بیش‌تر ما در جلسات طوفان فکری شرکت داشته‌ایم. استفاده از این جلسات برای خلق ایده و رسیدن به راه‌حل‌های خلاقانه بسیار رایج است. اما اغلب وقت‌ها در حین این جلسات اتفاق خاصی می‌افتد؛ اعضای اصلی و کلیدی تیم ایده‌هایشان را مطرح می‌کنند، همه در مورد همان ایده‌ها وارد بحث می‌شوند و به اتفاق نظر جمعی می‌رسند؛ بدون این که انبوهی از ایده‌هایی که می‌شد توسط اعضای مختلف تولید شود را بررسی کنند.

این اتفاق از اشکالات جلسه‌های طوفان فکری است. ممکن است بعضی از اعضا به خاطر خجالتی بودن یا ترس از اینکه بقیه از ایده‌‌ی‌شان خوش‌شان نیاید، حرف نزنند. برخی دیگر شاید به طور کل ساکت بمانند؛ چرا که می‌ترسند ایده‌هایشان زیادی شوک‌آور یا جسورانه باشد. کسانی که شخصیت مستحکم‌تری دارند بر ایده‌های خودشان پافشاری کرده و بدون اینکه به نظرات دیگران توجهی داشته باشند از حرف خودشان دفاع می‌کنند. افراد محافظه‌کار هم ترجیح می‌دهند فقط پیشنهادات کم‌خطر بدهند.

بله، طوفان فکری برای ترغیب افراد به تفکر در مورد مسائل خیلی مفید است. اما اگر مشکلی مثل مورد بالا برای‌تان پیش آمد چگونه باید با آن مواجه شوید؟ اینجاست که تکنیک ذهن‌ نویسی وارد میدان می‌شود؛ فرآیندی که اجازه می‌دهد تک تک اعضا بدون احساس خطر در تولید ایده مشارکت کنند. با این روش، می‌شود راه‌حل‌های بالقوه بسیار بیش‌تری نسبت به طوفان فکری سنتی پیدا کرد.

علت چیست؟ یکی از دلایل این است که در جلسات سنتی طوفان فکری، در آن واحد فقط یک نفر اجازه صحبت دارد. تا زمانی که حرف یک نفر تمام شود و گروه هم درباره آن بحث کنند، بیش‌تر اعضا ایده‌هایشان را تغییر داده‌، آنها را بی‌خیال شده‌ یا به کلی فراموش‌شان کرده‌اند. این اتفاق «انسداد» (Blocking) نام دارد و می‌تواند باعث کاهش بازدهی و خلاقیت در جلسه شود. ذهن‌ نویسی به رفع این مشکل کمک می‌کند.

وقتی در مورد چگونگی عملکرد ذهن فکر میکنیم ، یکی از معانی کلمه برنامه نویسی ذهنی  : جذب یا ترکیب پاسخ ها، نگرش ها یا موارد مشابه است ، و اگر یا اگر کسی از موضوع ذهن آگاهی داشته باشد ، متوجه می شود که این معنی ، وزن قابل توجهی دارد یا به عبارت دیگر بسیار مهم است ، درک برنامه نویسی ذهن کلیدی برای درک نه تنها تجربیات گذشته بلکه تجربیات فعلی ما است ، و حتی می تواند به عنوان ابزاری دقیق برای پیش بینی تجربیات آینده ما باشد .

در این مقاله، ابتدا نشان می‌دهیم که ذهن‌ نویسی چیست. سپس درباره‌ی نحوه‌ی استفاده از آن در گروه خودتان توضیحاتی ارائه خواهیم کرد.

ذهن‌ نویسی چیست؟

ذهن‌ نویسی شبیه طوفان فکری است؛ هر دو روشی برای تولید ایده و یافتن راه‌حل برای مسائل هستند. تفاوت اینجاست که در ذهن‌ نویسی، تک‌تک اعضا برای مشارکت در موضوع فرصت مساوی دارند و قادرند بدون «انسداد» فکر کنند.1

