی است که از مهم ترین این بررسی ها، انجام تست های کبدی است. 

برای درمان تومورهای کوچک تر، لیزردرمانی یا حرارت درمانی و برای تومورهای بزرگ تر، درمان‌های رادیواکتیو تماسی یا تابش اشعه با انرژی بالا پیشنهاد می شود. 

درمان های دیگر شامل خارج ساختن موضعى تومور و یا رادیوتراپى با ذرات باردار می باشد.