هیپوکالمی

کمبود پتاسیم در صورتی رخ می دهد که فرد به اندازه کافی پتاسیم را از رژیم غذایی خود دریافت نکند یا پتاسیم بیش از حدی را از طریق اسهال طولانی مدت یا استفراغ از دست بدهد. علائم هیپوکالمی به شدت کمبود آن بستگی دارد اما می تواند شامل فشار خون بالا، یبوست، مشکلات کلیوی، ضعف عضلات، خستگی و مشکلات قلبی باشد.

پتاسیم یک عنصر ضروری اساسی است که بدن برای طیف گسترده ای از کارکردها از جمله حفظ ضربان قلب به آن نیاز دارد. کمبود شدید پتاسیم هیپوکالمی نامیده می شود و هنگامی رخ می دهد که سطح پتاسیم شخص به زیر 3.6میلی مول در لیتر کاهش یابد. پزشکان هنگامی که میزان پتاسیم آنها کمتر از 2.5 میلی مول در لیتر باشد، فرد را هیپوکالمی شدید می دانند.1
 

علائم هیپوکالمی

معمولاً علائم هیپوکالمی خفیف است. بعضی اوقات اثرات هیپوکالمی می تواند مبهم باشد. ممکن است بیش از یک علامت مربوط به دستگاه گوارش (GI)، کلیه ها، ماهیچه ها، قلب و اعصاب باشد.

ضعف، خستگی یا گرفتگی عضلات بازو یا پا، گاهی اوقات به اندازه ای شدید است که به دلیل ضعف، باعث عدم توانایی در حرکت دادن بازوها یا پاها می شود (دقیقاً مانند فلج).

سوزن سوزن شدن یا بی حسی

حالت تهوع یا استفراغ

درد شکم، نفخ

یبوست

تپش قلب (احساس می کنید ضربان قلب شما نامنظم می شود).

تکرر ادرار یا احساس تشنگی زیاد

سنکوپ به دلیل فشار خون پایین

رفتا ر های غیر طبیعی (افسردگی، روان پریشی، دلهره، سردرگمی یا توهم).

در صورت بروز علائم هیپوکالمی، به پزشک مراجعه کنید. اگر گرفتگی عضلانی، ضعف، تپش قلب یا احساس ضعف دارید و در حال مصرف داروی ادرار آور هستید، با پزشک مشورت کنید یا فوراً به یک مرکز فوریت یا اورژانس بیمارستان بروید.

بدون وجود علائم، تا زمانی که آزمایش معمول خون یا الکتروکاردیوگرام (EKG) نداشته باشید، سطح هیپوکالمی را نمی توانید تشخیص دهید.1

علل بیماری هیپوکالمی (کمبود پتاسیم در بدن)

بیماری هیپوکالمی یا کمبود پتاسیم ناشی از عوامل متعددی است که مهمترین آن ها استفاده از دیورتیک ها (ادرار آورها)، اسهال و استفاده از ملین ها برای طولانی مدت می باشد. سایر دلایل عبارتند از:

از دست دادن پتاسیم از طریق کلیه باشد (برخی از اختلالات کلیوی مانند اسیدوز متابولیک، لوسمی، بیماری کوشینگ)

از دست دادن پتاسیم از طریق معده یا روده (از طریق استفراغ، اسهال، پس از عمل ایلئواستومی (باز کردن ایلئوم (دراز روده) به سطح بدن) و استفاده بیش از حد از مسهل ها)

از دست دادن پتاسیم به دلیل اثرات دارویی ( استفاده از داروهای آسم یا آمفیزم، فوروزماید، آمینوگلیکوزید (مانند جنتامایسین و توبرامایسین)، آنتی بیوتیک و گاهی آسپرین)

عدم مصرف غذا یا سوء تغذیه برخی از عوامل مرتبط با غذا سبب کاهش سطح پتاسیم خون می شود، مانند بی اشتهایی، بولمیا، جراحی بارداری، الکل.2
 

