وضعیت بورس در سال ۱۴۰۰

یک شرکت :

سود هر سهم پاییز ۹۸ : ۱۳ تومان

سود هر سهم زمستان ۹۸ :  ۱۹ تومان

سود هر سهم بهار ۹۹ : ۱۹ تومان

سود هر سهم تابستان ۹۹ : ۲۹ تومان

پیش بینی می شود که در سال ۱۳۹۹ این شرکت با دلار ۲۱ الی ۲۲ تومان حدود ۱۵۰ الی ۱۷۰ تومان سود به ازای هر سهم محقق کند ( معادل رشد ۱۱۲٪ الی ۱۴۳٪). تا اینجای داستان همه چیز خوش هست. حالا به تابلو سهم نگاهی می کنیم‌. سود هر سهم ttm شرکت (جمع سود چهار فصل گذشته) ۸۰ تومان است و قیمت سهم ۱۲۵۰ تومان. یعنی Pe.ttm این شرکت ۱۵.۶ واحد هست. Pe شرکت براساس کل سود سال جاری ۸.۳ الی ۷.۳ واحد است. وقتی سری به جزئیات سودآوری این شرکت می زنیم متوجه یک نکته اساسی می شویم و آن این است که بیش از ۹۰٪ دلیل رشد سودآوری رشد نرخ ارز بوده است ولاغیر.

حال سوال اساسی این است:

« شرکتی که هرچه تا به امروز ساخته را مدیون ارز بوده باید چگونه مورد بررسی قرار داد ؟» پاسخ بسیار ساده است. نرخ ارز چه رفتاری را خواهد داشت ؟ دلیل رشد سود از ۷۰ تومان به ۱۵۰ الی ۱۷۰ تومان رشد نرخ دلار از ۱۱-۱۲ تومان به ۲۱-۲۲ تومان است. پس مدیران این شرکت دقیقا کجای داستان هستند ؟ عوامل درون زای این شرکت کجا است ؟ فعلا هیچ جا !

حالا این شرکت با یکسری هزینه های ریالی روبرو است که سالیانه کمی بیش از تورم و حتی خیلی بیشتر از تورم رشد می کنند و در مقابل، بخش عمده داشته های این شرکت از نرخ دلار بوده است. پس اینکه امسال سود شرکت رشد ۱۱۲٪ الی ۱۴۲٪ دارد یک روی قضیه است و اینکه سال آینده چند درصد رشد سودآوری خواهد داشت روی مهمتر قضیه است.

قیمت سهام متناسب با تغییر در عملکرد آنها تغییر می کند، پس این منطقی است که یک شرکت سود آور اما بدون قابلیت جهش سودآوری مورد عرضه قرار گیرد یا اینکه در یک دامنه خاص مدام بالا و پایین شود.

توجه کنید Pe منطقی بازار در شرایط نیمه رکود حدود ۸.۵ الی ۹ واحد است، در شرایط رکود ۶.۵ الی ۷.۵ واحد (که خود این اعداد در شرایط خاص داستان های خاصی دارند) بنابراین عدد ۷.۳ الی ۸.۳ Pe تحلیلی در این شرکت در حالی که Pe.ttm آن ۱۵.۶ واحد است نباید شما را به اشتباه بیاندازد. چون قبل از تصمیم گیری باید از خودتان بپرسید به سمت حذف محرک اصلی بازار (جهش ارزی) حرکت می کنیم یا همچنان جهش ارزی ادامه دارد ؟ اگر پاسخ این باشد که جهش ارزی خاصی نخواهیم داشت پس این شرکت نیز جهش سودآوری خاصی ندارد و جذابیت سرمایه گذاری برای پول های خرد و البته بعضی پول های درشت ایجاد نمی کند.

