چرا کودکان ناخن می جوند؟

گاهی عصبانیت بیش از حد در بچه‌ها باعث بروز چنین رفتاری می‌شود. ناخن جویدن در کودکان کمرو و خجالتی نیز دیده می‌شود. کودکانی که خجالتی‌اند معمولاً در جمع دچار اضطراب شده و اولین واکنش آن‌ها جویدن ناخن است.

اگر کودک‌تان تنها در موقعیت‌هایی مثل تلویزیون دیدن و یا در شرایط استرس زا ناخن خود را می‌جود، جای نگرانی نیست؛ با افزایش سن، این عادت کودکانه ترک خواهد شد.

اما اگر ناخن جویدن کودکان به صورت دائمی است، باید علت آن را پیدا کنید. ممکن است اتفاقاتی نظیر طلاق والدین، جابه‌جایی منزل یا رفتن به مدرسه‌ای جدید باعث اضطراب و ناراحتی کودک شده باشد.

در واقع می‌توان نتیجه گرفت که ناخن جویدن پاسخی در برابر اضطراب، خستگی و اعتماد به نفس پایین است.

اما در برخی کودکان عادت ناخن جویدن با اختلالات روانپزشکی همراه است؛ بیماری‌های چون اختلال کمبود توجه و بیش فعالی، اختلال تومور، اختلال وسواس فکری، عقب ماندگی ذهنی، اختلال افسردگی حاد، اختلال اضطراب عمومی، اختلال هراس و اختلال اضطراب جدایی، می‌توانند دلیلی بر ناخن جویدن کودکان باشند.1
 

عوارض ناخن جویدن کودکان

هرچند در ابتدا کودک با ناخن جویدن به دنبال کسب آرامش است و انجام این کار باعث کاهش اضطراب در او می‌شود، ولی بعدها باعث ایجاد و تشدید اضطراب ، افسردگی ، کاهش اعتمادبه‌نفس، گوشه‌گیری و کاهش عملکرد ذهنی، اجتماعی و در سنین بالاتر شغلی می‌شود.

عوارض جسمی این اختلال نیز شامل خونریزی، عفونت مکرر دور انگشتان و در موارد شدید تغییر شکل ناخن‌ها و انگشتان می‌شود. عفونت‌های گوارشی و ابتلا به انگل نیز در مواردی دیده شده است.

در برخی موارد هم که کودک به بیماری‌های جسمی مانند کم‌خونی مبتلاست، ابتلا به بیماری می‌تواند این اختلال را ایجاد کند. معمولا ناخن جویدن هنگام تماشای فیلم‌های ترسناک یا بازی‌های مهیج و انجام فعالیت‌های فکری مانند درس خواندن تشدید می‌شود.2
 

تأثیر رفتار والدین بر ناخن جویدن کودکان

متخصصان علاوه بر بررسی رفتار کودک، بر رفتار والدین او نیز تمرکز می کنند. زیرا عامل اصلی این رفتار، ممکن است عملکرد والدین و اطرافیان باشد. متخصص در این شرایط به والدین کمک می کند تا رفتار و واکنش خود را نسبت به کودک سنجیده تر کنند تا اضطرابی به کودک وارد نشود.

کودک با ناخن جویدن به نحوه رفتار والدین یا اطرافیان با او واکنش نشان می دهد؛ در این زمینه والدین باید سعی کنند ناراحتی و مشکلات ناشی از مشغله های کاری خود را به منزل منتقل نکنند.

از جمله روش هایی که یک روان شناس می تواند برای برطرف کردن این مشکل کودک از آن استفاده کند، روش های خاص ریلکسیشن است. اگر به علت بالا بودن استرس کودک، این روش درمانی نیز جواب ندهد، پزشک داروهایی را تجویز می کند تا اضطراب کودک کمتر شود.

استفاده از لاک انشگت هایی که مزه تلخ دارند برای جلوگیری از ناخن خوردن کودکان توصیه نمی شود زیرا این کار زیاد تاثیر گذار نمی باشد.