تشخیص هیپوکالمی

پزشک برای تشخیص هیپوکالمی در شما نیاز به انجام آزمایش خون دارد تا بفهمد آیا هیپوکالمی دارید یا خیر. وی از شما در مورد سابقه سلامتی سوال می کند و می خواهد بداند آیا بیماری دیگری داشته اید که شامل استفراغ یا اسهال باشد، همچنین در مورد هرگونه شرایطی که باعث ایجاد آن شود سوال می کند. احتمال می رود یک آزمایش ادرار انجام دهید تا پزشک بتواند بفهمد که هنگام ادرار پتاسیم خود را از دست می دهید یا خیر.

از آنجا که پتاسیم پایین گاهی اوقات می تواند بر فشار خون شما تاثیر بگذارد، پزشک این مورد را نیز بررسی می کند، همچنین اگر فکر کند ممکن است آریتمی داشته باشید ممکن است بخواهند نوار قلب بگیرید این یکی از عوارض جانبی جدی است و به احتمال زیاد روش انتخاب پزشک برای درمان مشکل را تغییر دهد.3
 

درمان هیپوکالمی

با مصرف مکمل ها می توانید پتاسیم بیشتری دریافت کنید. بیشتر این موارد را می توانید به صورت خوراکی مصرف کنید و در بعضی موارد تزریق پتاسیم به روش IV ضروری است. مثلا:

اگر سطح پتاسیم شما به طور خطرناکی پایین است

اگر مصرف مکمل ها باعث افزایش سطح پتاسیم نمی شود

اگر سطح پایین پتاسیم باعث ریتم غیر طبیعی قلب می شود

هنگامی که هیپوکالمی شما در نتیجه یک بیماری دیگر باشد پزشک در درمان آن به شما کمک می کند. اگر به دلیل داروهای ادرار آور پتاسیم کمی دارید به احتمال زیاد داروها باعث از دست دادن پتاسیم می شوند.

همیشه قبل از قطع هر دارویی با پزشک خود مشورت کنید، همچنین قبل از مصرف هرگونه مکمل پتاسیم با وی مشورت کنید زیرا ممکن است باعث تجمع بیش از حد پتاسیم در بدن و منجر به هایپرکالمی شود.3
 

پیشگیری از بیماری هیپوکالمی (کمبود پتاسیم در بدن)

اغلب گفته می شود که پیشگیری بهتر از درمان است. ابتدا باید به فکر چگونگی جلوگیری از بیماری هیپوکالمی یا کمبود پتاسیم با پیگیری یک رژیم سالم و متعادل باشید که نیاز بدن به پتاسیم و سایر مواد مغذی را تامین می کند. البته مواد غذایی حاوی پتاسیم برای درمان کمبود پتاسیم خفیف ناشی از اسهال و استفراغ بسیار موثر است.
 

میوه ها

بعضی از انواع میوه ها مقادیر زیادی پتاسیم را شامل می شود، مانند موز، خرما، آووکادو، کیوی و انبه.
 

سبزیجات

سبزیجات مانند هویج و سیب زمینی شیرین حاوی مقدار زیادی بتا کاروتن و همچنین پتاسیم می باشند.

ماهی

غذاهای دریایی به ویژه ماهی ها منبع خوبی از پتاسیم هستند. ساردین ها حدود 365 میلی گرم پتاسیم تولید می کنند.
 

گوشت

یک قطعه از گوشت کبابی در ترکیب با گوجه فرنگی و سبزیجات برگ نیاز بدن به پتاسیم را تامین می کند.2
 

عوارض هیپوکالمی

یبوست

پتاسیم نقش مهمی در انتقال پیام از مغز به عضلات و تنظیم انقباضات ماهیچه ای دارد. سطح پتاسیم پایین می تواند بر روی ماهیچه های روده تأثیر بگذارد و با کاهش سرعت عبور مواد غذایی باعث یبوست و نفخ شود.
 

ضعف عضلانی

کمبود پتاسیم می تواند بر سایر عضلات بدن از جمله عضلات در بازوها و پاها تأثیر بگذارد، که می تواند منجر به ضعف عمومی عضلات و گرفتگی شود.