همیشه این طور است که هنگام وجود یک محرک برای رشد سودآوری Pe ها رشد می کنند ( مثلا شرکت های دارای طرح توسعه Pe بالاتری می گیرند) چرا که رشد سودآوری در آینده عامل شکست Pe به سطح منطقی می شود و در صورت نبود این محرک اگر Pe منطقی نباشد به سمت منطقی کاهش می یابد که عمدتا توام با کاهش قیمت است. حالا انتخابات آمریکا و دلخوش کردن به آینده سیاسی کشور و سپس آینده اقتصادی عاملی شده است که در شرایط حاضر ترمز رشد نرخ ارز کشیده شود و این به معنای کشیده شده شدن ترمز رشد سودآوری شرکت هایی است که تا به امروز به مدد این محرک عملکرد مثبت از خودشان به نمایش گذاشته اند.

فلسفه خیلی از شرکت های حاضر در بورس همین است و متاسفانه عدم توجه به چنین موضوعاتی که کاملا قابل اثبات است عاملی شده است که قضایای دیگری بدون قابلیت اثبات توسط مدرک محکمه پسند ارائه گردد. دلیل اینکه بازار به دلار ۳۲ هزار تومان واکنش نشان نداد نیز همین بود، چون بازار بسیار باهوش است و منتظر ماند ببینید انتخابات آمریکا چه خواهد شد. حال در آینده اگر بازار در خصوص گشایش سیاسی دچار بیش نمایی و خوش خیالی شده باشد بدان معنی است که قرار نیست شرایط درست شود و در این صورت، درست نشدن شرایط یعنی رشد مجدد نرخ ارز، رشد سودآوری شرکت ها، ایجاد انتظارات رشد سودآوری و جذاب شدن سهام و حرکت صعودی بازار و اگر غیر این باشد سهام ابتدا تا سطح Pe منطقی کاهش خواهند یافت (اول حرکت به سمت Pe نیمه رکودی و سپس حرکت به سمت Pe رکودی) و همانجا در جا خواهند زد.

حالا بازار یعنی تمام شده است؟ به هیچ عنوان. در چنین شرایطی فعالین حرفه ای بازار به دنبال گزینه های خاص خواهند رفت. آنها سهامی خاص با خبرهای خاصی که در آینده عملکرد آنها را تحت تاثیر می گذارند را دنبال خواهند کرد. این خبرها می تواند از جنس سرمایه گذاری برای رشد تولید، کاهش هزینه باشد، یا از نوع ادغام و خرید یک شرکت دیگر، یا رشد نرخ جهانی و یا … . به هرحال هرچه که است در شرایط ثبات ارزی خبرها دیگر از جنس جهش ارزی نیستند و بیشتر تخصصی تر می شوند.

شاید بعضی بگویند اگر هم اینچنین است به زبان نیاورید چون سهامداران در زیان هستند، اما من مخالف چنین اعتقادی هستم، چرا که اثرات مخرب به زبان نیاوردن آن بیشتر از حالتی است که به زبان آید. بعضی قبل از اینکه تکه های پازل را کنار هم قرار دهند صرفا با گوشه ای از اطلاعات و البته نیم نگاهی به از دست رفتن سودهایی که کرده بودند یا زیان از اصل سرمایه موقعیت تهاجمی میگیرند. چنین حالاتی همانطور که گفتم به هیچ شخصی جز خود فرد آسیب نخواهد زد و بازار مسیری را طی می کند که باید طی کند. پس بهتر است که هر چه بیشتر به سمت درک آن پیش رویم تا بتوانیم از دل آن به سود برسیم. نسبت دادن شرایط امروز بازار به هرچیزی غیر از عوامل اصلی آن تنها ما را دانستن، پیشرفت کردن و کسب سود از فرصت های آتی باز خواهد داشت.