همچنین والدین نباید به ناخن خوذدن کودکان واکنش نشان دهند زیذا برخی از کودکان این کار را برای جلب توجه دیگران انجام می د هند.

در مورد این عادت با او صحبت کنید اما درباره رفتارش قضاوت نکنید.صحبت با او درباره ناخن جویدن نباید باعث افزایش اضطراب وی شود. به او بگویید که این مشکل را با کمک او حل خواهید کرد.3
 

راهکار‌های مناسب برای درمان ناخن جویدن کودک

شما برای اینکه بتوانید یک عادت بد را از سر فرزندتان بیندازید باید از روش‌های دست علمی استفاده کنید. در مورد جویدن ناخن قدیم‌تر‌ها از تلخ و تند کردن ناخن یا تنبیه‌های بدنی استفاده می‌کردند، اما امروز می‌تواند از روش‌های ملایم‌تری برای این کار بهره برد و به نتیجه خوبی رسید.
 

-کوتاه کردن ناخن‌ها

ناخن‌های کوتاه شده به سختی قابل جویدن هستند، سعی کنید هر چند روز یک‌بار ناخن‌هایش را بگیرید و سوهان بزنید تا حتی نتواند تکه‌های کوچک ناخن را به دندان بگیرد.
 

-حواس‌پرتی

زمانی که شروع به جویدن ناخن می‌کند باید بلافاصله حواس او را پرت کنید، از او کار‌هایی بخواهید که مجبور شود از انگشتانش استفاده کند درست کردن کاردستی یا کشیدن نقاشی روش خوبی برای این کار است.
 

-دعوا نکنید

کودک باید احساس خوبی نسبت به خود پیدا کند. شرمنده کردن سرزنش، تحقیر، تهدید و تنبیه کودک هیچ اثری درمانی ندارد بلکه عادت را تشدید می‌کند و باعث اختلالات دیگر نیز می‌شود. به جای این کار به او اعتماد به نفس بدهید.
 

-تلخ نکنید

برای جلوگیری از این کار می‌توانید چسب زخم رنگی تهیه کنید و به روی انگشتانش بزنید. هرگز دنبال روش‌هایی مثل تهدید، تنبیه، پاشیدن فلفل و دارو‌های تلخ، بدمزه، بد رنگ و… به روی انگشتانش نباشید. چون تجربه نشان داده این روش‌ها نه تنها برای ترک ناخن جویدن کودک مؤثر نیست بلکه با ایجاد احساس گناهکاری و اضطراب در فرد سبب می‌شود بیشتر به این عمل بپردازد.
 

-کودک را نترسانید

اگر کمی دقت کنید ناخن جویدن بیشتر در کودکانی که والدینشان ناآگاهانه و به بهانه‌های مختلف در آن‌ها ایجاد ترس می‌کنند زیاد دیده می‌شود. خیلی از والدین عادت دارند بچه را با موجودات خیالی مثل لولو و غول و جادوگر و.. می‌ترسانند و هر کار بدی بکند می‌گویند “اگر گریه یا اذیت کنی می‌گویم لولو تو را بخورد”، در مورد ناخن جویدن هم به همین شکل او را تهدید می‌کنند که “اگر ناخنت را بخوری درخت ناخن در شکمت رشد می‌کند” ترساندن کودک از دکتر یا آمپول هم جزو شیوه‌های غلطی است که والدین برای ساکت کردن کودک اعمال می‌کنند. همه این‌ها می‌تواند به مرور زمان واکنش‌های عصبی و اضطرابی زیادی در کودک ایجاد کند.
 

-تصویر به او نشان دهید

بچه‌ها همیشه جذب تصاویر می‌شوند تا کلمات. برای ترک این کار هم شما می‌توانید از روش تصویری استفاده کنید. از ناخن آسیب دیده تصویری تهیه کرده و وضعیت آن را با ناخن سالم مقایسه کنید و هنگامی که کودک مشغول جویدن ناخن است بدون این‌که متوجه شود، از او فیلم بگیرید و به او نشان دهید. احتمال دارد با مشاهده فیلم به خود بیاید و این عادت را کنار بگذارد.