مقایسه طوفان فکری با ذهن نویسی

طوفان فکری برای ترغیب افراد به فکر کردن در مورد مسائل خیلی مفید می باشد . اما در صورتی که مشکلاتی را برای تان پیش بیاورد چگونه باید با آن روبرو شد . در این جاست که تکنیک ذهن نویسی وارد میدان شده و اجازه می دهد که تک تک اعضا بدون احساس هیچ گونه خطری در تولید ایده همکاری کنند . در واقع در جلسات طوفان فکری در آن واحد فقط یک نفر اجازه صحبت دارد و هنگامی که حرف یک نفر تمام شود بقیه گروه می‌توانند در رابطه با آن بحث کنند . بسیاری از اعضای ایده های شان را تغییر داده و آنها را بی خیال می شوند . در واقع با این روش می ‌شود راه حل های بهتری نسبت به طوفان فکری سنتی ارائه داد . در هر دو شیوه جهت تولید ارائه و یافتن راه حل برای مسائل یکسان می باشد تنها فرقی که دارد این است که در این تکنیک تک تک اعضا برای مشارکت در موضوع فرصت مناسب دارند و قادر است بدون هیچ منعی فکر کنند .

نحوه اجرای تکنیک ذهن نویسی

برای اجرای ذهن نویسی باید مراحل زیر را یک به یک دنبال کنید :

از اعضای گروه دعوت کنید تا بر سر یک میز بنشینند . در جلوی هر فردی یک صفحه کاغذ قرار داده و ز آن ها بخواهید در بالای صفحه مسئله‌ای که برای شان به دنبال راه‌حل میگردند را بنویسند . به هیچ عنوان نباید کسی نامش را بر روی کاغذ بنویسد و باید یک نفر را مسئول جلسه نماید و برای هر دور وقت بگیرد.

در مرحله بعدی سه دقیقه به اعضا زمان دهید تا راه کارهای خود را بنویسند . نباید به هیچ عنوان ایده هایشان را تغییر داده یا بهتر کنن .د صرفاً باید آزادانه هر راهی که به ذهنشان رسید را بر روی برگه بنویسند و اجازه ندهید هیچ بحثی در مورد راه حل ها صورت بگیرد .

پس از اتمام این زمان وارد دور بعدی شوید یعنی کاغذ ها را جمع کرده و بر بزنید و دوباره میان افراد پخش کنید و در صورتی که فردی کاغذ خودش دستش افتاد آن را تغییر دهید . از تمامی افراد بخواهید روی کاغذی که دریافت کرده سه ایده اضافه کنند . این راه حل ها هم امکان دارد جدید باشد و هم می تواند بر مبنای سه ایده اول کاغذ به وجود بیاید .

مسئول جلسه تعداد دور ها را تعیین می کند .

زمانی که تمامی دوره‌ها به پایان رسید برگه ها را جمع کنید و تمامی ایده‌ها را بر روی وایت برد بنویسید تا همه بتوانند ببینند . از این طریق می‌توانید درباره کاربردی ترین راه حل از میان راه حل های ارائه شده بحث کنید.2

فواید ذهن‌ نویسی

استفاده از ذهن‌ نویسی در گروه منافعی به همراه دارد از جمله:

از آنجایی که در مرحله‌ی ایده‌زنی بحثی انجام نمی‌شود، می‌توان در مدت زمان کوتاه ایده‌های بیشتری خلق کرد.

تمام اعضای گروه حتی افراد ساکت و خجالتی برای مطرح کردن ایده‌هایشان شانس برابر دارند.

چون معلوم نیست کدام ایده را چه کسی مطرح کرده، آزادانه‌تر می‌توان خلاقیت به خرج داد. این کار اعضای تیم را قادر می‌سازد تا ایده‌هایی بدهند که قبلا ممکن بود به نظر عجیب بیایند یا مورد استقبال جمع قرار نگیرند.

عوض کردن کاغذها باعث می‌شود امکان سنجش ایده‌های قبلی و رسیدن به ایده‌های جدید بر مبنای آنها حفظ شود؛ اما به شکلی خلاقانه‌تر و متمرکزتر از طوفان فکری سنتی.

چه زمانی از ذهن‌ نویسی استفاده کنیم؟

از ذهن‌ نویسی می‌شود برای حل هر مشکلی استفاده کرد. در حال حاضر این فرآیند در حوزه‌های گوناگونی مثل بازاریابی، طراحی و حیطه‌های خلاقانه به کار می‌رود؛ اما کم‌کم حوزه‌های دیگر هم دارند به آن علاقه‌مند می‌شوند. در همه موقعیت‌هایی که قبلا از طوفان فکری سنتی استفاده می‌کردید، می‌شود از ذهن‌ نویسی هم استفاده کرد.3

پی نوشت:
1.www.chetor.com
2.www.pakdasht-news.com
3.www.ejiga.com