دیشب با یکی از مدیران موفق سرمایه گذاری که در خارج از کشور فعالیت می کند صحبتی را داشتم. گفتم فلانی می ترسم بعضی وقت ها پستی در خصوص بازار درج کنم و متهم می شوم به نقد بودن و انتظار برای مفت خریدن ! گفت حمید جان من مطالب شما را پیگیری می کنم. هم تو میدانی و هم من که تخلف همیشه در بازار بوده است اما چون مهمان زیاد داریم (منظورم سهامداران تازه وارد) کمی پیاز داغش زیاد شده است خب شما هم بگو آنهایی که فریاد دستکاری سر می دهند قصد دارند تصویری بد از بازار نشان دهند که بازار بریزد و مفت بخرند !!! دیدم چه پاسخ دندان شکنی. می پذیرم تخلف هایی صورت گرفته است و همین امشب محتوایی را در اختیار عزیزان نظارت قرار دادم و اشاره کردم در مقابل برخی حرکات تصمیمات قاطعانه بگیرند (مخصوصا برداشته شدن حجم مبنا در روزهای منفی. هرچند به خودی خود این تخلف نیست اما در شرایط حاضر بهتر است که با آن برخورد شود). عزیزانی یک بازی بیشتر سیاسی راه انداختن که مثلا به فکر سهامدار خرد هستیم، اما بدانید بیشتر آنها بازی است تا واقعیت و این بازار به دست اهالی خودش است که اگر عیبی داشته باشد اصلاح می شود. در میان این بازار سهامی هم در حالی قربانی شدن به خاطر شرایط کلی بازار هستند ( ارزندگی خوبی دارند) اما مطمین باشید بعد از فروکش کردن احساس این نوع سهام اگر تحلیل ها منطقی بوده باشد جایگاه خودشان را پس خواهند گرفت.

فعالیت ما بازار سرمایه است، هم اکنون که این پست را می نویسم و در انتهای آن هستم شاید بسیاری از دوستان تازه از خواب بیدار شده باشند و شاید بعضی ها چند ساعت بعد تازه از خواب بیدار شوند اما هنوز ما نخوابیده ایم که بیدار شویم. کار ما از ساعت ۸:۳۰ تا ۱۲:۳۰ نیست و شب های زیادی را تا صبح بیدار ماندیم و به بررسی پرداختیم. پس بدانید که شاید بعضی مهمان چند ماهه بازار باشند، اما ما همیشه در این بازار هستیم و هیچ کس حاضر به تخریب آنجایی که عمرش در حال سپری شدن است نخواهد بود و قطعا اگر به چنین سطحی از عشق به بازار برسید زیاد حرف مردم برایتان مهم می شود، زیاد دلگیر و ناراحت می شوید و این به روحیات آن شخص بستگی دارد چیزی که در سایر بازارها حتی سایه ای از آن نیست.

در خصوص ترامپ و بایدن نیز باید عرض کنم تفاوت زیادی بین این دو شخصیت است که نکته مهم این است که سیاست کلی آمریکا در مقابل ایران قرار نیست از شخصی به شخص دیگر تغییر کند، بلکه شیوه اجرای سیاست ها متفاوت می شود و تنها امید ما این است که بایدن سیاست نرم تری داشته باشد (در ابتدا) و ریسک بزرگ این خواهد بود که بایدن علیرغم چهره آرام و دوست داشتنی اگر نتواند با ایران به توافقی دست یابد برای اینکه نشان دهد در این زمینه از ترامپ برتر است به سادگی این امکان را دارد که اجماع جهانی را علیه ایران تشکیل دهد (کاری که ترامپ به خاطر دیوانه بازی های خودش نتوانست در قالب یک قطعنامه جهانی انجام دهد) بنابراین همانطور که در بخش #بازار۱ گفتیم فعلا دلخوش به شعارهای اولیه بایدن هستیم و اگر این دلخوشی تنها یک رویا پردازی باشد ماجرا کاملا متفاوت خواهد بود و مجدد همه چیز گاردی صعودی تر از حالت قبل خواهند داشت و حتی ممکن است دعواهای سیاسی به جای باریک کشیده شود.

حمید کاشکی