معرفی گیاه بلادون

مهر گیاه، شابیزک، شاه بیزک، بلدن، بلادانه و ست الحسن از نام‌های دیگر گیاه بلدون است. این گیاه از تیره سیب زمینی، پایا و با ارتفاعی بین ۵۰ تا ۲۰۰ سانتیمتر است و برگ‌های آن بیضی شکل، منفرد، نوک تیز و کرکدار هستند. میوه گیاه بلادون به اندازه یک گیلاس کوچک، آبدار و دارای دانه‌های کوچک است که ابتدا سبز رنگ است و بعد از مدتی سیاه می‌شوند. بلادون بومی انگلستان و ولز است و در کشور ما در نواحی شمالی مانند گیلان، طوالش، چالوس و اسالم می‌روید.1
 

خصوصیات گیاهشناسی

شابیزک، گیاه خشبی و چندساله است که در مناطق جنگلی در شمال و جنوب اروپا، شمال آمریکا، شمال آسیا و شمال آفریقا می روید. 

شابیزک دارای ریشه ای مخروطی شکل و طویل است. طول این ریشه بین 40 تا 60 سانتیمتر و ضخامت آن بین 4 تا 6 سانتیمتر است. لایه خارجی ریشه به رنگ زرد متمایل به قهوه ای است، در حالیکه لایه داخلی آن به رنگ سفید مات است. ریشه این گیاه بسیار بد مزه و تهوع آور است. ریشه تازه نرم است و سطحی صاف دارد که پس از خشک شدن زبر و فلس مانند می شود. ریشه خشک شده وقتی شکسته شود ذرات پودر مانندی از آن به اطراف پراکنده می شود.

ریشه اصلی انشعاب های فراوانی دارد و سطح فوقانی آن دارای تعداد زیادی جوانه های رویشی است که در فصل بهار پس از رویش، ساقه های متعددی را بوجود می آورد. شابیزک دارای ساقه ای مستقیم و استوانه ای شکل است که ارتفاع آن در شرایط اقلیمی مختلف، متفاوت و بین 100 تا 200 سانتیمتر می باشد. 

در این گیاه، برگ ها متناوب و تخم مرغی شکل و در طول ساقه پراکنده اند. در هر گره دو برگ وجود دارد که یکی از آنها بزرگتر از دیگری است و به طول 8 تا 12 سانتیمتر و به پهنای 4 تا 8 سانتیمتر بوده و به صورت افقی قرار گرفته است. برگ دیگر که کوچکتر است به طول 1 تا 2 سانتیمتر و بدون دندانه است. از طرفین رگبرگ اصلی، 5 تا 6 رگبرگ فرعی با زاویه 45 درجه منشعب می شود.

رگبرگ های فرعی در لبه های برگ به یکدیگر متصل می شوند. گل ها روی یک ساقه کوچک که از زاویه برگ ها منشعب شده است، قرار می گیرند. این گل ها استوانه ای شکل به طول 2 تا 3 سانتیمتر و به رنگ زرد تیره یا آبی هستند. اولین گل ها اواخر بهار (خرداد) – اوایل تابستان (تیر) ظاهر و تا قبل از فصل سرما، روی گیاه مشاهده می شوند. 

میوه سته، کروی، سطح آن صاف به رنگ سیاه براق یا بنفش متمایل به آبی است. قطر میوه 1 تا 1.5 سانتیمتر است. داخل میوه تعداد فراوانی بذر وجود دارد. بذر، مسطح و قهوه ای رنگ بوده و قطر آن 1.5 تا 2 میلیمتر است. وزن هزاردانه 0.01 تا 0.05 گرم است.4

نحوه مصرف گیاه بلادون

ریشه، برگ و میوه‌های گیاه بلادون خاصیت درمانی دارند و آلکلویید‌های دسته روپان مانند هیوسیامین‌ها و آتروپین، از مهمترین ترکیبات شیمیایی موجود در این گیاه هستند. برای استفاه از خواص گیاه بلادون در درمان بیماری‌ها، حدود یک گرم از برگ و گل و میوه و ریشه آن را در دو لیتر آب جوش به مدت پانزده دقیقه دم می‌کنند و می‌خورند.2
 

طرز تهیه جوشانده بلادون

حدود یک گرم از برگ و گل و میوه و ریشه آن را در دو لیتر آب جوش به مدت پانزده دقیقه دم می کنند و می خورند، ولی توصیه می شود که چون سمی قوی است با نظر پزشک مصرف کنند و گیاه شابیزک را در مازندران به نام گیاه جمشید کش می نامند زیرا فردی به نام جمشید، با خوردن میوه آن مرده است.

