ترندنیوز مطالب مذهبی+آموزشی+سرگرمی+خبری
از همۀ این درسگفتارها، بجز یکی، به‌مرور تقریرهایی از شاگردان هگل کشف می‌شد. سپس این تقریرها ویراستاری می‌شد و در اختیار جامعۀ علمی قرار می‌گرفت؛ ویراستارانی مانند گانس، کارل-هانیتس ایلتینگ، شیلباخ و دیگران. تا همین اواخر، از درسگفتار ارائه‌شده در سال ۱۸۲۱ نسخه‌ای در درسترس‌نبود تا اینکه در سال ۱۹۸۴ تقریری منسوب به درسگفتار ارائه شده توسط هگل در سال ۱۸۲۱ از نویسنده‌ای ناشناس کشف شد. انتشارات معروف زورکامپ در سال ۲۰۰۵ این تقریر را به ویراست هانس گئورگ هُپّه منتشر کرد که در سال ۲۰۱۲ به چاپ دوم رسید.
برای کسانی که بخواهند در فلسفۀ حق هگل دقیق شوند و پژوهش کنند مقایسۀ این هشت نسخه (یعنی کتاب منتشرشده توسط خود هگل با عنوان «عناصر فلسفۀ حق» و هفت تقریر موجود از درسگفتارهای او) نه تنها خالی از فایده نیست، بلکه ای‌بسا ضروری است. یک دلیل این فایده یا ضرورت آن است که میان این نسخه‌ها تفاوت‌هایی موجود است؛ تفاوت‌هایی که گاه شکل مکمل دارند و گاه حتی در تضاد با یکدیگرند.
در جایی که تفاوت‌ها مکمل یکدیگرند، خواندن نسخه‌های گوناگون بسیار آموزنده و روشنگر است، چنان‌که منظور هگل را در مواردی از روی تقریر درسگفتارهای او بسیار بهتر می‌توان فهمید. هگل در درسگفتارهایش بعضاً مثال‌هایی بسیار روشنگر می‌زده است؛ مثال‌هایی که در کتاب «اصول فلسفۀ حق» نیامده‌اند. موارد متضاد نیز بسیار قابل تأمل‌اند و نشان از تغییر دیدگاه هگل در برخی جزئیات دارند. در هر حال، آگاه بودن از وجود این نسخ و تفاوت‌های آن‌ها و مراجعه به نسخه‌های مختلف فلسفۀ حق می‌تواند برای پژوهندگان دست‌مایۀ ایده‌های پژوهشی متنوع فراوانی باشد.
حامد صفاریان