فرد مقادیر کمی پتاسیم را از طریق عرق از دست می دهد، به همین دلیل تعریق زیاد ناشی از فعالیت بدنی شدید یا قرار گرفتن در آب و هوای گرم اغلب می تواند منجر به ضعف عضلات یا گرفتگی عضلات شود.
 

خستگی غیر قابل توجیه

پتاسیم یک ماده اساسی مورد نیاز بدن است که در کلیه سلول ها و بافت های بدن وجود دارد. با کاهش سطح پتاسیم، طیف گسترده ای از عملکردهای بدن را تحت تأثیر قرار دهد، و منجر به پایین آمدن انرژی و همچنین خستگی جسمی و روحی شود.
 

فشار خون بالا

سطح پتاسیم یک فرد می تواند بر فشار خون وی تأثیر بگذارد.

سطح پتاسیم پایین می تواند به افزایش فشار خون منجر شود، به خصوص در افرادی که میزان سدیم یا نمک زیادی، مصرف کنند. پتاسیم نقش مهمی را درباز شدن رگ های خونی دارد و به پایین آمدن فشار خون فرد کمک می کند.

پتاسیم همچنین به تعادل سطح سدیم در بدن کمک می کند. رژیم غذایی سرشار از سدیم یک علت شایع فشار خون بالا است. پزشکان غالباً توصیه می کنند که افراد دارای فشار خون بالا، میزان سدیم خود را کاهش داده و میزان مصرف پتاسیم را افزایش دهند.
 

افزایش حجم ادرار

کلیه ها وظیفه از بین بردن مواد زائد و تنظیم سطح مایعات و الکترولیت ها، مانند سدیم و پتاسیم را در خون دارند. آنها نقش خود را با عبور مواد و الکترولیت های اضافی از بدن در ادرار انجام می دهند.

هیپوکالمی متوسط ​​تا شدید می تواند در توانایی کلیه ها در تعادل مایعات و الکترولیت ها در جریان خون اختلال ایجاد کند و این می تواند منجر به افزایش ادرار شود، که به آن پلی اوریا گفته می شود.

فلج عضلات

افراد مبتلا به هیپوکالمی شدید می توانند فلج عضلات را تجربه کنند. هنگامی که سطح پتاسیم در بدن بسیار پایین است، ماهیچه ها قادر به انقباض مناسب نیستند و ممکن است در کل فرد را دچار مشکلات کنند.
 

مشکلات تنفسی

هیپوکالمی شدید همچنین می تواند منجر به مشکلات تنفسی شود. تنفس نیاز به استفاده از چندین عضله، به ویژه دیافراگم دارد. اگر سطح پتاسیم یک فرد بسیار پائین بیاید، ممکن است این عضلات به درستی کار نکنند و فرد در داشتن نفس عمیق دچار مشکل شود یا احساس تنفس بسیار کوتاهی کند.

ضربان قلب نامنظم

یکی دیگر از علائم هیپوکالمی شدید، ضربان قلب نامنظم است. پتاسیم نقش مهمی در تنظیم انقباضات همه ماهیچه ها از جمله عضله قلب ایفا می کند.

هیپوکالمی شدیددر بدن می تواند منجر به ریتم های نامنظم قلب شود، از جمله برادی کاردی سینوسی، تاکی کاردی بطنی و فیبریلاسیون بطنی. اگر فردی تحت مداوا قرار نگیرد، این شرایط می تواند تهدید کننده زندگی وی باشد.

پزشکان می توانند با استفاده از الکتروکاردیوگرام (EKG) ریتم های نامنظم قلب را تشخیص دهند.

توجه به علائم هیپوکالمی شدید مانند فلج عضلات، مشکلات تنفس یا ضربان قلب نامنظم، به دنبال مراقبت های پزشکی فوری است.1

پینوشتها
1.www.pezeshket.com
2.www.attarak.com
3.www.hidoctor.ir