برای تهیه دانه بلادون میوه های رسیده را در آبکش می ریزند و فشار می دهند تا دانه ها از سوراخ آبکش خارج شود، سپس می خشکانند و تمام این خواصی که نام برده شد، در این دانه ها وجود دارد.3
 

خواص گیاه بلادون (طبع و فواید درمانی)

طبعیت گیاه بلادون از نظر طب سنتی سرد و خشک است. مهمترین خواص درمانی این گیاه به طور خلاصه عبارتند از:
 

۱. خاصیت خواب آور و آرامبخش

یکی از مهمترین خواص دارویی بلادون خاصیت ضد تشنج، آرام کننده اعصاب و خواب آور است، به طوری که بو کردن این گیاه نیز باعث خواب آلودگی می‌شود. آتروپین موجود در این گیاه، یک ماده ضد استفراغ است و از این رو این گیاه در بهبود حالت تهوع و رفع دریازدگی مفید است.
 

۲. تسکین درد چشم

از برگ گیاه بلادون برای تسکین درد چشم استفاده می‌شود. جالب است بدانید آتروپین موجود در این گیاه باعث می‌شود در آزمایش چشم که نیاز به گشاد کردن مردمک است، مفید باشد، همچنین برای درمان ورم قرنیه و عنبیه و سوراخ شدن قرنیه هم می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.
 

۳. کمک به درمان تومور‌های سرطانی

عصاره ریشه گیاه بلادون امروزه برای درمان تومور‌های سرطانی کاربرد دارد.

۴. کاهش ترشحات بدن

گیاه بلادون ترشحات بدن از جمله بزاق دهان، خلط و عرق را کاهش می‌دهد و از همین رو از خواص گیاه بلادون در طب سنتی برای کاهش تعریق بیماران مبتلا به سل و علائم تب مالت استفاده شود.
 

۵. بهبود درد مفاصل

از دیگر خواص گیاه بلادون تسکین درد مفاصل و کمک به درمان بیماری واریس است. به این منظور ریشه گیاه پودر شده و به صورت ضماد استفاده می‌شود.
 

۶. باز کردن مجاری تنفسی

از این گیاه برای باز کردن مجاری تنفسی در بیماران مبتلا به آسم، درمان سیاه سرفه‌های کهنه و دیر علاج استفاده می‌شود و امروزه از عصاره این گیاه در شربت‌های گیاهی تسکین سرفه استفاده می‌شود.
 

۷. رفع لکه‌های سیاه پوست

استفاده از برگ گیاه بلادون به ویژه برگ‌های سبز و شاداب گیاه، برای رفع لکه‌های سیاه پوست مفید است به این منظور برگ گیاه را به مدت یک هفته هر روز روی پوست ماساژ دهید.
 

۸. کاهش علائم قاعدگی و یائسگی

گیاه بلادون علائم یائسگی و قاعدگی را کاهش می‌دهد.
 

۹.خنثی کردن اثرات بمب‌های شیمیایی

آتروپین که یکی از ترکیبات مؤثره گیاه بلادون است، برای خنثی کردن اثر‌های سوء ناشی از بمب‌های شیمیایی، مورد استفاده قرار می‌گیرد.1

عوارض مصرف گیاه شاه بیزک

گیاه شاه بیزک اگر چه خاصیت دارویی فراوانی دارد اما مصرف بی رویه آن خطرناک بوده و خطر مرگ را به همراه دارد .به همین دلیل در استان مازندران به این گیاه جمشید کش می گویند زیرا فردی به نام جمشید، با خوردن میوه آن مرده است.تمامی اعضای این گیاه به شدت سمی بوده و مصرف آن در کودکان سبب مرگ کودکان می شود.

مهم ترین عوارض مصرف گیاه شاه بیزک شامل گشادی مردمک چشم، قرمزی صورت، سردرد، کف کردن دهان، هذیان گویی، تلو تلو خوردن، نداشتن قدرت حرکت می باشد .بنابراین برای جلوگیری از بروز این عوارض حتما مصرف آن باید زیر نظر و به دستور پزشک باشد.3

پینوشتها
1.www.setare.com
2.www.pezeshk.us
3.www.salamatweb.ir
4.www.nargil.ir