می‌توانید زمانی که شروع به جویدن ناخن کرد یک آیینه مقابل او بگذارید تا تصویر خودش را ببیند و از انجام این عمل منصرف شود. کودک را تشویق کنید در مجلات، تصویر دست‌های زیبا را جست وجو کند یا روی کتاب یا آینه بچسباند تا مرتب تصویر این دست‌ها را با دست‌های خود مقایسه کند.

البته بدانید هیچ‌کدام از این روش‌ها با یک‌بار و دو بار و بدون تکرار جوابگو نیست. هر بار ممکن است فرزند شما برخورد تندی با شما بکند یا جیغ بزند و فرار کند و در خلوت به این کار مشغول شود، اما شما کوتاه نیایید و به کار خودتان ادامه دهید.
 

-کتاب بخوانید

یکی دیگر از روش‌ها مؤثر در ترک عادت‌های بد خواندن کتاب است. همان‌طور که در نوپایی وقتی می‌خواهد کودک را با توالت آشنا کنید انواع و اقسام کتاب‌های آموزش توالت رفتن را برای او می‌خوانید و با تصاویرش به او یاد می‌دهید در مورد عادت‌ها بد هم می‌توانید کتابی تهیه کنید فرزندتان را باشخصیت قصه دوست کنید و بدون کمترین اشاره‌ای به عادتی که خودش دارد شخصیت قصه را تشویق به ترک ناخن جویدن کنید. با این روش هم کودک تحقیر نمی‌شود و هم کم‌کم به رفتار ناپسندش پی می‌برد.
 

-صحبت کنید

زمانی که کودک در سنی بود که می‌توانست حرف‌های شما را به خوبی درک کند بهترین راه صحبت کردن با او است. در مورد این عادت با او صحبت کنید، اما درباره رفتارش قضاوت نکنید. صحبت با او درباره ناخن جویدن نباید باعث افزایش اضطراب کودک شود. به او بگویید که این مشکل را با کمک او حل خواهید کرد. با آن‌ها در مورد عادات ناخوشایند آدم‌ها گفت‌و‌گو کنید، بگویید عادت ناخوشایند چیست؟ آیا جویدن ناخن هم جز عادت‌های بد است یا نه؟

بعد در جریان گفت‌و‌گو با کودک هم‌فکری کنید و تلاش کنید به طور جمعی به یک نتیجه‌گیری برای رفع این مشکل برسید. به دنبال راهکاری باشید که به تأیید شما و کودکتان برسد. مثلاً گاهی اوقات، کودکانی که در آستانه نوجوانی هستند از اینکه مدام چیزی به آن‌ها گوشزد شود، خوششان نمی‌آید پس در این شرایط باید راه‌حل‌های توافقی دیگری پیدا کنید.
 

-جایگزین سازی

سعی کنید یک فعالیت جذاب با دست یا یک اسباب‌بازی مناسب پیدا کنید که مانع از ناخن جویدن فرزندتان شود. مثلاً بازی رانندگی یا اسباب‌ بازی‌ های بی خطر و جالب برای اینکه کودک در هنگام مطالعه یا تماشای تلویزیون آن را در دست بگیرد. با این روش‌ها می‌توانید حواس ناخودآگاه او از جویدن ناخن پرت کنید. اگر کودک شما فعال و اهل ورزش است بهترین کار این است که از نرمش و فعالیت‌های بدنی برای آرام کردن هیجانات او استفاده کنید.

سعی کنید انرژی‌های کنترل نشده کودک را از طریق فعالیت‌های متنوع تخلیه کنید. با توجه به شرایط کودک و موقعیت خانوادگی، انتخاب‌های متعددی پیش رو دارید. در برخی کودکان فعالیت‌های بدنی مثل ورزش یا بازی‌های پرتحرک جوابگوست و در برخی دیگر فعالیت‌های ذهنی مانند کاردستی یا نواختن موسیقی مفید است.

پینوشتها
1.www.honarehzendegi.com
2.www.ravanrahnama.ir
3.www.hidoctor.ir